Klokgelui van de Isaakievski kathedraal: nieuw op het korte lijstje van Petersburgse tradities

(Eerste publicatie: 12-4-2013)

De Isaakievski kathedraal in Sint-Petersburg heeft zijn grote klok terug. Maar eerst iets over de Petrus- en Paulusvesting, aan de overzijde van de Neva.

Elk dag om klokslag 12.00 uur klinkt er vanaf die vesting een kanonschot. Men neemt dat zeer serieus. Het dagelijkse schot (gaat u niet te dichtbij staan, het is een behoorlijke knal) staat in het wetboek van de stad vermeld onder artikel 8: “Petersburgse tradities”.  Sterker nog, het staat er op de eerste plaats:

1. In Sint-Petersburg worden historische en culturele tradities bewaard en ondersteund.

1.1. Een Petersburgse traditie is het schot om twaalf uur ‘s middags uit een signaalkanon (сигнальное оружие) vanaf het Narysjkin bastion van de Petrus- en Paulusvesting.

Wat staat er verder nog op die lijst? Dat valt een beetje tegen. Er is geen 1.2 of 1.3, het gaat meteen verder met de punten 2, 3 en 4. Daar staat, kort samengevat, dat in Sint-Petersburg de herinnering aan slachtoffers van revolutie en oorlog in ere wordt gehouden, dat alle nationaliteiten gelijk zijn, dat er vrijheid van geweten is, dat het culturele erfgoed wordt beschermd en dat wrede omgang met dieren niet is toegestaan.    

Maar er is goed nieuws, er komt een punt bij. Waarmee we terugzijn bij de grote klok van de Isaakievski kathedraal. Die werd onder de communisten samen met alle tien kleinere klokken verwijderd en omgesmolten. Het is de bedoeling dat ze alle elf, uiteraard opnieuw gegoten, weer terug worden gehangen, en met de grootste is dat in december gebeurd.

In de Isaakievski kathedraal worden diensten gehouden, maar het gebouw is nog een museum. De directeur leek het een goed idee om ook de nieuwe klok, net als het kanon aan de overkant, dagelijks om twaalf uur te laten klinken. Zo ver is het nog niet, maar het stadsbestuur ging alvast een stapje verder en besloot het toekomstige gebeier ook meteen maar tot officiële traditie te uit te roepen. Helemaal zonder slag of stoot ging dat niet. Tegenstanders vonden het onzinnig om een traditie per decreet in te stellen, de voorstanders beschuldigden de tegenstanders ervan dat ze tegen de wedergeboorte van Rusland waren. Een ruime meerderheid bleek uiteindelijk voor, zodat het klokgelui vermoedelijk spoedig in het lokale wetboek vermeld zal staan bij artikel 1.2, meteen onder het kanonschot van de Petrus- en Paulusvesting.

Nog niet besloten is of er een echte klokkenluider gaat komen of dat er elektrisch wordt geluid. En, vraag ik mij af, wordt de klepel (jazyk/tong in het Russisch) exact om 12.00 uur in beweging gebracht, zodat bij pas na twaalven gaat klinken? Of wordt er eerder begonnen, zodat ‘ie precies vanaf twaalf uur klinkt?

En waar kunt u in de toekomst om 12.00 uur het beste gaan staan? Er zijn meerdere opties, ik zou kiezen voor de sfinxen bij de Kunstacademie, aan de overkant. Daar klinkt het kanon omfloerst en komt het klokgelui mooi van over het water.

Spreek uw steun of afkeer uit voor Vitali Milonov - homofobe zendeling uit de Middeleeuwen

(Eerste publicatie: 12-12-2012)

Vitali Milonov, afgevaarde van de Kremlinpartij Verenigd Rusland in het stadbestuur van Sint-Petersburg, is geen groot licht. Hij is de initiator van de beruchte anti-homowet die eerder dit jaar in de stad werd aangenomen, en ik geloof niet dat je hem ernstig tekort doet, wanneer je hem omschrijft als een rabiate zendeling uit de Middeleeuwen.

 Er zijn mensen die hem steunen. Op het internetplatform Democrator.ru verscheen deze week onderstaande oproep, waarover gestemd kon worden. Dat verliep ietsje anders dan de initiatiefnemer, een zekere N. Kolomentjev, had gehoopt. (De tekst oogt wat krom, dat ligt niet aan mijn vertaling.)

