(Eerste publicatie: 20-12-2012)
Julia klotchkova attendeerde me op dit prachtige lied van Joeri Vizbor. Waarvoor dank. Mijn vertaling staat onder de Russische tekst. Ik heb die in het Nederlands slechts begrijpbaar willen maken – niet ook zingbaar, dat zou nogal wat ingrepen hebben vereist.
De plaatjes in het filmpje hierboven zijn misleidend. Ik plaats het tafereel uit het lied zo ongeveer in de tweede helft van de jaren zeventig.
Van Julia verscheen overigens recent een Italiaans kookboek, dat te bestellen is bij ozon.ru.
Юрий Визбор - Рассказ женщины
Он за мною видно шел, взял за локоть:
"Слушай Люся, будет очень хорошо,
Я живу в отдельном "люксе".
У него усы густы и глаза, как две букашки,
И виднеются кусты из-за ворота рубашки.
"Я не Люся", говорю, "а зовут меня Тамара
И такого не терплю, и такие мне не пара".
Припев: Десять лет варила суп, десять лет белье стирала,
Десять лет в очередях колбасу я доставала,
Десять лет учила я сверхсекретное чего-то,
Десять лет сидела я у окошка на работе,
Сердце стачивая в кровь десять лет дите растила,
Что ж осталось на любовь? Полтора годка, от силы.
Не смутился он ничуть, только глазом гладит платье:
"Я за вечер заплачу, сколько за год тебе платят",
Я играла в мяч ручной за спортивные награды
И была я центровой, и бросочек был что надо.
Я авосечку-суму из руки переложила,
Кавалеру своему меж букашек "засветила".
Мне до Щелковской - метро, а от Щелковской - автобус,
А в авоське шесть кило овощных консервов "Глобус".
Открываю тихо дверь - дочка долбит фортепьяно,
Ну, а мой "любимый зверь", он лежит, конечно, пьяный.
Снять ботиночки с него не тревожа постаралась,
От получки от его трешка мятая осталась.
На плите чаек стоит, дочка сладко засыпает,
За окном моим ГАИ громко частников ругает.
Гляну в телек: дым и чад, поколенье молодое
Все с гитарами кричат, как перед большой бедою.
Убрала я со стола, своего пригрела Пашку:
Всет-ки мало я дала тому гаду меж букашек.
Joeri Vizbor – Verhaal van een vrouw
Kennelijk was hij achter me aan gelopen,
Hij pakte me bij de elleboog
“Luister, Ljoesja, het wordt heel leuk
Ik zit in een kamer-luxe alleen voor mezelf”
Hij heeft een stevige snor en ogen als twee kevertjes
En vanachter de kraag van zijn overhemd zie je de stuiken
“Ik ben Ljoesja niet”, zeg ik, “ik heet Tamara,
En hier moet ik niks van hebben, zulke types passen niet bij mij”.
Tien jaar heb ik soep staan koken, toen jaar beddengoed gestreken
Tien jaar voor worst in lange rijen moeten staan
Tien jaar heb ik voor iets supergeheims doorgeleerd
Tien jaar heb ik op m’n werk bij het loket gezeten
Met een tot bloedens slijtend hart heb ik tien jaar kindlief grootgebracht
Wat rest er nog voor de liefde? Een jaartje of anderhalf, hooguit.
Hij raakte geenszins van z’n stuk, strijkt alleen mijn jurk met z’n ogen
“Ik betaal voor de avond, meer dan ze je betalen in een jaar”.
Ik deed aan handbal, speelde om de prijzen
En ik was spits en had een worp van heb ik jou daar
Ik legde mijn boodschappennetje van de ene in de andere hand
En gaf mijn aanbidder een mep tussen z’n kevertjes
Tot Sjtsjelkovskaja met de metro, vanaf Sjtsjelkovskaja met de bus
In mijn netje heb ik zes kilo Globoes-groentepotten.
Ik doe zachtjes de deur open – dochter zit te bonken op de piano.
