(Eerste publicatie: 26-11-2012)
Serdjoekov
Anatoli Serdjoekov, je zou bijna medelijden met hem krijgen. Eerst word je ontslagen als minister van Defensie en dan krijg je ook nog eens modeontwerper Valentin Joedasjkin op je dak.
Joedasjkin
Joedasjkin ontwierp in opdracht van Defensie nieuwe legeruniformen. Voor de outfit bij parades nam hij elementen over uit de tijd van de veldheren Soevorov en Zjoekov. Voor de velduniformen nam hij onder meer een kijkje bij de NAVO. Het resultaat was een – voor zo ver mogelijk – elegant uniform gemaakt met membraantechnologie, vochtafstotend, thermisch verantwoord, kortom: uitstekend geschikt voor de barre winters in het land. (Over het ontwerp schreef ik eerder hier.)
Toen kwamen er steeds meer berichten over soldaten die kou leden en ziek werden. Dat kwam natuurlijk door dat fijne nieuwe uniform van die Joedasjkin. Parlementslid Vladimir Zjirinovski verklaarde onlangs, zoals gebruikelijk luidkeels, dat de modeontwerper, die zelf niet eens in het leger had gezeten, meteen gearresteerd moest worden.
Tijd voor Joedasjkin om terug te slaan. Wat ze nu dragen in het leger, daar heb ik niks mee van doen, liet hij weten. De krant Izvestija gaf Joedasjkin alle ruimte om uit te halen naar Defensie en naar de ontslagen Serdjoekov. Onder hém was het nieuwe uniform ingevoerd. (De timing van deze aanval is natuurlijk geen toeval, de van omvangrijke malversaties beschuldigde Serdjoekov krijgt plots op meerdere plekken een zeer onvriendelijke pers.)
Het ministerie van Defensie heeft Joedasjkin laten weten dat het diens ontwerpen naar eigen inzicht heeft aangepast. Werkelijk niets van wat ze nu dragen komt overeen met mijn ontwerp, klaagt Joedasjkin. Het materiaal, de fournituren, de kleur, de klittenband, het materiaal, allemaal met zo veel zorg uitgezocht… Alsof je ‘merkkleding’ koopt op een Chinese markt. En wie haalt het in z’n hoofd om de epauletten op de borst te doen! “Die zaten bij mijn ontwerp gewoon waar ze horen: op de schouders”.
En met alle plezier laat ik hier nogmaals deze mevrouw zien in een Joedasjkin-ontwerp – toen alles nog goed was:
Poetins antwoord op de Magnitsky Act: Senatoren mogen niet meer op vakantie naar Voronezj.
(Eerste publicatie: 23-11-2012)
Muhammad Ali in Moskou
(Eerste publicatie: 19-11-2012)
Muhammed Ali op het Rode Plein
Muhammad Ali in 1978 op het Rode Plein in Moskou. De legendarische bokser heeft wat hard gelopen. Hij wil in vorm blijven, want hij moet in de hoofdstad van de Sovjetunie nog de ring in.
De reis van Ali naar de Sovjetunie was bedoeld om de sportieve betrekkingen met Amerika te verbeteren. Behalve naar Moskou ging hij naar de republiek Oezbekistan, waar hij moskeeën bezocht. Ik vermoed dat Ali, bekeerd tot de islam, dat uitstapje naar het zuidelijke gewest als voorwaarde had gesteld voor zijn reis naar de USSR.
De betrokkenen staat alles nog helder voor de geest en er zijn volop beelden van zijn bezoek, onder meer van het bokspartijtje dat stond geprogrammeerd. Muhammad Ali, profbokser en vertegenwoordiger van het kapitalistische Westen, kreeg drie man tegenover zich, en dat waren geen kleintjes: Pjotr Zajev (in 1980 wint hij zilver op de Olympische Spelen), Jevgeni Gorstkov (tweevoudig Europees kampioen) en Igor Vysotski (zonder titel, maar wel met twee zeges op de Cubaanse gigant Teofilo Stevenson achter zijn naam.)
