Poetin en Pussy Riot: de kleinheid van een KGB-korporaal

(Eerste publicatie: 19-9-2012)

Afgelopen vrijdag werden drie vrouwelijke leden van de punkband Pussy Riot door de Russische inquisitie veroordeeld tot twee jaar strafkamp. Hun misdaad: met een liedje in de kerk de Heilige Maagd verzoeken of ze president Poetin wil verjagen.

Sinds dat vonnis moet ik steeds terugdenken aan een voorval van een jaar of tien geleden. Ik liep op de Nevski Prospekt in Sint-Petersburg. Het was zo’n avond in mei, waarop je opeens zeker weet: de winter is voorbij en het wordt een mooie zomer. Zo’n honderd meter bij me vandaan stonden twee meisjes te praten met een agent, en ik zag meteen: dat zijn geen Russinnen. Even later liep ik ze voorbij en op hun rugzakjes zag ik een Canadees vlaggetje.

Hoe kon ik die twee, op honderd meter afstand,  meteen onderbrengen in het vakje ‘niet-Russisch’? Doordat ze iets uitstraalden wat je bij Russen niet snel zal aantreffen in hun contacten met vertegenwoordigers van de staat. Het was de manier waarop die twee Canadese meiden daar stonden: vrij, onverveerd, onbevangen en niet bedacht op willekeur.

Dat laatste is het sleutelwoord in Rusland, al eeuwenlang. Elke Rus weet tot in zijn vezels: tegen willekeur van de staat ben je uiteindelijk machteloos. Een ambtenaar, een inspecteur, een agent op straat … Komt puntje bij paaltje, dan ben je als individu niet meer dan een kakkerlak. Wie daaraan twijfelt, leze de verslagen van het Pussy Riot-proces of verdiepe zich in de affaire Magnitsky

Pussy Riot

De afgelopen paar jaar heeft zich in Rusland een omwenteling voorgedaan. Er is een groep burgers komen bovendrijven, die elkaar – vooral via internet - bij de hand hebben genomen en zichzelf een stem hebben gegeven. Die mondige burgers hebben het gehad met de willekeur. En president Poetin, die oud-KGB’er,  is bang van ze. Sinds hij werd uitgefloten tijdens een prijsuitreiking bij een bokswedstrijd, vertoont hij zich nergens meer waar het gevaar bestaat van een niet te regisseren reactie van het publiek.

Poetin en zijn trawanten – velen van hen eveneens met een KGB-verleden – kennen alleen het recht van de sterkste. Voor Rusland, dat geen onafhankelijke rechtspraak heeft, is dat rampzalig. Niet in staat tot compromissen, reageren de machthebbers op elke uitdaging met dat eeuwenoude middel: repressieve willekeur. De meiden van Pussy Riot zijn nu het slachtoffer, het wachten is op de arrestatie van oppositie-blogger Navalny. En zo zal het Kremlin nog wel even doorvechten. Het weet zich geen raad met vrije, onbevangen Russen.   

Poetin is met zijn rug naar de mondige burger gaan staan en heeft zo een historische kans gemist. Waar hij had kunnen putten uit de positieve krachten van een opkomende civil society, is hij de strijd aangegaan. Dat is niet de grootsheid van een staatsman, het is de kleinheid van een gewezen KGB-korporaal. 

Blogger Zyalt (Ilja Varlamov) wil burgemeester worden van Omsk. "Jongeren moeten niet dromen van Moskou".

(Eerste publicatie: 2-5-2012)

Blogger Zyalt gaat naar Omsk. Hij wil daar in Siberië burgemeester worden. De Moskoviet, fotograaf, architect en een van de populairste bloggers van Rusland, heeft de voorverkiezingen onder de lokale stadsactivisten al gewonnen. Nu moet hij voor 10 mei nog 10.000 lokale handtekeningen verzamelen en dan kan hij meedoen aan de echte verkiezingen.