Nou, en mijn “geliefde beest”, die ligt er natuurlijk dronken bij
Ik probeerde zijn stappers uit de toen zonder hem wakker te maken
Van z’n loon is nog een verfomfaaid biljetje van drie over
Op het fornuis staat de theeketel, dochtertje valt zoet in slaap
Buiten voor mijn raam vloekt de politie snorders uit
Ik kijk naar de buis: rook en walm, de jonge generatie
Ze schreeuwen allemaal met gitaren, als voor een grote ramp.
Ik ruimde de tafel af, drukte mijn Pasjka tegen me aan
Ik had die schoft nog harder tussen z’n kevertjes moeten raken.
Zenit-supporters willen geen zwarte spelers bij hun club. Ook geen homo's.
(Eerste publicatie: 18-12-2012)
Racisten? Wij? Nee hoor, absoluut niet. En verder zijn wij ook heel beschaafd. We willen alleen geen zwarten en homo’s in een shirt van Zenit zien.
Het baarde – gelukkig – enig opzien: het 'manifest' van een groep supporters van FC Zenit over de toekomst van hun club. Met lede ogen constateren zij hoe Zenit, voortgekomen uit een lokale arbeiderscultuur, steeds meer gaat lijken op clubs als Manchester City en Arsenal: vergaarbakken van dure buitenlandse spelers, in wie de supporter zich niet meer in herkent.
Spelers van Zenit, aldus het manifest, dienen zich op en buiten het veld te gedragen. Geen schwalbes, volledige inzet, niet drinken in het openbaar. “Waar een speler ook vandaan komt, wanneer hij voor Zenit speelt, vertegenwoordigt hij Sint-Petersburg en daarom dient zijn gedrag de grootse stad waardig te zijn.”
“Waar een speler ook vandaan komt”… Daar hebben de supporters zo hun gedachten over. Het liefst uit Sint-Petersburg zelf. Anders uit Noord- en Centraal Rusland. Desnoods uit de rest van Rusland, uit andere Slavische landen, de Baltische landen of Scandinavië. En als het echt niet anders kan uit de rest van Europa.
Een aparte paragraaf wordt gewijd aan “Zenit en zwarte spelers”. Dat die niet welkom zijn, heeft niets te maken met racisme, “de afwezigheid van zwarte spelers in het team van Zenit is gewoon een belangrijke traditie, die de identiteit van de club onderstreept, en niets meer.” En kom op, het is voor die zwarte jongens toch ook veel beter om niet naar het koude noorden te komen: “Het voetbal bij ons is vooral stevig, gebaseerd op kracht, het wordt gespeeld op velden die vaak slecht zijn. Bovendien is het weer gedurende een groot deel van de competitie nogal guur. In die omstandigheden is het voor technische spelers uit warme landen vrij lastig om hun voetbaltalent ten volle te ontplooien.”
Verder wensen de geachte supporters geen spelers bij Zenit te zien die eerder bij Spartak, TsKA of Dinamo gezichtsbepalend waren. En – het staat er echt: “Wij willen niet dat in het team van Zenit vertegenwoordigers van seksuele minderheden spelen.”
Het manifest komt van de supportersvereniging Landskrona. Het is moeilijk in te schatten op hoeveel sympathie hun manifest kan rekenen – op meer dan u denkt, vrees ik. De club zelf heeft gereageerd met een vrij lauwe verklaring over tolerantie en de strijd tegen racisme. Zelf dacht ik: wat zou het mooi zijn als Zenit in een reactie Demy de Zeeuw zou overnemen van Spartak Moskou. Een donkere speler, afkomstig van de vijand, die – ze weten het in Rusland zeker – homo is.
Meer over racisme in het Russische voetbal schreef ik eerder hier.
Spreek uw steun of afkeer uit voor Vitali Milonov - homofobe zendeling uit de Middeleeuwen
(Eerste publicatie: 12-12-2012)
Vitali Milonov, afgevaarde van de Kremlinpartij Verenigd Rusland in het stadbestuur van Sint-Petersburg, is geen groot licht. Hij is de initiator van de beruchte anti-homowet die eerder dit jaar in de stad werd aangenomen, en ik geloof niet dat je hem ernstig tekort doet, wanneer je hem omschrijft als een rabiate zendeling uit de Middeleeuwen.