De drie Russen boksten elk twee ronden tegen Ali. Diens bezoek moest de betrekkingen tussen beide landen verbeteren en echt hard ging het er dan ook niet aan toe. Er werd geen score bijgehouden. Ali verklaarde na afloop: “Van de eerste heb ik verloren, de tweede was gelijk, de derde heb ik verslagen”. Bekijkt u de beelden hieronder en oordeel zelf.
Muhammed Ali in Oezbekistan
Ik heb weinig met boksen, boeiender vind ik de beelden van Ali in Oezbekistan. De bokser die bidt te midden van zijn geloofsgenoten in de USSR, dat had ik nog niet eerder gezien. Ook aardig is de ontvangst in Moskou bij Leonid Brezjnev. De partijleider heeft voor de gelegenheid zijn medailles opgespeld. Hij zoent Ali, niet diens vrouw.
Muhammad Ali kijkt na zijn terugkeer in het programma Wide World of Sports terug op zijn bezoek:
Dina Verni bezingt jaloezie en verlangen in een ver kamp - Jij lacht maar.
(Eerste publicatie: 15-11-2012)
Hoeveel wanhopige jaloezie kan je samenballen in zestien regeltjes? Heel veel. (De beelden hieronder passen niet echt bij de tekst - ik heb geen betere variant kunnen vinden):
Dina Verni (1919-2009), geboren in Kisjinjov (Chisinau), belandde tijdens de burgeroorlog in Frankrijk. In Parijs werd ze de muze van beeldhouwer Maillol. Tijdens een bezoek aan de USSR in de jaren vijftig verzamelde ze liedjes uit de kampen, die toen leegstroomden. Ze leerde ze uit haar hoofd (op schrift zouden ze het land niet zijn uitgekomen) en nam in Parijs een LP op met een selectie ervan. (Over Verni schreef ik eerder hier.)
Hieronder de Russische tekst, gevolgd door mijn vertaling. Ik heb me daarbij niet bekommerd om metrum en rijm. (Heeft iemand een mooi alternatief voor regel vijf, zonder twee keer het woord sneeuw? In het Russisch staat daar: sneg da vjoega - sneeuw en sneeuwstorm.)
Helemaal onderaan nog een Russischtalig interview met Verni.
Dina Verni - А ты хохочешь
А ты хохочешь, ты всё хохочешь,
Кто-то снял тебя в полный рост...
Хороводишься, с кем захочешь,
За семь тысяч отсюда вёрст.
А у меня кругом — снег да вьюга,
И мороз берёт в тиски...
Но мне жарче, чем тебе на юге,
От ревности и от тоски.
Обмороженный и простуженный,
Я под ватником пронесу
Тело нежное, фото южное,
Полуголую твою красу.
А ты хохочешь, ты всё хохочешь,
Совсем раздетая в такой мороз...
Хороводишься, с кем захочешь,
За семь тысяч отсюда вёрст.
За так много отсюда вёрст.
Dina Verni - En jij lacht maar
En jij lacht maar, je lacht maar steeds
Iemand heeft je languit gefotografeerd
Je bent aan de zwier met wie je maar wilt
Zevenduizend werst van hier
En ik heb hier om me heen alleen jagende sneeuw
De vorst heeft me in haar greep
Maar ik heb het warmer dan jij in het zuiden
Van jaloezie en verlangen
Helemaal bevroren en verkouden
Draag ik onder mijn jack
Jouw teder lichaam, een foto uit het zuiden
Jouw halfnaakte schoonheid met me mee
En jij lacht maar, jij lacht maar steeds
Helemaal uitgekleed bij zulke vorst…
Je bent aan de zwier met wie je maar wilt
Zevenduizend werst van hier.
Zo veel werst van hier.
En in de keuken zingen Zoja en Valera een lied
(Eerste publicatie: 13-11-2012)
Russisch houtsnijwerk: een virtueel prachtmuseum van raamlijsten
(Eerste publicatie: 12-11-2012)
Het woord nalitsjniki (nalitsjniki) moest ik opzoeken in het woordenboek, want hoe noem je die dingen in het Nederlands? Raamlijsten. Ik kwam er tientallen, nee: honderden, tegen op de prachtsite nalichniki.com een min of meer toevallig ontstaan project van fotograaf Ivan Chafizov.
