Voetbalcommentator Vasili Oetkin imiteert een Russische stadionspeaker. Met dank aan Higuaín en – vooral – Decibel Bellini.

(Eerste publicatie: 17-11-2013)

Het zal u ontgaan zijn: in de Championse Leaguewedstrijd Napoli – Olympique Marseille, eerder deze maand, scoorde Higuaín de 3-2 voor de thuisploeg. De Italiaanse speaker aan de zijlijn ontging het beslist niet. Hij heet Decibel Bellini – ik neem maar aan dat dat z’n bijnaam is.

Luistert u even naar hem, het duurt maar 45 seconden:

De wedstrijd werd in Rusland uitgezonden. Die Decibel Bellini, er was ook in de Russische huiskamer geen ontkomen aan. Zie het filmpje hieronder. Aardig is, dat de commentator (Vasili Oetkin) meneer Decibel al van verre hoort aankomen en hem aankondigt. Vasili Oetkin vindt die Decibel Bellini wel een leuk type:

- Het woord is aan u, signor Decibel Bellini. Nou, waar blijft u? Zeker afgeleid of zo. Hier, hier, luistert u hoe dat in Italië gaat.

Wanneer meneer Decibel is uitge .., eh, … sproken, richt Oetkin zich tot de kijker, die hij keurig bij de les houdt. (“En om te zorgen dat u zich weer in Rusland voelt:...”) Waarna hij afsluit met een vrij dodelijke imitatie van de gemiddelde speaker in een Russisch stadion: “… Напоминаю вам порядок выхода с трибун / De volgorde waarin u de tribunes dient te verlaten, is als volgt.”  Die intonatie … perfect: [het filmpje is hier niet meer te plaatsen, het is hier te zien - en te horen.) 

Stoorzenders ingezet als wapen tegen kwetsende spreekkoren. De Russische voetbalbond aan zet.

(Eerste publicatie: 5-9-2013)

In de strijd tegen ongewenste spreekkoren op de tribunes heeft de Russische voetbalbond iets doms bedacht: stoorzenders. Er wordt een tegengeluid de lucht ingestuurd.

Dat werkt zo: rond het veld staan luidsprekers, gericht naar de tribunes. Zodra er ongepaste spreekkoren klinken, waarin bijvoorbeeld geslachtsdelen voorkomen en/of wordt gewezen op een bepaalde seksuele voorkeur van de tegenstander (dit laatste gebeurt vooral wanneer die tegenstander afkomstig is uit Tsjetsjenië of Dagestan), wordt via die luidsprekers neutrale herrie verstuurd.

Die herrie (applaus, gefluit, vliegtuiglawaai) is niet alleen onaangenaam, ze wordt door de supporters ook als een belediging ervaren. De tv-zender NTV ziet men daarbij als kwade genius. NTV zendt veel voetbalwedstrijden live uit en wil niet dat de kijker in de huiskamer door de supporters op de tribune wordt voorgelicht over de seksuele voorkeuren van religieuze minderheden.

Tijd voor actie, vonden de supporters van Zenit. Tijdens het duel met Lokomotiv Moskou, vorig weekeinde, gebeurde dit:

- Aan het begin klinkt het luid: Убирайте на х** колонки! Stop de luidsprekers in je reet! (Uit de twee sterretjes mag u afleiden dat de Russische variant iets verder gaat.)

- Vanaf 0.33 klinkt het: HTB – убийцы футбола! NTV vermoordt het voetbal!

-  Op 1.03 betuigen de supporters van Lokomotiv aan de overzijde luidkeels hun steun aan de supporters van de tegenpartij. Dat zie je niet vaak in een voetbalstadion.

- Dan is het tijd voor actie. Op 1.19 springt de eerste supporter de tribune af en gaat richting luidspreker. Zijn voorbeeld wordt gevolgd. Mijn sympathie gaat uit naar de supporter die de stekker eruit probeert te trekken – je maakt je punt zonder schade aan te richten.

En tussen dat alles is – als ik me niet vergis – het geraas te horen uit die luidsprekers. Wat door de supporters wordt overstemd. Maar dat houd je natuurlijk geen hele wedstrijd vol.

Zenit heeft de voetbalbond inmiddels om advies gevraagd. Hoe kunnen ze dat geluidswapen zo inzetten dat het effectief is en geen tegenkrachten oproept? Wij denken dat dat onmogelijk is en houden de ontwikkelingen nauwlettend voor u in de gaten.