Er zijn mensen die hem steunen. Op het internetplatform Democrator.ru verscheen deze week onderstaande oproep, waarover gestemd kon worden. Dat verliep ietsje anders dan de initiatiefnemer, een zekere N. Kolomentjev, had gehoopt. (De tekst oogt wat krom, dat ligt niet aan mijn vertaling.)
“Ik verzoek alle orthodoxe mensen steun uit de spreken voor afgevaardige Vitali Valentinovitsj Milonov, die de traditionele, duizendjarige hoekstenen van ons volk verdedigt. Sodomieten en huns gelijken – niets begrijpende mensen proberen de stad Sint-Petersburg, de toekomstige geestelijke hoofdstad van ons Moederland (dat is voorspeld door de heiligen) te veranderen in een van de sodomitische steden van het type Stockholm of Londen, waar de prioriteiten van het gezin worden vernietigd en waar van mensen (en niet zonder succes) vee wordt gemaakt – zonder oorspronkelijkheid, volksaard en gezin, omdat zo’n kudde makkelijker te leiden is, en daarbij – de bevolking te laten afnemen, want gays en anderen kunnen geen kinderen krijgen.
Vrienden! Wij steunen de dappere initiatieven van een eerlijk, gelovig mens van de Macht, waar er te weinig van zijn. God is met ons, heidenen komt tot bezinning, want God is met ons. Wij zullen overwinnen.”
Democrator.ru biedt burgers de mogelijkheid om problemen aan de kaak te stellen, protesten in te dienen en de dialoog of strijd aan te gaan met de overheid. Je kan er medestanders zoeken in jouw strijd tegen de verkoop van kauwgom in de vorm van sigaretten, pleiten voor de afschaffing van de wintertijd in de provincie Omsk of in actie komen tegen fusieplannen van jouw school. Zo moesten de ouders van de leerlingen van het Moskouse Gymnasium No.1526 niets hebben van een fusie met school No. 859. Ze vergaarden voldoende medestanders en kregen met hulp van Democrator.ru gedaan dat de fusie werd afgeblazen.
Minder succesvol was bovengenoemde oproep voor steun aan de afgevaardigde Milonov. Die leverde zo veel tegenstemmen op, dat Democrator.ru de actie staakte als weinig zinvol. Een eerder ingediende oproep (“Voor het aftreden van afgevaardigde Milonov”) loopt nog wel. Daar staat de teller op het moment van schrijven op 10.021 voor diens aftreden en 1045 tegen.
Het Russische noorden: eindeloze bestemmingen met heimwee
(Eerste bestemming: 10-12-2012)
Het noorden van Rusland is voor mij terra incognita. Noordelijker dan Sortavala aan het Ladogameer ben ik nooit geweest. Dat laatste was op de fiets, dus dat telt dubbel – maar mager blijft het.
Hoe mager precies, werd me weer eens pijnlijk duidelijk bij het doorbladeren van het weblog Russkii Sever (Russische Noorden). Iedereen die iets te vertellen heeft over dat noorden, is er welkom. De bijdragen zijn niet allemaal even boeiend, maar wat een hoop adembenemende bestemmingen bij elkaar!
Zo kwam ik er een linkje tegen naar een verzameling ‘ronddraaiende’ panoramafoto’s van de Solovetski eilanden. Klikt u hier, het wijst zich vanzelf. De witte omcirkelde puntjes die opdoemen, brengen u naar een volgende plek. Klik bij de symbooltjes onderaan op het sterretje links, en u ziet op de kaart waar u bent.
Mocht u meer willen zien van de Solovetski eilanden, bij Russkii Sever vond ik ook een ‘gewone’ fotoreportage in drie delen: hier, hier en hier.
Adembenemend – ik hou van de herfst – zijn de foto’s van Andrej Larin, die hij maakte bij Verchnjaja Tojma in de provincie Archangelsk. De foto bovenaan dit stukje is ook van hem. Ik krijg last van zeurende heimwee naar plaatsen waar ik nooit ben geweest.
Meer foto’s van Andrej vindt u hier. (Onderaan de foto’s daar staan nog meer linkjes.)
