internet

De FSB, Yandex en de sponsors van corruptiebestrijder Navalny

(eerste publicatie: 3-5-2011)

Aleksej Navalny

Aleksej Navalny

Blogger fezeev wordt gebeld op zijn mobiel. Een zekere Joelija Ivasjova, die zich voordoet als journalist, vraagt of het klopt dat hij geld heeft overgemaakt aan het project RosPil van corruptiebestrijder Aleksej Navalny. Het gesprek verloopt wat moeizaam, maar wel wordt duidelijk dat Joelija volledig op de hoogte is van het feit dat fezeev als kleine sponsor via het betaalsysteem van zoekmachine Yandex geld heeft overmaakt aan het anticorruptie-project RosPil. Ook weet ze dat het bedrag kort daarvoor van een andere rekening is overgeschreven op de rekening van fazeev, die het vervolgens (via de betaalservice van Yandex) heeft overgemaakt naar RosPil. Joelija vraagt: van wie komt dat geld waarmee u Navalny steunt?

Over Joelija Ivasjova wordt via de sociale media al snel het een en ander bekend. Ze komt uit Voronezj, intellectueel geen hoogvlieger, wel … commissaris bij de echt niet door het Kremlin geleide jongerenbeweging Nasji. En ook blijkt al snel dat fezeev niet de enige sponsor van Navalny is die een telefoontje heeft gekregen. Het kan niet anders, concludeert de bloggergemeenschap: hier zit de geheime dienst FSB achter.

En Yandex geeft al snel toe: op bevel van hogerhand zijn aan de FSB de gegevens doorgespeeld van “de rekening van Navalny zelf en van zo’n honderd mensen, van wie enkelen duidelijk geld aan Navalny hebben betaald”. Yandex zegt hoogst ongelukkig met de situatie te zijn, maar dat een dergelijk bevel gebaseerd is op de wet.

Nu is het in Rusland al een aantal eeuwen niet zo best gesteld met de rechtsstaat, maar dit is toch wel kras. Een project tegen corruptie, dat met redelijk succes misstanden aan de grote klok hangt, maakt de geheime dienst zenuwachtig. Of misschien beter geformuleerd: maakt de zakelijke en politieke structuren zenuwachtig waarvan de FSB deel uitmaakt. En ondertussen heeft president Medvedev de strijd tegen corruptie hoog op zijn lijstje van prioriteiten staan…

De rol van de echt niet door het Kremlin geleide jeugdbeweging Nasji is in deze niet helemaal duidelijk. Het lijkt erop dat de beweging door de FSB is ingezet om gegevens te verzamelen die Navalny in diskrediet moeten brengen. Is de FSB zelf daar dan niet mans genoeg voor? Waarom vertrouw je zoiets toe aan meisje Joelija uit Voronezj? Bij Nasji zeggen ze van niets te weten. Navalny zegt na de feestdagen te zullen reageren. Die feestdagen duren in Rusland tot en met 9 mei.

Everybody loves Raymond. Twitter - waarom ik niet meer zonder kan.

(Eerste publicatie: 18-3-2011)

In mijn omgeving wordt meestal meewarig gereageerd wanneer ik vertel dat ik ‘op Twitter zit’. Wanneer ik dan ook nog vertel dat ik erg enthousiast ben over Twitter, dan mengt die meewarigheid zich met ongeloof en wordt er naar me gekeken als naar een afvallige.

Ik kan niet meer zonder!

Via Twitter zijn dagelijks een boel aardige, slimme mensen voor mij aan het werk. Op allerlei manieren zijn zij verbonden met Rusland. Ze houden hun oren en ogen wijd open en melden me wat ze zoal tegenkomen. Correspondent Miriam Elder, bijvoorbeeld. Via Twitter wees ze mij vanmorgen op dit filmpje:




Dit had ik niet willen missen. Bedankt Miriam, bedankt Twitter.

Twitter wordt nog leuker zodra er sprake is van wederkerigheid. Als ook jij je oren en ogen openhoudt en anderen laat delen in wat je zoal tegenkomt. Zo kon ik míjn volgers (ik heb er al 51!) dinsdag via Twitter melden dat Estelle Gullit – en dat wil je toch weten - waarschijnlijk in Moskou gaat wonen. Dat las ik in een Russische sportkrant en dat geef je dan even door.

U leest dit nu hier voor het eerst? Een paar uur geleden stond het al op Twitter! Bij @Rusverafnabij. (Miriam Elder: @MiriamElder).

Такой день – Zo’n dag. Kleine Russische internet-hype met culinair randje.