In 2006 was Chafizov in de stad Engels en fotografeerde er uit verveling een aantal mooie raamlijsten. Een maand later kwam hij op een fietstocht door de provincie Jarovslavl en het viel hem op dat de raamlijsten daar heel anders waren dan in Engels. Hij begon ze nu systematisch te fotograferen, trok er speciaal voor op uit en het resultaat is een collectie die er wezen mag.
Chafizov heeft inmiddels een verzameling van raamlijsten uit meer dan vijftig steden en dorpen. Hij rubriceert ze niet alleen naar regio. Andere criteria zijn: de aan- of afwezigheid van luiken, het soort houtsnijwerk, leeftijd, het aantal kleuren waarin de lijsten zijn geverfd en de ingewikkeldheid van de uitvoering. In deze laatste categorie onderscheidt hij vijf subcategorieën: van heel simpel tot heel ingewikkeld. Hier links een heel ingewikkelde, uit Tomsk.
De raamlijsten vormen een opvallend onderdeel van het Russische houten huis en je zou verwachten dat daar uitputtende beschrijvingen en classificaties van bestaan. Volgens Chafizov is dat niet het geval. De bestaande studies beperken zich vaak tot slechts enkele regio’s, een volledig overzicht ontbreekt. Chafizov is vast van plan om wel een complete verzameling aan te leggen. Dat is nogal een klus, want Rusland is groot. Pas dan is er volgens hem ook serieus onderzoek mogelijk naar de geschiedenis van de raamlijsten. Er zijn wel theorieën over bijvoorbeeld de heidense achtergrond van gebruikte patronen en symbolen, maar die rammelen volgens Chafizov, omdat er domweg zo veel lijsten nog onbekend of onbeschreven zijn.
Hier ziet u Ivan op een van zijn verzameltochten, in de provincie Ivanovo (vanaf 01.55):
Om zijn expedities te bekostigen, doet Chafizov aan crowdfunding (zie de homepage van zijn site). Verder zijn er kalenders en ansichtkaarten verkrijgbaar en mogelijk in de toekomst ook magneetjes voor op de ijskast, puzzels en t-shirts.
Chafizov schrijft op zijn site: “Eén ding is zeker – als we nu geen foto’s verzamelen en nu geen informatie verzamelen over de raamlijsten, dan is de kans om antwoorden te vinden op al die vragen over tien jaar een stuk kleiner. Simpelweg omdat er elk jaar minder houten huizen zijn, minder beschilderde luiken en raamlijsten met houtsnijwerk.”
Viktor Stolyarov bezingt de kinderjaren in een kommoenalka
(Eerste publicatie: 9-11-2012)
De kleding van Anna Karenina - en Sophie Marceau
(Eerste publicatie: 6-11-2012)
Een aantal jaren geleden liep ik in Sint-Petersburg Anna Karenina tegen het lijf – althans, dat dacht ik. In de Rossistraat waren filmopnames gaande en daar stond ze. In een donkere bontjas staarde ze lijdzaam voor zich uit, wachtend op de volgende scène.
Er werd in die tijd gewerkt aan een verfilming van Anna Karenina met Sophie Marceau in de hoofdrol. Heel even kon ik mijn geluk niet op, maar toen ik dichterbij kwam begreep ik dat ik me deerlijk had vergist. De dame in de bontjas oogde allerbevalligst, maar het was niet Sophie Marceau. (De scène in de Rossistraat – niet meer dan een kort sfeerbeeld – belandde in de film zonder de bewuste dame in de bontjas.)
Ik moest aan mijn teleurstelling denken toen ik op het mooie weblog Kino i Obraz (Film en Beeld) een kleurrijk stuk tegenkwam over de kleding van Anna Karenina op het witte doek. Het boek van Tolstoj is meerdere keren verfilmd, het weblog beperkt zich tot de niet-Russische versies, waaronder die met Sophie Marceau:
De jurk hierboven is een ontwerp van Maurizio Millenotti en de schrijfster van Film en Beeld is er – net als ik – zeer over te spreken. Volgens haar komt de kleding in de film met Marceau (1997) het meest overeen met de kleding uit de tijd van het boek, het einde van de jaren zeventig van de negentiende eeuw.