Het Russische noorden: eindeloze bestemmingen met heimwee
Status Quo, Bolland en Bolland en de Russisch-Orthodoxe kerk
(Eerste publicatie: 7-12-2012)
Bij zeer hoge uitzondering: hieronder een stukje dat ik ooit eerder plaatste. Omdat ik het filmpje zo aardig vind. Ik schreef het drie jaar geleden, in de aarzelende beginperiode van dit blog, en voor menig lezer van nu zal het nieuw zijn. Ik heb het iets aangepast en ingekort.
De Russisch-Orthodoxe kerk lijkt mij geen vrolijke club, maar misschien moet ik dat beeld een beetje bijstellen.
Op onderstaand filmpje zijn (oud-)studenten te zien van het seminarie van Belgorod in Zuid-Rusland, niet ver van de Oekraïense grens. Ze zingen over hun studietijd, zoals dat gaat op een reünie of afstudeerfeest. Verrassend is de muziekkeus: You’re in the army now van Status Quo, geschreven door onze eigen Rob en Ferdi Bolland. De priesters hebben ervan gemaakt: Ty v seminarii now (Je zit op het seminarie now):
De sportmeisjes van Koelikov en Samochvalov, erotiek in het Socialistisch Realisme en een slordige catalogus uit Assen - 3
(Eerste publicatie: 6-12-2012)
Eerst maar even wat positieve woorden over de catalogus van de tentoonstelling De Sovjet Mythe. Socialistisch Realisme 1932-1960. De inleidende artikelen doen wat ze moeten doen: zonder wollige kunsthistorische bespiegelingen verschaffen ze de lezer en bezoeker een helder kader. Ook de korte stukjes bij de schilderijen geven welkome informatie, zonder zwaarwichtige interpretaties.
Toch is er aan de catalogus een boel mis. Voor de wijze waarop de Russische namen zijn weergegeven, is maar een woord mogelijk: een zootje. De transcriptie van het cyrillisch – altijd lastig, maar niet onoverkomelijk - schiet alle kanten op. Het meest genante voorbeeld: schilder Samochvalov krijgt verspreid over het boek twee verschillende voornamen: Alexander en Aleksandr. Dat de Ч, У, Е en Ж verschillend worden getranscribeerd, verbaast daarna al niet meer. Misschien dat de uitgever de volgende keer een ervaren slavist kan vragen om de tekst nog eens door te nemen. Ik weet wel iemand. (Ik zeg er meteen maar bij: ik ben niet goedkoop.)
Een alerte eindredacteur had ook geen kwaad gekund. Die had, mag je hopen, de type- en taalfouten opgespoord. Er is echt een verschil tussen andere en anderen. En in de volgende zin dient het werkwoord in het enkelvoud te staan: Kunstenaars werd een grote rol toebedeeld …
Ietwat koddig – maar taalkundig in orde – is de wijze waarop waarnemend directeur Harry Tupan van het Drents Museum zich voor alle zekerheid indekt tegen mogelijke verwijten over het onderwerp van de tentoonstelling: “Het is uitdrukkelijk niet de bedoeling om de toenmalige Sovjetleiders onder wier dictatuur deze kunstwerken ontstonden te eren of op een voetstuk te plaatsen; de samenstellers zijn zich terdege bewust van de verwoestingen en het leed dat in de Sovjet-Unie onder Lenin en Stalin is aangericht.” Nu ligt Assen in de buurt van Oost-Groningen, waar ooit het communisme welig tierde, maar kom op nou, het is 2012!
O ja. Wanneer een stad wordt belegerd (het gaat in dit geval uiteraard over Leningrad), dan heet dat een beleg, niet een blokkade.
De tentoonstelling De Sovjetmythe. Socialistisch Realisme 1932-1960 in het Drents Museum loopt nog tot komende (het heeft gesneeuwd vannacht) zomer. Twee eerdere stukjes over de tentoonstelling vindt u hier en hier.