Zelf was Zyalt (in het dagelijks leven: Ilja Varlamov) niet op het idee gekomen, maar toen hij eenmaal was gevraagd voor de voorverkiezingen, was hij al snel enthousiast. Een politicus is hij niet, hij is vooral begaan met het lot van de Russische steden. “Ik heb de hele wereld rondgereisd en heb gezien hoe steden eruit kunnen zien. Ik heb gezien hoe de mensen daar wonen en ik zie hoe ze hier wonen. Ik heb het over alle steden, ook Moskou.”

Varlamov publiceert als blogger Zyalt regelmatig mooie fotoverslagen van zijn reizen (hij was onder meer in Amersfoort en Utrecht). Wat hij in het buitenland zag inspireerde hem tot een 10-stappenplan, eigenlijk bedoeld voor Moskou, maar volgens hem ook prima toepasbaar op provinciesteden als Omsk (1.1 miljoen inwoners, 2236 km van Moskou). “Ik ben geen politicus, ik ben een maatschappelijk activist. Ik wil steden veranderen. Ik wil dat jongeren er niet van dromen om naar Moskou of Sint-Petersburg te vertrekken. Ik vind het verschrikkelijk dat de mensen in Omsk in een stad moeten leven die niets dan treurigheid en neerslachtigheid oproept.”

Er valt in Omsk inderdaad wel het een en ander te doen.

De tien stappen van Varlamov zijn vrij basaal: een net van sneltrams, fietspaden, plassen en modder weg (“je moet elk jaargetijde een witte broek aan kunnen”), aangenaam straatmeubilair, binnenplaatsen waar je kan spelen.

“Ik wil dat er een roep om veranderingen komt. Dat de mensen niet langer over vieze straten willen lopen en in roestige metalen bakken willen rijden, die ze trams noemen. Het is voor mij erg belangrijk om in de hoofden van de inwoners van Omsk een graantje twijfel te zaaien. Zodat ze op het idee komen dat hun stad een heel andere kan worden. Als er een plas ligt, denken de mensen: het is voorjaar, en niet: de weg is kapot. Die blik op de wereld wil ik dolgraag veranderen. Al maak ik maar een begin. De omgeving waarin wij leven, werkt erg op ons in. Mensen worden onvriendelijk, in zichzelf gekeerd, omdat de steden waarin ze gedwongen zijn te wonen, depressief zijn. Burgers worden passief, ze geloven niet dat veranderingen mogelijk zijn. Ik wil dat moeras heel graag in beweging krijgen.” 

De registratie van kandidaat Varlamov in Omsk

Wordt hopelijk vervolgd.

Update: wordt helaas niet vervolgd. Varlamov heeft zich teruggetrokken, omdat duidelijk is dat hij het noodzakelijke aantal handtekeningen niet gaat halen.

Demonstraties op 24 december. Zo simpel is het: waarom het weldenkende, goed opgeleide deel van de Russische middenklasse het helemaal gehad heeft met Poetin en Medvedev.

(Eerste publicatie: 21-12-2011)

Enkele leden van de Russische culturele elite roepen hun medeburgers op om mee te doen aan de demonstraties van 24 december. Onder hen acteur Igor Kvasja. Ik had al een zwak voor hem, sinds ik hem als tolk meemaakte in de Russische versie van Memories (we zochten naar de oorlogsliefde van de Nederlandse Henk). Met bovenstaande oproep is hij alleen maar in mijn achting gestegen. (Meer filmpjes met oproepen hier.)

“Ik wil gewoon wat zeggen over hoe wij nu leven. Waar zien ze ons voor aan? Ze zien ons aan voor klootjesvolk, voor een kudde die je kan sturen waarheen je wilt, waarmee je kan doen wat je wilt. En de machthebbers verbergen hun houding tegenover ons niet eens. Ze handelen vrij openlijk. Kijk, we gaan nu demonstreren, met leuzen tegen de vervalsing van de verkiezingen. Maar die vervalsing begint niet met valse stembiljetten, niet bij de stembureaus. Nee, die begint veel eerder. Het begint ermee dat partijen niet geregistreerd worden, dat ten eerste. Vervolgens kan je niet zeggen wat je wilt. Als ze het hebben over gelijke mogelijkheden voor partijen, dan is dat een leugen, een pure leugen. We worden steeds maar ondergedompeld in die leugen.