(Eerste publicatie: 28-2-20011)

Een aardig stukje schrijven over een saai weblog – ik ga het proberen.

Het saaie weblog is van een zekere Sergej uit Orenboerg. Het gaat niet helemaal goed met Sergej. Of misschien juist wel, daarover lopen de meningen uiteen. Sergej had een goede baan, maar begon opeens engeltjes te zien. Sindsdien zit hij aan de anti-depressiva en houdt hij een weblog bij. Hij meldt daarop bijna dagelijks hoe zijn ontbijt was, dat hij bij zijn ouders gaat eten (Sergej is 32), wat daar op het menu staat en dat hij met kaarten gewonnen heeft of verloren. Veel meer is het niet. En elk stukje sluit hij af met: Tакой день (Zo’n dag).

Het weblog van Sergej is plots erg populair geworden. Er wordt over geschreven en gediscussieerd, velen vinden hem ‘echt’, temidden van al die poseurs die in het jachtige leven bevrediging zoeken en het nooit vinden. “Wij moeten nog groeien en groeien, voordat we zijn eenvoud bereiken”, schrijft iemand.

Germanych (één van mijn favoriete Russische bloggers) ziet een verband tussen de populariteit van Sergej’s blog en de nostalgie naar de Sovjetunie. Stabiliteit en voorspelbaarheid, dat waren in de jaren zestig en zeventig belangrijke peilers onder het Sovjet-bouwwerk. Je was zeker van een dak boven je hoofd, een inkomen was er ook altijd. Had je niet de behoefte om al te hoog te springen, dan was het in de USSR allemaal best te doen. En zet dat eens naast het onzekere bestaan van nu! Ik vind het wel een aardige vergelijking, het leven in de USSR en het leven van simpele Sergej uit Orenboerg.

Een bijna vast onderdeel van de maaltijd bij Sergej’s mama is wortel-kaassalade. Dat blijkt voor veel lezers een culinaire ontdekking. Dat vind ik raar, want die salade staat bij mij al jaren op het menu en is volgens mij een standaardgerecht uit de Russische keuken. Of is die salade met de USSR in de afvalbak beland? Hoe dan ook, hier het recept: rasp een stevige wortel, mengen met geraspte kaas, mayonaise erdoor plus flink wat knoflook. Klaar. En gratis doe ik er het recept bij van het zusje van de wortel-kaassalade: geraspte kaas, hardgekookt ei (geprakt), zure room, mayo en knoflook. Ook lekker.

Nog een aardig historisch-culinair verband: iemand vergelijkt het weblog van Sergej met het doodsimpele dagboek van Nicolaas II. Dat heb ik gelezen en Nicolaas II meldt op een dag dat hij “fijn heeft gewandeld met Molochovets”. Dat is de zoon van Jelena Molochovets, die een beroemd Russisch kookboek op haar naam heeft staan. En naar die Jelena en haar kookboek heb ik ooit archiefonderzoek gedaan. Alles hangt samen.

De vrijheid van de Russische bloggers: hoelang steekt de overheid haar kop nog in het zand?

(Eerste publicatie: 28-202010)

Welke rol spelen Russische bloggers? Hebben ze invloed op de politieke agenda? Zijn zij in staat om burgerinitiatieven maatschappelijk gewicht te geven? Hoe groot is hun vrijheid? Dat zijn voor mij wat Rusland betreft de boeiendste vragen van dit moment. Zeer nieuwsgierig begon ik dan ook aan Mapping RuNet Politics and Mobilization, een Amerikaanse onderzoek, vorige week gepubliceerd, naar het publieke debat in de Russische blogosfeer.

Kenmerkend voor de Russische blogosfeer zijn hybride netwerksystemen: open blogplatformen (type Blogspot, Wordpress) met kenmerken van gesloten sociale netwerksystemen (type Facebook, LinkedIn). Een analyse van de links en citaten leverde een ‘Discussie Kern’ op van 11,792 blogs, zeg maar: de blogs waarnaar het meest verwezen wordt. De overgrote meerderheid daarvan is te vinden op het platform Zjivoi Zjoernal (LiveJournal).