De sportmeisjes van Koelikov en Samochvalov, erotiek in het Socialistisch Realisme en een slordige catalogus uit Assen - 2
(Eerste publicatie: 4-12-2012)
Twee meisjes in vrijwel hetzelfde shirt, het linker in 1929 geschilderd door Ivan Koelikov, het rechter in 1932 door Aleksandr Samochvalov. Toeval? Of was zo’n shirt in die jaren in de mode? Op zoek naar een antwoord heb ik inmiddels aardig wat ‘sportmeisjes’ uit die jaren bekeken – ik kwam maar één foto tegen met een vergelijkbaar shirt, en die geeft geen uitsluitsel, want misschien zijn die banen hier wel blauw:
Wat me bij het meisje van Koelikov (die linker met de rode hoofddoek) ook opviel, was het hoge rokje. Op dat punt verschaften de foto’s die ik bekeek wel helderheid. Ten eerste zal het geen rokje zijn geweest, maar een korte broek. Ten tweede zat die broek gewoon zo. Kijk maar:
Waarmee Koelikov - voor zover men dat nodig acht – is vrijgepleit van allerlei bijgedachten. Hoe anders is dat bij zijn kunstbroeder Samochvalov. Volgens mij schilderde die veel van zijn werk uitsluitend met bijgedachten. Leest u hier nog even wat ik eerder al schreef over een geweerkolf, loshangende veters, een doorzichtige jurk en een opengeslagen winterjas – verspreid over meerdere van zijn schilderijen.
In het Drents Museum loopt nog tot juni komend jaar de tentoonstelling De Sovjet Mythe. Socialistisch Realisme 1932-1960. Bovenstaande meisjes in een zwartgestreept shirt treft u daar aan, en ook deze Metroarbeidster met boor van Samochvalov. Alleen die lippen al sluiten naadloos aan bij de bovengenoemde loshangende veters en die open winterjas:
Samochavlov was binnen het Socialistisch Realisme geen uitzondering met zijn “wereldlijke spiritualiteit van het nieuwe Sovjetlichaam”, zoals de Drentse catalogus het noemt. Die onverholen erotiek (zoals ik het noem) is opvallend, in een land waar de openbare ruimte zonder meer puriteins te noemen was. Sport en lichaamsbeweging waren kennelijk een met graagte benut excuus, maar Samochvalov betrad ook paden daarbuiten – zie zijn metroarbeidster. Arkadi Plastovs Het baden met paarden en Aleksandr Deineka’s mozaiek Een mooie morgen (niet in Assen te zien) zijn andere voorbeelden:
In mijn derde en laatste stukje over de tentoonstelling in Assen nog een paar opmerkingen over de catalogus.
De sportmeisjes van Koelikov en Samochvalov, erotiek in het Socialistisch Realisme en een slordige catalogus uit Assen - 1
(Eerste publicatie: 3-12-12)
Er is nóg een Sovjet-meisje in een Heracles-shirt! Eerder al schreef ik over het schilderij van Aleksandr Samochvalov, een van de bekendste Sovjet-werken uit de rijke collectie van het Russisch Museum in Sint-Petersburg. Hier hebt u het, het heet Meisje in voetbalshirt:
Samochvalov schilderde het in 1932. Wat ik niet wist: drie jaar eerder had Ivan Koelikov al het werk afgeleverd dat boven aan dit stukje prijkt. Hij noemde het Sportmeisje (Fizkoeltoernitsa). Beide schilderijen zijn te zien in het Drents Museum in Assen op de tentoonstelling De Sovjet Mythe. Socialistisch Realisme 1932-1960, die loopt tot juni komend jaar. Op de tentoonstelling was ik nog niet, wel was ik vrijdag bij de presentatie van de catalogus bij boekhandel Pegasus in Amsterdam.
Koelikovs meisje is van de twee het meest ‘tastbaar’. Haar zal je eerder in het echt tegenkomen dan het meer gestileerde, bijna ongenaakbare Meisje in voetbalshirt van Samochvalov. Die ‘echtheid’ (paradoxaal genoeg geen vast stijlkenmerk van het toch vooral utopische Socialistisch Realisme) verwijst rechtstreeks naar Koelikovs werken van voor de Revolutie, zoals:
De Italiaansen (1906)
Portret van een boerin (rond 1910)
Koelikov – voor 1917 al een gerespecteerd schilder – hoefde geen rare bokkensprongen te maken om na de omwenteling binnen het kader van het Socialistisch Realisme te vallen. Ik zocht nog wat meer over hem op en leerde dankzij onderstaand schilderij van hem een nieuw woord: юнгштурмовка / jungsturmovka.