Wat betekent dat alles? Dat schattige tweetal dat ons regeert, dat schaamt zich ook nergens voor. Openlijk zeggen ze: waar onvoldoende stemmen vergaard zijn voor Verenigd Rusland, moet de gouverneur ontslagen worden. Maar wat betekent dat? Waarom is een gouverneur daar verantwoordelijk voor? Waarom moet hij daarvoor ontslagen worden? Er wordt gestemd op een partíj. En dan is het toch de schuld van de federale overheid, als de mensen niet voor de regeringspartij willen stemmen? Als er weinig mensen op ze stemmen?

Het enige uit de Sovjet-tijd wat ik bewonder, is de KGB-school, die de mensen zó wist te onderwijzen, zulke stereotypen er in wist te stampen, dat ze nog steeds blijven drammen over buitenlandse vijanden, over [buitenlandse] omkoperij. Dat kan je toch niet meer aanhoren? Wanneer onze premier daar voortdurend over blijft drammen? Het is toch tijd dat hij daar eens mee ophoudt? Begrijpt dat het andere tijden zijn? Nee, kennelijk heeft hij heel goed les gekregen. Heel goed.

En daarom denk ik dat we niet moeten vergeten dat we geen apenvolk zijn, maar mensen. En dat we moeten bewijzen dat we mensen zijn. En dat we aan die demonstraties moeten meedoen. En met hoe meer we zijn, hoe beter. Des te beter zullen zij begrijpen dat het allemaal niet zo simpel ligt. Dat je niet zo maar kunt onderdrukken, vernietigen.

Ze zeggen dat er geen alternatief is voor Poetin. Maar wat kan er nou voor alternatief zijn, als het onmogelijk is dat er nog iemand naar voren komt. Eén of meerderen, wanneer niemand het woord krijgt. Als een discussie niet mogelijk is. Als de brede massa niet kan worden bereikt. Via wat voor zender dan ook. Nee, dat is niet mogelijk.

Daarom wil ik erg graag dat er zo veel mogelijk mensen meedoen op de 24ste. Dat is zo belangrijk, echt. Dat is erg belangrijk.

U moet me excuseren. Ik zal niet bij de demonstratie aanwezig zijn. Ik ben echt behoorlijk ziek. Ik kom niet buiten. Ik kan buiten niet lang staan. Echt ziek. Anders zou ik, ondanks mijn - helaas - gevorderde leeftijd beslist bij u zijn geweest. Beslist. Ik benijd u zo. Dat u dáár bent, dat u die saamhorigheid voelt, dat u dat gevoel hebt, dat u erbij bent, dat u uiting kunt geven aan uw protest, aan uw gevoelens. Ik benijd u, echt." 

VITSJ van Vsevolod Benigsen: een knuppel in het hok van dissidenten en liberalen.

(Eerste publicatie: 26-9-2011)

Vorig jaar schreef ik een lovend stukje over Genatsid, het prozadebuut van Vsevolod Benigsen. Ik las daarna nog Rajad, zijn volgende boek, wat me niet kon boeien. Ik besloot Benigsen links te laten liggen. Tot zijn naam opdook in een aantal bozige artikelen – waarop Benigsen reageerde - en er zelfs een rondetafel aan hem (en aan het boek Zelenyi sjater van Ljoedmila Oelitskaja) werd gewijd. Aanleiding voor die reuring was Benigsens nieuwe boek VITSJ (ВИТЧ). Ik besloot ook dat dan nog maar te lezen.

Benigsen neemt in VITSJ de dissidenten uit de jaren zeventig op de hak. Een aantal van hen mag vertrekken naar Duitsland. Het blijkt een opzetje van de KGB. Het vliegtuig brengt de groep naar een gesloten stad in de USSR, waar ze, volledig geïsoleerd, simpele baantjes en woonruimte krijgen. Ze mogen verder doen en laten wat ze willen: boeken schrijven, schilderen, een krant uitbrengen, tot de buitenwereld dringt het toch niet door.