1234.jpg

Een paar conclusies: de Russische blogosfeer is minder gepolariseerd dan de Amerikaanse. Er zijn minder ‘echo-kamers’ (waar gelijkgestemden slechts elkaars mening herhalen). Pro-regering bloggers zijn niet erg prominent. Binnen de Discussie Kern vormt Politiek en Maatschappelijke discussie de belangrijkste subgroep. Prima, maar wat is nu de invloed van de blogs uit deze subgroep? Misstanden worden aan de kaak gesteld, maatschappelijke bewegingen kunnen zich uiten, maar hoever gaat de invloed op de politie agenda? Helaas, die vraag valt buiten het onderzoek: “The offline effect of the political speech and action we see in the Russian political blogosphere is hard to gauge, but should be a focus of future research.”

De onderzoekers spreken zich wel uit over de vrijheid van de Russische bloggers. In Rusland worden geen technische filters toegepast, zoals in China en Iran. Wel kan de geheime dienst met de wet in de hand alle internetverkeer controleren. Ook biedt een breed geformuleerde wet tegen extremisme rechters een handvat om blogs te sluiten en bloggers te veroordelen. Sluitingen en veroordelingen zijn echter zeldzaam.

De vrijheid binnen de Russische blogosfeer is inderdaad opvallend. Burgerinitiatieven zijn talrijk, de protesten tegen de overheid vaak scherp geformuleerd. Vergelijk dat eens met de brave centrale tv-stations. De vrijheid van bloggers valt extra op tegen de achtergrond van de harde, krampachtige manier waarop de overheid regelmatig optreedt tegen protesten op straat.

img_57.jpg

Hebben we hier te maken met bewust en doordacht beleid? Of weet de Russische overheid zich gewoon niet goed raad met de groeiende blogosfeer en steekt zij de kop in het zand? Ook daar geven de onderzoekers geen antwoord op, maar ik vermoed het tweede.

Kijken we nog even naar wat cijfers uit het onderzoek. De penetratie van internet is in Rusland met 37 procent van de bevolking relatief laag. De groei is echter indrukwekkend: buiten Moskou bijna een verzesvoudiging in de afgelopen acht jaar, binnen Moskou in diezelfde periode ruim een verdubbeling. In vergelijking met de VS zijn de Russische internetgebruikers vaker actief in sociale netwerken of als blogger. De onderzoekers halen ook nog een Russische poll aan: onder de dagelijkse internetgebruikers wint het internet snel terrein op de televisie als de meest betrouwbaar geachte informatiebron.

Haalt de Russische overheid op een gegeven moment haar kop uit het zand? Komt er een moment dat ze daartoe door druk van onderaf gedwongen wordt? En welke kant loopt zij dan uit? De kant van repressie? Of toont die overheid zich eindelijk eens volwassen en ziet ze in dat kritiek, burgerinitiatief en oppositie heilzaam kunnen zijn? We zijn zeer benieuwd.

(Mapping RuNet Politics and Mobilization - The Berkman Center for Internet & Society, Harc. at Harvard University. October 19, 2010. )

Waarom is Poetin een krab?

(Eerste publicatie: 17-12-2009)

Op deze muur staat geschreven: POETIN IS EEN KRAB!

Waarom is premier Poetin een krab? Goede vraag, u bent niet de enige die ‘m stelt. Het blijkt zelfs de meest gestelde vraag van 2009 te zijn op de Russische zoekpagina van Google… Waarom is premier Poetin een krab?

Zo meteen het antwoord. Eerst even het lijstje met de tien meest gestelde Russische ‘waarom-vragen’ van 2009 volgens Google:

Waarom:

1. is Poetin een krab

2. ben ik alleen

3. is de lucht blauw

4. stijgt de dollar

5. zijn mannen ontrouw

6. ben ik een mislukkeling

7. zijn putdeksels rond

8. is het gras groen

9. spinnen poezen

10. ben ik dom

Enkele opmerkingen: bij vraag 2 en 10 staan alleen en dom in de vrouwelijke variant (одинока en дура), de mislukkeling van vraag 6 staat daarentegen in de mannelijke variant (неудачник). Vraag 7 wordt gesteld aan sollicitanten bij Microsoft – tik ‘waarom’ bij Google in het Nederlands in, en ook daar staat ‘ie hoog genoteerd in het lijstje met mogelijke vragen die worden gesuggereerd.

Goed, vanwaar nu de hoge notering van de vraag Waarom is Poetin een krab? Wel, op een persconferentie zei de premier dat hij hard gewerkt had als een slaaf: каК РАБ (kaK RAB). Hij sprak dat snel uit, waardoor het leek op kak krab (als een krab). De ‘verspreking’ verspreidde zich razendsnel over het net, men vond dat grappig, al werd het grapje kennelijk niet door iedereen begrepen, en vandaar de plots zo populaire vraag: waarom is Poetin een krab?