Dit schilderij uit 1929 heet Юнгштурм / Jungsturm, genoemd naar de Jungsturmbeweging in Duitsland. Daar had je er twee van, een fascistische en een communistische. De communistische Jungsturm genoot in de USSR uiteraard de sympathie en onder jonge communisten was het een tijdje bon ton om een jungsturmovka te dragen, een imitatie van het uniform van de Duitse Jungsturm. Wat ik niet weet: heeft Koelikov hier een lid van de Duitse Jungsturm geschilderd of een Russische activiste in zo’n imitatie-uniform? Ik vermoed het eerste.
In mijn volgende stukje meer over Koelikov en Samochvalov, over de erotiek in hun werk (vooral in dat van Samochvalov), aangevuld met enig ongenoegen over de genoemde catalogus, die ontsierd wordt door nogal wat slordigheden.
Russische les: ontdek de taalfouten op straat en stuur ze op. Met mooie prijzen.
(Eerste publicatie: 28-11-2012)
Beste leerlingen! Onze vorige Russische les is al weer veel te lang geleden. Graag maak ik jullie dan ook attent op een bijzonder didactisch initiatief. Doe mee! Het is goed voor je Russisch en er zijn leuke prijzen te winnen. Al zeg ik er wel bij: helemaal zonder risico is het niet.
De Moskouse Sjolochov Universiteit vraagt iedereen om taalfouten op te sporen. Op straat, in de metro, op menukaarten … Maak een foto en stuur ‘m op. Dat kan tot 5 december. De taalkundige missers worden beoordeeld door drie filologen en een leraar Russisch. De verantwoordelijken kunnen een telefoontje verwachten. Wordt de fout niet hersteld, dan wordt de lokale overheid gevraagd om in te grijpen.
Op de site van het project is al een aardige verzameling fouten te bewonderen. Deze bijvoorbeeld:
Цирюльник met een ы, dat kan natuurlijk niet. De missers worden beoordeeld op ‘maatschappelijke relevantie’ en bovenstaand voorbeeld krijgt maar liefst een 8 (‘Zo’n fout in de aankondiging van een toneelstuk!‘).
Gelukkig staat er bij elke foto een toelichting, want ik geef eerlijk toe: niet alle fouten zouden mij zijn opgevallen. Die ene bovenaan dit stukje natuurlijk wel (het metrostation heeft een lettergreep extra gekregen) en ook bij onderstaand voorbeeld zou er bij mij – hoop ik – wel een belletje zijn gaan rinkelen:
(Er staat PetrAzavodskaja, die straat heet PetrOzavodskaja. Deze fout leverde 9 punten op).
Er zijn prijzen te winnen, zoals smartphones en fototoestellen. Oneerlijk daarbij is dat buitenlanders op gelijke voet moeten meedoen met de rest. Je zou toch zeggen, wanneer je als niet-Rus een fout in het Russisch ontdekt, verdien je dubbele punten.
Wees trouwens wel heel zeker van je zaak, wanneer je een foto voorlegt aan het filologenpanel. Zie je een fout in een correct geschreven woord, dan krijg je dat te horen ook.
Bovenstaande foto leverde het volgende commentaar op: ‘Beide varianten zijn mogelijk, dat staat in elk schoolboek’. Au.
Mijn favoriet is deze, op een bank in de Lomonosov Universiteit (!). Ik leg ‘m niet uit, zie je deze niet, dan ben je dit jaar bij voorbaat gezakt:
De inzender scoort met deze foto slechts een 2. Van mij krijgt ‘ie een 10, want hij doet me onweerstaanbaar denken aan de Stalinistische boodschap die ik ooit aantrof op mijn bank in een collegezaal in de universiteit van Voronezj: Уничтожим девственность как уничтожили неграмотность! - We liquideren de maagdelijkheid zoals we het analfabetisme hebben geliquideerd!
Het tweede deel van deze krachtige oproep blijkt, gezien het Moskouse foutenproject, een beetje voorbarig te zijn geweest.