De dissidenten blijken een zielig stelletje egoïsten. Dommig principieel hebben ze zich jarenlang vastgebeten in hun strijd tegen een verderfelijk regime. Nu ze in een vacuüm zijn beland, richten ze hun pijlen vooral op elkaar. Erger nog wordt het, wanneer midden jaren tachtig de teugels worden gevierd. De groep ervaart dat als een belediging en eist binnen de gesloten stad een strenger regime. Wanneer de USSR ophoudt te bestaan en iedereen mag vertrekken, nemen de nog in leven zijnde dissidenten de bewaking over. Ze laten zich hun rol van vrijheidstrijders niet zo maar afnemen!

 Benigsen gaat nog iets verder. De dissidenten waren dragers van het Immunodeficiëntie Virus van een Talentvol Mens, ВИТЧ in de Russische afkorting, wat maar één letter scheelt met de Russische afkorting (ВИЧ) voor HIV. Dragers van dat virus zakken creatief en artistiek weg in grijzige impotentie. Ze verliezen zich in een strijd tegen de machthebbers, terwijl ze zich beter zouden kunnen bezighouden met hun eigenlijke ‘opdracht’: schrijven, schilderen, enzovoort. Via de dissidenten uit de jaren zeventig heeft dat virus zich in Rusland kunnen verspreiden onder de rest van de intelligentsia, die daar bepaald nog niet van genezen is.

Tja, als je zoiets opschrijft in Rusland, krijg je gedonder. Ik ga hier niet die hele discussie samenvatten. Ik lees literatuur om ontroerd te worden, niet om meegezogen te worden in een kampenstrijd over de positieve en negatieve aspecten van de dissidentenbeweging in de jaren zeventig van de vorige eeuw. Ik beperk me tot Benigsens verdediging. Volgens hem zijn de liberalen van nu, die zich zien als erfgenamen van de dissidenten en zijn boek afbranden, net zo onbuigzaam en ineffectief als de dissidenten indertijd. Hun manier van denken is typisch Sovjet: niet tot compromissen in staat. (Volgens mij is dat typisch Russisch, maar laat u mij er alstublieft buiten.)

Benigsen: “Ik heb niet geschreven over kunstenaars als de uit de USSR verjaagde Vojnovitsj of Ljoebimov, die zijn staatsburgerschap verloor – die dachten juist buiten de Sovjet/anti-Sovjet-sjablonen om – maar over diegenen die in plaats van scheppend bezig te zijn, hun van god gegeven gave (als die er was) opofferden voor een strijd met de macht.”

Leest u Genatsid en laat de rest van Benigsen maar zitten, tenzij u met een studie over dissidenten bezig bent, natuurlijk. 

De FSB, Yandex en de sponsors van corruptiebestrijder Navalny

(eerste publicatie: 3-5-2011)

Aleksej Navalny

Blogger fezeev wordt gebeld op zijn mobiel. Een zekere Joelija Ivasjova, die zich voordoet als journalist, vraagt of het klopt dat hij geld heeft overgemaakt aan het project RosPil van corruptiebestrijder Aleksej Navalny. Het gesprek verloopt wat moeizaam, maar wel wordt duidelijk dat Joelija volledig op de hoogte is van het feit dat fezeev als kleine sponsor via het betaalsysteem van zoekmachine Yandex geld heeft overmaakt aan het anticorruptie-project RosPil. Ook weet ze dat het bedrag kort daarvoor van een andere rekening is overgeschreven op de rekening van fazeev, die het vervolgens (via de betaalservice van Yandex) heeft overgemaakt naar RosPil. Joelija vraagt: van wie komt dat geld waarmee u Navalny steunt?