Het verschil met de kleding van Vivian Leigh in de Anna Karenina van 1947 is duidelijk:
En dit is Greta Garbo - Anna Karenina (1935):
Haar kleding werd geleverd door modehuis Adriana en daar had men minder oog voor authenticiteit. De schrijfster van Film en Beeld is een fan van Adriana, maar vindt deze jurk toch een van de mindere ontwerpen. Het kledingstuk werd later wel geveild voor 40.000 dollar.
Helemaal niet te spreken is Film en Beeld over de kleding van Keira Knightley (2012):
Inderdaad, dan zien ook wij liever Sophie Marceau. Film en Beeld wijst nog op een aardig detail in haar kleding. De donkere en lichte tinten wisselen elkaar af, in overeenstemming met de gebeurtenissen in de film. Hier een jurk met wat meer donker erin:
Dit is trouwens het beeld van de Rossistraat zoals dat in de film van 1997 belandde (er staat Moscow, maar wij weten wel beter):
Bezoek het mooie Spoorwegmuseum van Sint-Petersburg - zo lang het nog kan.
(Eerste publicatie: 4-11-2012)
Tien jaar geleden bezocht ik in Sint-Petersburg het mooie Spoorwegmuseum. Het lag er wat verloren bij op een verder rommelig terrein, weggedrukt achter het Warschaustation, maar wat een pracht en praal! Helaas, het mooie museum lijkt op die locatie zijn langste tijd te hebben gehad.
Over mijn bezoek aan het museum schreef ik indertijd een kort artikel. De citaten hieronder komen uit dat artikel, dat overigens nergens werd geplaatst. Ik kwam de perronnetjes met de machtige locomotieven weer tegen op foto’s van blogger nabljoedatel.
“Achter een okergeel geverfd gebouwtje met de kassa en twee bedden met afrikaantjes staat een verzameling rollend materieel waar zelfs een niet-treinfanaat warm van wordt.”
“Kuierend langs de treinen loop je vanzelf de Sovjet-geschiedenis door. Het bordje bij stoomlocomotief TE 6769 vermeldt dat deze in 1943 in het Oostenrijkse Floridsdorf werd gebouwd voor Duitsland. Ze belandde in de USSR als oorlogsbuit. In 1950 kreeg ze in het tot Sovjet-satelliet verworden Roemenië een breder onderstel, vereist voor het Russische spoor, waarna ze jaren dienst deed in de Sovjet-republieken Letland en Wit-Rusland.”
“De locomotieven van eigen bodem waren ideale symbolen voor de vijfjarenplannen, die de jonge Sovjet-staat in een razend tempo naar de lichtende toekomst moesten brengen. Daarbij waren ze een perfect uihangbord voor communistische propaganda. Een medaillon met Lenin of Stalin op de neus was wel het minste.”
Toen ik er tien jaar geleden rondliep, had ik slechts beperkt zicht op de omgeving. De foto’s van nabljoedatel bieden een wijdere blik.
Hij nam ook beneden een kijkje.
Zo’n terrein even buiten het centrum, dat is vragen om roofdieren. Een deel ervan is inmiddels in handen van projectontwikkelaar Etalon. Die is van plan om er het grootste wooncomplex van de stad te bouwen, met de weinig goeds belovende naam Galaktika. Onderdeel van dat complex moeten 22 gebouwen worden van tot wel achttien verdiepingen. Wie zich daar een voorstelling van wil maken, raadplege de site van Etalon. Galaktika kwam ik er zo gauw niet tegen, wel tal van andere schrikaanjagende gebouwen.
En ons spoorwegmuseum? Dat moet verplaatst worden naar het voormalige goederendepot van het nabijgelegen Vitebskstation. Je houdt je hart vast.
"Een jochie, op stap met opa, meldt al snel dat hij geen belangstelling meer heeft voor 'al die oude troep'. Opa reageert pijnlijk getroffen: 'Pavlik, je bent geen romanticus'"