Waarmee dit stukje eindigt in een anticlimax, maar dat kan ik ook niet helpen.

Meer Russische google-lijstjes hier

Russische dorpen presenteren zich op het wereldwijde web

(Eerste publicatie: 8-9-2009)

Een nog bescheiden, maar groeiend fenomeen, waar ik op stuitte dankzij de Russischtalige site van de BBC: dorpen op het Russische platteland met een eigen website. Al blijft internet voor velen in de provincie – vooral voorbij de Oeral – ontoegankelijk, de groei van het Russische web komt op dit moment vooral voor rekening van de gloebinka (= alles wat ver van de grote stad ligt).

We moeten ons nog niet te veel voorstellen bij de virtuele snelweg naar en door het platteland. Veel Russische dorpen zijn op sterven na dood. Toch benut menigeen het wereldwijde web om zijn dorp te presenteren. Met een mengeling van trots en hoop op extra inkomsten worden bezoekers gelokt. Via de sites wordt ook gecommuniceerd met andere dorpen, ze zijn een ontmoetingsplaats voor streekhistorici.

Een mooi voorbeeld is Ivanovo (foto boven), op 50 kilometer van Sint-Petersburg. Op de site valt te lezen dat het dorp veertig huizen telt, “de meeste inwoners overwinteren er ook”. In menig Russisch dorp is dat laatste al niet meer het geval, die worden alleen in de zomer bewoond door tijdelijk volk uit de stad. Ivanovo ligt op de aanvliegroute van het vliegveld van Petersburg, wat als voordeel heeft dat je niet kan verdwalen. “Je volgt het vliegtuig en dan kom je altijd uit op de weg Kirsino-Ivanovo-Leze.” De dichtstbijzijnde winkel is zeven kilometer verderop, twee keer per week komt er een winkel-op-wielen langs.

Aardig is ook het dorp Kobona, bij het Ladoga meer. Het lag in de Tweede Wereldoorlog op de weg uit het omsingelde Leningrad. Meer dan een miljoen mensen werden via deze route de stad uit geholpen. Net als de andere dorpen wijst Kobona op zijn site op de mooie natuur, met als grootste troef in dit geval de viswateren.

De BBC noemt ook nog het dorpje Mazolovo bij Ivanovo, ten noord-oosten van Moskou. Op de site staat een prijslijst voor diverse toeristische bezigheden als paardrijden (met en zonder instructeur), sleetje rijden en een masterclass Eten koken in een Russische oven. De routebeschrijving laat goed zien hoe groot de rol van de seizoenen in de gloebinka kan zijn. Een bevroren rivier levert flinke tijdwinst op, in het voorjaar is Ivanovo te voet niet te bereiken.

Onder het kopje “gebeurtenissen” staat sinds november 2005 niets meer vermeld. Wat in een dorpje als Mazolovo niet hoeft te verbazen. Maar mocht u die kant op willen, dan zou ik toch eerst even bellen: 8 915 833 40 84.

Ranetki: populairder dan Poetin

(Eerste publicatie: 11-12-2008

Ranetki1.jpg

Als zelfverklaard Ruslandkenner kan je af en toe lelijk door de mand vallen.

Google publiceerde voor diverse landen de populairste zoekopdrachten van 2008. In Rusland bleek in de categorie “Publieke Personen” Ранетки (Ranetki) het vaakst te zijn ingetikt. Ranetki? Ik had er nog nooit van gehoord. Het blijkt te gaan om een jeugdig muziekensemble, bestaande uit vijf dames die in eigen land kennelijk veel indruk hebben gemaakt. Meer info op www.ranetki.ru (Misschien ben ik ouderwets, maar mij maak je niet wijs dat die drummer, boven op de foto, drie tellen de maat kan houden).

Hieronder de toptien, waaruit blijkt dat Dima Bilan (die ken ik wel, die heeft het Eurovisie Songfestival gewonnen) bij de wat jongere Russen meer interesse wekt dan Poetin, en dat Britney Spears populairder is dan president Medvedev. Voor meer lijsten van ook andere landen, zoek bij google op zeitgeist en google.

Toptien zoekopdrachten Google 2008, Rusland:

1. Группа "Ранетки" (Ranetki)

2. Дима Билан (Dima Bilan)

3. Владимир Путин (Vladimir Poetin)

4. Бритни Спирс (Britney Spears)

5. Дмитрий Медведев (Dmitri Medvedev)

6. Тимати (Wat een engerd)

7. Бумбокс (Boemboks)

8. Linkin Park

9. Tokio Hotel

10. Metallica