Over Joelija Ivasjova wordt via de sociale media al snel het een en ander bekend. Ze komt uit Voronezj, intellectueel geen hoogvlieger, wel … commissaris bij de echt niet door het Kremlin geleide jongerenbeweging Nasji. En ook blijkt al snel dat fezeev niet de enige sponsor van Navalny is die een telefoontje heeft gekregen. Het kan niet anders, concludeert de bloggergemeenschap: hier zit de geheime dienst FSB achter.

En Yandex geeft al snel toe: op bevel van hogerhand zijn aan de FSB de gegevens doorgespeeld van “de rekening van Navalny zelf en van zo’n honderd mensen, van wie enkelen duidelijk geld aan Navalny hebben betaald”. Yandex zegt hoogst ongelukkig met de situatie te zijn, maar dat een dergelijk bevel gebaseerd is op de wet.

Nu is het in Rusland al een aantal eeuwen niet zo best gesteld met de rechtsstaat, maar dit is toch wel kras. Een project tegen corruptie, dat met redelijk succes misstanden aan de grote klok hangt, maakt de geheime dienst zenuwachtig. Of misschien beter geformuleerd: maakt de zakelijke en politieke structuren zenuwachtig waarvan de FSB deel uitmaakt. En ondertussen heeft president Medvedev de strijd tegen corruptie hoog op zijn lijstje van prioriteiten staan…

De rol van de echt niet door het Kremlin geleide jeugdbeweging Nasji is in deze niet helemaal duidelijk. Het lijkt erop dat de beweging door de FSB is ingezet om gegevens te verzamelen die Navalny in diskrediet moeten brengen. Is de FSB zelf daar dan niet mans genoeg voor? Waarom vertrouw je zoiets toe aan meisje Joelija uit Voronezj? Bij Nasji zeggen ze van niets te weten. Navalny zegt na de feestdagen te zullen reageren. Die feestdagen duren in Rusland tot en met 9 mei.

De vrijheid van de Russische bloggers: hoelang steekt de overheid haar kop nog in het zand?

(Eerste publicatie: 28-202010)

Welke rol spelen Russische bloggers? Hebben ze invloed op de politieke agenda? Zijn zij in staat om burgerinitiatieven maatschappelijk gewicht te geven? Hoe groot is hun vrijheid? Dat zijn voor mij wat Rusland betreft de boeiendste vragen van dit moment. Zeer nieuwsgierig begon ik dan ook aan Mapping RuNet Politics and Mobilization, een Amerikaanse onderzoek, vorige week gepubliceerd, naar het publieke debat in de Russische blogosfeer.

Kenmerkend voor de Russische blogosfeer zijn hybride netwerksystemen: open blogplatformen (type Blogspot, Wordpress) met kenmerken van gesloten sociale netwerksystemen (type Facebook, LinkedIn). Een analyse van de links en citaten leverde een ‘Discussie Kern’ op van 11,792 blogs, zeg maar: de blogs waarnaar het meest verwezen wordt. De overgrote meerderheid daarvan is te vinden op het platform Zjivoi Zjoernal (LiveJournal).

Een paar conclusies: de Russische blogosfeer is minder gepolariseerd dan de Amerikaanse. Er zijn minder ‘echo-kamers’ (waar gelijkgestemden slechts elkaars mening herhalen). Pro-regering bloggers zijn niet erg prominent. Binnen de Discussie Kern vormt Politiek en Maatschappelijke discussie de belangrijkste subgroep. Prima, maar wat is nu de invloed van de blogs uit deze subgroep? Misstanden worden aan de kaak gesteld, maatschappelijke bewegingen kunnen zich uiten, maar hoever gaat de invloed op de politie agenda? Helaas, die vraag valt buiten het onderzoek: “The offline effect of the political speech and action we see in the Russian political blogosphere is hard to gauge, but should be a focus of future research.”

De onderzoekers spreken zich wel uit over de vrijheid van de Russische bloggers. In Rusland worden geen technische filters toegepast, zoals in China en Iran. Wel kan de geheime dienst met de wet in de hand alle internetverkeer controleren. Ook biedt een breed geformuleerde wet tegen extremisme rechters een handvat om blogs te sluiten en bloggers te veroordelen. Sluitingen en veroordelingen zijn echter zeldzaam.