(Graag had ik hier nog een item uit het journaal van NTV – die moordenaars – willen laten zien. Daar vertelt de blonde nieuwslezeres-met-glimlach wat zich in het stadion van Zenit heeft voorgedaan. Op de achtergrond zijn bovenstaande beelden te zien, met geluid. Op het moment dat het woord met de twee sterretjes klinkt, hoort de kijker – dwars door de blonde nieuwslezeres-met-glimlach heen – een piepje. Erg komisch, maar ik krijg dat filmpje niet op mijn blog geplaatst.)

En ik kan het niet laten. Hieronder een ouder filmpje van de Zenit-tribune. De supporters roepen, ongestoord:  Мусора - тупые дебилы! Niks bijzonders, maar ik ben zo trots dat ik dat heb weten te vertalen met hetzelfde aantal lettergrepen en behoud van metrum: Smerissen zijn domme debielen! (Alleen vraag ik me af of het woord ‘smerissen’ tegenwoordig nog wel wordt gebruikt.)

(Over echt komische spreekkoren bij Zenit op de tribune schreef ik eerder hier een stukje.

25 jaar na het EK: het gaat goed met Rinat Dasajev!

(Eerste publicatie: 1-7-2013)

Het gaat goed met Rinat Dasajev, al zou ik nog niet durven wedden dat hij Keith Richards gaat overleven.

Vorig jaar zond Andere Tijden Sport het verhaal uit van de Sovjet-spelers over de finale van het Europees Kampioenschap van 1988. Hoe hadden zíj het EK en die (verloren) wedstrijd tegen het Nederlands elftal beleefd? En hoe was het hun sinds die dag in juni, 25 jaar geleden, vergaan? Bij een korte voorvertoning in het Olympisch Stadion ging er een schok door het zaaltje toen Rinat Dasajev in beeld kwam. De legendarische doelman, door voetbalminnend Nederland – ironisch genoeg - in het hart gesloten omdat hij betrokken was bij dat idioot mooie doelpunt van Marco van Basten, was er slecht aan toe. Een drankprobleem, dat kon niet anders.

Over dat probleem was al wel geschreven in de Russische pers, maar de confrontatie met het verval was pijnlijk. Dasajev praatte langzaam, met zware stem, en schuifelde na het gesprek wat onbeholpen naar de spelersbus van Torpedo Moskou. (De uitzending is hier terug te zien. Dasajev zit aan het begin op 0.58 en uitgebreider vanaf 10.40.)

Afgelopen week kwam ik een interview tegen met Dasajev in het weekblad Itogi. In één oogopslag zag ik aan de foto: hij ziet er goed uit! In het gesprek kijkt de doelman nog eens terug op zijn loopbaan. Hij vertelt hoe zwaar hem indertijd de overgang van Spartak Moskou naar Sevilla was gevallen. Hij sprak de taal niet, er werd anders gevoetbald en hij kwam opeens in een wereld vol overvloed terecht. Hij hield zich met moeite staande. Na afloop van zijn contract kreeg hij een trainersbaantje. Hij raakte toch werkloos en kreeg een drankprobleem.

Hij keerde terug naar Moskou en ging na een periode bij Spartak en de nationale selectie uiteindelijk als keeperstrainer aan de slag bij Torpedo Moskou, een club die ook betere tijden had gekend. Ik vermoed dat Torpedo zich over hem ontfermde zoals Bayern München dat deed met Gerd Müller, een andere oud-topspeler met een drankprobleem. 

Begin dit jaar werd de overgang van Dasajev naar zijn eigen oude club Spartak gemeld. Hij kreeg een baantje bij de jeugdopleiding en ging masterclasses voor de jeugd geven. Het past in het beleid van Spartak om oud-spelers bij de club te betrekken, maar ook hier zal de factor medemenselijkheid een rol hebben gespeeld. Op dit filmpje (en ook op de foto boven aan dit stukje) ziet u Dasajev in actie tijdens een masterclass. Hij ziet er ook hier weer goed uit en trapt een balletje – een klein wonder, als je terugdenkt aan die uitzending van Andere Tijden Sport.

Inmiddels heeft Dasajev promotie gemaakt: hij  is nu keeperstrainer van het tweede van Spartak. Of hij daar echt een bijdrage levert aan de trainingen, dat weet ik niet. Als hij maar van de drank afblijft, ben je geneigd te denken. Ik kwam een artikel over hem tegen uit 2007, waarin de interviewer wijst op de idiote afstanden die Torpedo Moskou voor wedstrijden moet afleggen. Weinig subtiel wordt dan gevraagd: “Vijf jaar geleden zei u dat u helemaal gestopt bent met drinken. Van al die reizen zouden wij opnieuw zijn begonnen”. Dasajev antwoordt: “Het is moeilijk om niet opnieuw te beginnen. Maar voorlopig houd ik het vol”.