“Ik verzoek alle orthodoxe mensen steun uit de spreken voor afgevaardige Vitali Valentinovitsj Milonov, die de traditionele, duizendjarige hoekstenen van ons volk verdedigt. Sodomieten en huns gelijken – niets begrijpende mensen proberen de stad Sint-Petersburg, de toekomstige geestelijke hoofdstad van ons Moederland (dat is voorspeld door de heiligen) te veranderen in een van de sodomitische steden van het type Stockholm of Londen, waar de prioriteiten van het gezin worden vernietigd en waar van mensen (en niet zonder succes) vee wordt gemaakt – zonder oorspronkelijkheid, volksaard en gezin, omdat zo’n kudde makkelijker te leiden is, en daarbij – de bevolking te laten afnemen, want gays en anderen kunnen geen kinderen krijgen.

Vrienden! Wij steunen de dappere initiatieven van een eerlijk, gelovig mens van de Macht, waar er te weinig van zijn. God is met ons, heidenen komt tot bezinning, want God is met ons. Wij zullen overwinnen.”

Democrator.ru biedt burgers de mogelijkheid om problemen aan de kaak te stellen, protesten in te dienen en de dialoog of strijd aan te gaan met de overheid. Je kan er medestanders zoeken in jouw strijd tegen de verkoop van kauwgom in de vorm van sigaretten, pleiten voor de afschaffing van de wintertijd in de provincie Omsk of in actie komen tegen fusieplannen van jouw school. Zo moesten de ouders van de leerlingen van het Moskouse Gymnasium No.1526 niets hebben van een fusie met school No. 859. Ze vergaarden voldoende medestanders en kregen met hulp van Democrator.ru gedaan dat de fusie werd afgeblazen.  

Minder succesvol was bovengenoemde oproep voor steun aan de afgevaardigde Milonov. Die leverde zo veel tegenstemmen op, dat Democrator.ru de actie staakte als weinig zinvol. Een eerder ingediende oproep (“Voor het aftreden van afgevaardigde Milonov”) loopt nog wel. Daar staat de teller op het moment van schrijven op 10.021 voor diens aftreden en 1045 tegen.

Status Quo, Bolland en Bolland en de Russisch-Orthodoxe kerk

(Eerste publicatie: 7-12-2012) 

Bij zeer hoge uitzondering: hieronder een stukje dat ik ooit eerder plaatste. Omdat ik het filmpje zo aardig vind. Ik schreef het drie jaar geleden, in de aarzelende beginperiode van dit blog, en voor menig lezer van nu zal het nieuw zijn. Ik heb het iets aangepast en ingekort.    

De Russisch-Orthodoxe kerk lijkt mij geen vrolijke club, maar misschien moet ik dat beeld een beetje bijstellen.

Op onderstaand filmpje zijn (oud-)studenten te zien van het seminarie van Belgorod in Zuid-Rusland, niet ver van de Oekraïense grens. Ze zingen over hun studietijd, zoals dat gaat op een reünie of afstudeerfeest. Verrassend is de muziekkeus: You’re in the army now van Status Quo, geschreven door onze eigen Rob en Ferdi Bolland. De priesters hebben ervan gemaakt: Ty v seminarii now (Je zit op het seminarie now):

Hier ook maar even de originele versie. Enig verschil is er toch wel, tussen een groepje vrolijke priesters en een ronkende Engelse rockband:

Hoe Nikita Michalkov met een tank een kerk binnenreed - en daar niets meer van wil weten

(Eerste publicatie: 14-5-2012)

Nikita Michalkov

De kerk van de Heilige Aartsengel Michaël in het Wit-Russische dorp Zembin overleefde de Tweede Wereldoorlog. Twintig jaar later werd een bestorming door één enkele Sovjet-tank, met acteur Nikita Michalkov aan het stuur, de kerk alsnog fataal.

Zembin beleefde in 1965 een paar spannende maanden. De film kwam naar het dorp! Regisseur Daniil Chrabrovitski had Zembin als decor uitgekozen voor Pereklitsjka, een film over een tankbestuurder en een astronaut. Dat er twintig jaar eerder in Zembin ook echt was gevochten, was een aardige bijkomstigheid.

De Duitsers hadden van de dorpskerk een verdedigingspunt gemaakt. Dat het gebouw er met lichte schade vanaf kwam, mag een wonder heten. Na de oorlog gebruikte de lokale kolchoz Dageraad van het Communisme de kerk als opslagplaats en dorsvloer, maar ook daar bleven de muren bij overeind. Toen kwam de mensen van de film.