De vrijheid binnen de Russische blogosfeer is inderdaad opvallend. Burgerinitiatieven zijn talrijk, de protesten tegen de overheid vaak scherp geformuleerd. Vergelijk dat eens met de brave centrale tv-stations. De vrijheid van bloggers valt extra op tegen de achtergrond van de harde, krampachtige manier waarop de overheid regelmatig optreedt tegen protesten op straat.

Hebben we hier te maken met bewust en doordacht beleid? Of weet de Russische overheid zich gewoon niet goed raad met de groeiende blogosfeer en steekt zij de kop in het zand? Ook daar geven de onderzoekers geen antwoord op, maar ik vermoed het tweede.

Kijken we nog even naar wat cijfers uit het onderzoek. De penetratie van internet is in Rusland met 37 procent van de bevolking relatief laag. De groei is echter indrukwekkend: buiten Moskou bijna een verzesvoudiging in de afgelopen acht jaar, binnen Moskou in diezelfde periode ruim een verdubbeling. In vergelijking met de VS zijn de Russische internetgebruikers vaker actief in sociale netwerken of als blogger. De onderzoekers halen ook nog een Russische poll aan: onder de dagelijkse internetgebruikers wint het internet snel terrein op de televisie als de meest betrouwbaar geachte informatiebron.

Haalt de Russische overheid op een gegeven moment haar kop uit het zand? Komt er een moment dat ze daartoe door druk van onderaf gedwongen wordt? En welke kant loopt zij dan uit? De kant van repressie? Of toont die overheid zich eindelijk eens volwassen en ziet ze in dat kritiek, burgerinitiatief en oppositie heilzaam kunnen zijn? We zijn zeer benieuwd.

(Mapping RuNet Politics and Mobilization - The Berkman Center for Internet & Society, Harc. at Harvard University. October 19, 2010. )

De woede van de 'veteranen' - waarom journalist Podrabinek is ondergedoken

(Eerste publicatie: 30-9-2009)

View fullsize

De Russische journalist Aleksandr Podrabinek is ondergedoken. Hij is bedreigd nadat hij in een artikel nogal vinnige woorden had gewijd aan ‘Sovjet-veteranen’. Hier een aantal citaten, zodat duidelijk wordt waardoor je in het huidige Rusland zoal in problemen kan komen. Maar eerst even wat achtergrond.

View fullsize

De aanleiding voor het artikel van Podrabinek is bijna tragi-komisch. In de Sovjet-tijd bevond zich tegenover het Moskouse Sovjet Hotel een café, populair onder de lokale beau monde. Die gaven het, vanwege de ligging tegenover dat hotel, de bijnaam Anti-Sovjet. Deze zomer vestigde zich op dezelfde locatie een eethuisje, dat de oude bijnaam nu als echte naam op de gevel aanbracht: Anti-Sovjet. De Moskouse Raad van Veteranen (onder aanvoering van Vladimir Dolgich, ooit kandidaat-lid van het Politburo) eiste bij de lokale overheid dat het bord zou worden verwijderd. De overheid kwam in actie, de eigenaar koos eieren voor zijn geld, het woord Anti- werd van de gevel gehaald.

Voor Podrabinek (als dissident zat hij begin jaren tachtig een kampstraf uit) reden om in de pen te klimmen. Hij schrijft de veteranen onder meer:

“U dénkt alleen maar dat u het privé-recht bezit op patriottisme, op liefde voor Rusland en de zorg om haar toekomst. U dénkt alleen maar dat uw pensioen verdiend en eervol is. U dénkt alleen maar dat u alom wordt geacht. Dat hebben ze u lang geleden ingeprent, maar uw tijd is geweest. Uw vaderland is niet Rusland. Uw vaderland is de Sovjetunie. U bent Sovjet-veteranen en uw land bestaat, Godzijdank, al achttien jaar niet meer.

