En in de keuken zingen Zoja en Valera een lied

(Eerste publicatie: 13-11-2012)

Twee stevige stemmen, een accordeon, een keukentafel en een theeketel op het fornuis. Veel meer heb je niet nodig in het leven.

Hoe Nikita Michalkov met een tank een kerk binnenreed - en daar niets meer van wil weten

(Eerste publicatie: 14-5-2012)

Nikita Michalkov

De kerk van de Heilige Aartsengel Michaël in het Wit-Russische dorp Zembin overleefde de Tweede Wereldoorlog. Twintig jaar later werd een bestorming door één enkele Sovjet-tank, met acteur Nikita Michalkov aan het stuur, de kerk alsnog fataal.

Zembin beleefde in 1965 een paar spannende maanden. De film kwam naar het dorp! Regisseur Daniil Chrabrovitski had Zembin als decor uitgekozen voor Pereklitsjka, een film over een tankbestuurder en een astronaut. Dat er twintig jaar eerder in Zembin ook echt was gevochten, was een aardige bijkomstigheid.

De Duitsers hadden van de dorpskerk een verdedigingspunt gemaakt. Dat het gebouw er met lichte schade vanaf kwam, mag een wonder heten. Na de oorlog gebruikte de lokale kolchoz Dageraad van het Communisme de kerk als opslagplaats en dorsvloer, maar ook daar bleven de muren bij overeind. Toen kwam de mensen van de film.

Michalkov in Pereklitsjka

Een drieste aanval op de kerk door een enkele tank, dat zou het op het scherm goed doen. En waarom die kerk nabouwen, als hij er al stond. De dorpsbewoners keken verschrikt toe hoe de T-34, met de jonge, maar al bekende Michalkov aan het stuur, richting kerk reed. De botsing die volgde was geloofwaardig genoeg, maar leverde niet meer op dan een verbogen loop van het kanon. Van het scenario afwijken was geen optie. De kerk werd opgeblazen, een muur werd met bakstenen ‘hersteld’, waarna de T-34 nogmaals de kerk mocht binnenrijden, nu uiteraard met succes.

Hier kunt u de gehele film zien. U kunt zich ook beperken tot twee scènes: vanaf 1.29.00 rijdt de tank de kerk binnen, vanaf 1.39.49 rijdt hij er weer uit, waarbij en passant nog een graf en een kruis worden meegenomen (of dat wél decorstukken zijn, is niet duidelijk):

In de jaren negentig werd besloten om de kerk te herstellen. Daarmee zijn inmiddels behoorlijke vorderingen gemaakt, onder meer door financiële bijdragen van voetbalclub FC Bate Borisov en de firma Auto-onderdelen. Ook is aangeklopt bij Nikita Michalkov, inmiddels de bekendste regisseur van Rusland en een fervent aanhanger van welk regime er in het land ook aan de macht is. Enig verwijt wordt hem daarbij niet gemaakt. Zou hij geen geld willen geven, dan zou hij misschien wel zijn autoriteit kunnen aanwenden om elders fondsen los te krijgen. Nikita Michalkov heeft niet gereageerd. 

Rockzanger Viktor Tsoj (1962-1990) bezorgt regime Wit-Rusland hoofdpijn - en Estland plezier.

(Eerste publicatie: 5-8-2011)

Hij kwam bovendrijven op de golven van de perestrojka en kreeg de jeugd van de Sovjetunie aan zijn voeten: rockster Viktor Tsoj. 21 jaar na zijn dood (Tsoj kwam in 1990 bij een auto-ongeluk om het leven) zijn de machthebbers in Wit-Rusland hem liever kwijt dan rijk.

Steen des aanstoots is vooral het nummer Перемен (Veranderingen). Het nummer mag niet meer gedraaid worden op de Wit-Russische radio, het werd iets te vaak aangevraagd door luisteraars. Dat die luisteraars dat niet deden omdat Перемен zo’n vrolijk deuntje is (dat ís het niet), moge blijken uit het refrein:

Veranderingen! – eisen onze harten
Veranderingen! – eisen onze ogen
In onze lach en in onze tranen,
En in de pulsering van onze aderen:
Veranderingen!
Wij verwachten veranderingen!

Behoorlijk opruiend natuurlijk, in de ogen van de machthebbers in Minsk. Maar muziek houd je met een verbod niet tegen en het lijkt erop dat Перемен het strijdlied van het verzet is geworden. (Ik zit te ver af van Minsk, iemand die dat kan bevestigen?)