Michalkov in Pereklitsjka

Een drieste aanval op de kerk door een enkele tank, dat zou het op het scherm goed doen. En waarom die kerk nabouwen, als hij er al stond. De dorpsbewoners keken verschrikt toe hoe de T-34, met de jonge, maar al bekende Michalkov aan het stuur, richting kerk reed. De botsing die volgde was geloofwaardig genoeg, maar leverde niet meer op dan een verbogen loop van het kanon. Van het scenario afwijken was geen optie. De kerk werd opgeblazen, een muur werd met bakstenen ‘hersteld’, waarna de T-34 nogmaals de kerk mocht binnenrijden, nu uiteraard met succes.

Hier kunt u de gehele film zien. U kunt zich ook beperken tot twee scènes: vanaf 1.29.00 rijdt de tank de kerk binnen, vanaf 1.39.49 rijdt hij er weer uit, waarbij en passant nog een graf en een kruis worden meegenomen (of dat wél decorstukken zijn, is niet duidelijk):

In de jaren negentig werd besloten om de kerk te herstellen. Daarmee zijn inmiddels behoorlijke vorderingen gemaakt, onder meer door financiële bijdragen van voetbalclub FC Bate Borisov en de firma Auto-onderdelen. Ook is aangeklopt bij Nikita Michalkov, inmiddels de bekendste regisseur van Rusland en een fervent aanhanger van welk regime er in het land ook aan de macht is. Enig verwijt wordt hem daarbij niet gemaakt. Zou hij geen geld willen geven, dan zou hij misschien wel zijn autoriteit kunnen aanwenden om elders fondsen los te krijgen. Nikita Michalkov heeft niet gereageerd. 

Status Quo, Bolland en Bolland en de Russisch-Orthodoxe kerk

(Eerste publicatie: 29-9-2009)

De Russisch-Orthodoxe kerk lijkt mij geen vrolijke club, maar misschien moet ik dat beeld een beetje bijstellen.

Op onderstaand filmpje zijn studenten (oud-studenten?) te zien van het seminarie van Belgorod in Zuid-Rusland, niet ver van de Oekraïense grens. Ze zingen over hun studietijd, zoals dat gaat op een reünie of afstudeerfeest. Verrassend is de muziekkeus: You’re in the army now van Status Quo, geschreven door Rob en Ferdi Bolland. De priesters hebben ervan gemaakt: Ty v seminarii now (Je zit op het seminarie now):

Ik vertaal één coupletje:

De natuur bloeit, lokt je met de lente
Maar de discipline is stevig als een muur
Je zit op het seminarie now

Hier ook maar even de originele versie. Enig verschil is er toch wel, tussen een groepje vrolijke priesters en een ronkende Engelse rockband:

Wat me nu trouwens opvalt: … veel van die priesters hebben hun haar in een staartje, net als Quo-zanger Francis Rossi! Dat Rossi iets heeft met de Russisch-Orthodoxe kerk lijkt mij niet erg waarschijnlijk. Zou het dan misschien omgekeerd zijn? Dat die priesters zulke grote fans van Status Quo zijn dat ze hun haar… Als dat zo is, moet ik mijn beeld van die kerk helemáál bijstellen.

Een icoon met Stalin en de overste van de Heilige Olga-kerk

(Eerste publicatie: 4-12-2008)

View fullsize

Vader Jevstafij, overste van de Heilige Olga-kerk in Strelnja, onder de rook van Sint-Petersburg, krijgt straf.

Eigenmachtig heeft overste Jevstafij een icoon laten maken met daarop Josef Stalin. Voor eigen gebruik is dat misschien nog tot daaraan toe, maar de overste hing de icoon ook nog eens op in zijn kerk.

Ik had die icoon graag daar aan de muur gezien. En dan ook hoe de gelovigen zich voorover bogen om de icoon te kussen. In een tv-reportgae was hij wel te zien, maar al weggeborgen in de kelder. Vader Jevstafij heeft hem inmiddels mee naar huis genomen. Veel kwaad ziet hij niet in de icoon. Stalin heeft geen nimbus, is dus niet afgebeeld als heilige, en de leider van het wereldproletariaat was tenslotte een gelovig iemand.

Met dat laatste standpunt behoort Vader Jevstafij tot een minderheid, al is het aantal Russen dat het met hem eens is, ongetwijfeld behoorlijk groot. Lokale communisten hebben zich in elk geval al tot de kerk gewend met het verzoek om Stalin heilig te verklaren. Afbeelden op een icoon zou dan een stuk makkelijker worden.

Vader Jevstafij zit inmiddels thuis. Ziek, zegt zijn familie. Een zegsman van het bisdom verklaarde dat de overste uit zijn functie wordt ontheven. Hij mag aan zijn kerk verbonden blijven, maar slechts in de hoedanigheid van tweede priester.