De Sovjetunie is helemaal niet dat land wat u hebt afgebeeld in schoolboeken en in uw leugenachtige pers. (…) De Sovjetunie – dat is ook boerenopstanden, slachtoffers van de collectivisatie en de Golodomor [de hongersnood in de Oekraïne], honderdduizenden onschuldig geëxecuteerden in de Tsjekisten-kelders en miljoenen afgebeulden in de Goelag onder de klanken van het vuige volkslied van Michalkov. De Sovjetunie – dat is eindeloze opsluiting van dissidenten in gestichten, slinkse moorden – en op de ontelbare kampkerkhoven de naamloze graven van mijn vrienden, politieke gevangenen die onze vrijheid niet hebben gehaald.

Jullie zijn zo boos om die naam Anti-Sovjet, omdat jullie, vast, ook bewakers waren in die kampen en gevangenissen, commissarissen in de zagradotrjady [speciale troepen die de eigen terugtrekkende troepen moesten neerschieten], beulen op de executievelden. Jullie zijn het, Sovjet-veteranen, die de Sovjet-macht hebben verdedigd en daarna door haar werden vertroeteld, maar nu zijn jullie bang voor de waarheid en klampen jullie je vast aan je eigen Sovjet-verleden.

U, Vladimir Ivanovitsj [Dolgich], komt uit die bende van communistische misdadigers, die geprobeerd hebben om ons land te gronde te richten, en daarna de dans van gerecht en straf wisten te ontspringen. Nu komt u weer aan de oppervlakte om uw verleden te rechtvaardigen. Het bloedige, leugenachtige en schandelijke Sovjet-verleden.

Ik kom uit het anti-Sovjet-verleden van ons land, en ik zeg jullie dit: in de Sovjetunie waren er behalve jullie nog andere veteranen, waar jullie liever niets over zouden willen weten en horen – veteranen van de strijd tegen de Sovjet-macht. Tegen jullie macht. Zij vochten, net als enkelen van u – tegen de nazi’s, maar daarna vochten ze tegen de communisten in de bossen van Litouwen en West-Oekraïne, in de bergen van Tsjetsjenië, in de woestijnen van Centraal-Azië. Zij kwamen in opstand in de kampen van Kengir in 1954 en liepen mee in de neergeschoten betoging in Novotsjerkassk in 1962. Zij kwamen bijna allemaal om en hun nagedachtenis wordt door bijna niemand beschermd, in hun eer worden geen pleinen en straten genoemd. De weinigen van hen die in leven zijn gebleven krijgen geen uitkering van de staat, geen bijzondere pensioenen, ze leven in armoede en in de anonimiteit. Maar niet jullie, bewakers en bewonderaars van de Sovjet-macht, maar juist zíj zijn de echte helden van ons land.

Ja, zij die streden tegen de nazi’s dienen te worden geëerd. Maar niet de beschermers van de Sovjet-macht. De nagedachtenis moet worden geëerd van degenen die zich verzetten tegen het communisme in de USSR. Zij verdedigden de vrijheid in een onvrij land. (…)

Het huichelachtig gejeremieer over de gevoelens van de veteranen, die zich beledigd voelen door aanvallen op de Sovjet-macht, moet ophouden. Het kwaad moet worden gestraft. Zijn dienaars ook. De minachting van het nageslacht – dat is nog het minste wat de bouwers en verdedigers van het Sovjet-regime hebben verdiend."

Krachtig gesproken. Te krachtig, kennelijk, naar de zin van velen. Aleksandr Podrabinek is ondergedoken. Voor zijn flat in Moskou staan ‘boze’ leden van de door het Kremlin aangestuurde jongerenbeweging Nasji, die inmiddels een rechtszaak tegen de journalist heeft aangespannen. Rabinek schrijft op zijn blog dat hij voor Nasji zelf niet bevreesd is, wel voor de krachten achter Nasji. Die krachten willen “op wat voor manier dan ook met mij afrekenen“.

Novodvorskaja, Sjojgoe en de Tweede Wereldoorlog

 (Eerste publicatie:  29-3-2009)

 Valeria Novodvorskaja

 Een van mijn favoriete deelnemers aan het (bescheiden) openbare debat in Rusland is Valeria Novodvorskaja. Niet bang voor de duvel, niet voor Poetin en zijn trawanten en niet voor de grove reacties die haar optredens oproepen bij veel van haar landgenoten.

Eerder deze maand haalde ze uit naar Sergej Sjojgu, de minister van Noodsituaties. (Is er ergens een overstroming of aardbeving, dan rukt zijn ministerie uit met reddingswerkers en honden). Sjojgu had geopperd om de ontkenning van de overwinning van de USSR in de Tweede Wereldoorlog strafbaar te stellen. Op de site grani.ru liet Novodvorskaja Sjojgu weten wat ze van dat voorstel vond. Haar eerste zin luidde: “Mijn excuses aan Sergej Sjojgu, wiens bijdrage aan het fokken van labradors ik bijzonder imposant vind”.

 Sergej Sjojgoe

Afgelopen week zette La Russophobe een Engelse vertaling op het net. Voor wie het Russisch niet machtig is, een mooie kans om kennis te nemen van Novodvorskaja’s schrijftrant. Er zal best het een en ander aan te merken zijn op haar redeneringen, maar een scherp tegengeluid als het hare werkt uitermate verfrissend.

Helaas doet Novodvorskaja het niet goed op tv. Zo helder als ze op papier formuleert, zo warrig is ze voor de camera. Ik zag haar een tijdje terug de afschaffing van de doodstraf verdedigen. Ze legde het af tegen een weinig indrukwekkende opponente (ik ben haar naam vergeten), die ze op papier volledig de baas zou zijn geweest.

De gemiddelde Rus moet weinig van haar hebben, of althans de gemiddelde Rus die op internet van zich laat horen. Het gebrek aan beschaving dat daarbij ten toon wordt gespreid, is huiveringwekkend.

Onrust in Vladivostok: Putler KAPUT!!!

(Eerste publicatie:  16-3-2009)

Onrust in Vladivostok. Brutale betogers tegen de verhoging van de invoerrechten op auto’s hebben het daar gewaagd om een spandoek mee te dragen met de tekst: Putler KAPUT !!!

Ik vind dat wel geestig. De lokale autoriteiten niet zó.

Misschien is enige toelichting op zijn plaats. Kaput is zo’n beetje het enige Duitse woord dat alle Russen kennen. Dat stamt nog uit de Tweede Wereldoorlog, toen het vooral werd gebruikt in combinatie met een andere, Duitse, achternaam, die erg lijkt op Putler. De populariteit van het woord kreeg vorig jaar nog een extra impuls door de filmkomedie “Гитлер капут!” (Inderdaad: Hitler kaputt!!!)

Het plaatselijke Openbaar Ministerie (ook niet achterlijk) zag meteen dat de eerste lettergreep op het spandoek dezelfde was als die van de achternaam van de huidige Russische premier. Voor het OM voldoende reden om de tekst voor te leggen aan juristen: hebben we hier te maken met een oproep tot extremisme? Met een poging tot sociale destabilisatie?

De lokale afdeling van de Communistische Partij, een van de organisatoren van de demonstratie, kwam met deze verklaring: “De auteur van de leus had een concrete autodealer op het oog met de naam Putler, die zijn zaak heeft moeten sluiten vanwege de verhoogde invoerrechten. Hij is zijn werk en inkomsten kwijt, waarmee hij zijn kinderrijke gezin onderhield.”

Nu heb ik (ook niet van gisteren) even in het telefoonboek van Vladivostok gekeken, en wat denkt u? Geen Putler te vinden!

Verder ben ik erg benieuwd naar het gevoel voor humor – en het gezond verstand - van de geraadpleegde juristen. Mocht ik nog iets vernemen over deze zaak, dan krijgt u dat hier onverwijld te lezen.

Over de tekst op het witte spandoek leest u hier meer.