(De ondertiteling van de EK-uitzending van Andere Tijden Sport is van mij, ik deed ook research voor het programma. Een van mijn leukste opdrachten!)  

Russische voetbalbeeldjes - uit eigen verzameling en uit het museum van FC Zenit

(Eerste publicatie: 21-3-2013)

Mijn niet erg glanzende voetballoopbaan begon ik als doelman. Wat ik mij daar onder meer van herinner:

1. Een nederlaag met 12-2 net toen mijn opa een keertje kwam kijken.
2. Eén (1) fantastische redding op veld 4 bij Hermes DVS op Sportpark Harga
3. Mijn keeperskleding, waarmee ik op Jan van Beveren leek.

Groeiende realiteitszin deed mij op mijn dertiende besluiten om verder te gaan als veldspeler. Ik mocht het proberen als linksback en deed dat niet onaardig. Ik had een prima sliding – als ‘ie lukte.

Dat (en nog veel meer, maar daar heb ik hier geen ruimte voor) zag ik weer voor me, toen ik op bovenstaand beeldje stuitte. Die kleine doelman met pet komt in het toekomstige museum van FC Zenit, dat een plekje moet krijgen in het voortdurend in aanbouw zijnde nieuwe stadion. Wat de relatie van dat bronzen keepertje is met onze club, weet ik niet. Het weblog [linkje werkt niet meer] dat voorwerpen uit het nog te vullen museum toont, laat dat onvermeld, maar dat geeft niet. Het hoort in het museum, en als ik het er, ooit, niet aantref, klop ik aan bij de directeur.

En kijk even naar dit filmpje, de eerste 25 seconden. In 1942 werd het Petrovski stadion bijna compleet gesloopt, vanwege het hout.

Na de oorlog stond er nog maar een triest, klein stukje overeind:

Het stadion werd herbouwd en in de jaren vijftig kwam er op het Krestovski eiland ook nog het veel grotere Kirov stadion  – daar waar men nu probeert het nieuwe stadion te bouwen. De architect was Aleksandr Nikolski, die, zo blijkt, ook tekeningen maakte. Deze bijvoorbeeld, die zich bevindt in de Nationale Bibliotheek in Sint-Petersburg. Het weblog op de site van Zenit toont er meerdere, ik neem aan dat ook die in het museum gaan komen.

Waar ik ook naar uitkijk is een filmpje uit 1909, waarop tsaar Nicolaas II aan het voetballen is. Dat bevindt zich in een archief in Krasnogorsk, waar het wordt gerestaureerd. Het toekomstige museum hoopt op een kopie.

Verder nog een verzoek aan u. Ziet u in Rusland een beeldje van een voetballertje, kopen en bij mij inleveren. Mijn verzameling (hieronder in het midden het topstukje) bestaat al jaren uit acht stuks, ik heb ruimte voor meer. 

(Een eerder stukje over het Zenit-museum vindt u hier.)

Zenit-supporters willen geen zwarte spelers bij hun club. Ook geen homo's.

(Eerste publicatie: 18-12-2012)

Racisten? Wij? Nee hoor, absoluut niet. En verder zijn wij ook heel beschaafd. We willen alleen geen zwarten en homo’s in een shirt van Zenit zien.

Het baarde – gelukkig – enig opzien: het 'manifest' van een groep supporters van FC Zenit over de toekomst van hun club. Met lede ogen constateren zij hoe Zenit, voortgekomen uit een lokale arbeiderscultuur, steeds meer gaat lijken op clubs als Manchester City en Arsenal: vergaarbakken van dure buitenlandse spelers, in wie de supporter zich niet meer in herkent.  

Spelers van Zenit, aldus het manifest, dienen zich op en buiten het veld te gedragen. Geen schwalbes, volledige inzet, niet drinken in het openbaar. “Waar een speler ook vandaan komt, wanneer hij voor Zenit speelt, vertegenwoordigt hij Sint-Petersburg en daarom dient zijn gedrag de grootse stad waardig te zijn.”

“Waar een speler ook vandaan komt”… Daar hebben de supporters zo hun gedachten over. Het liefst uit Sint-Petersburg zelf. Anders uit Noord- en Centraal Rusland. Desnoods uit de rest van Rusland, uit andere Slavische landen, de Baltische landen of Scandinavië. En als het echt niet anders kan uit de rest van Europa.

Een aparte paragraaf wordt gewijd aan “Zenit en zwarte spelers”. Dat die niet welkom zijn, heeft niets te maken met racisme, “de afwezigheid van zwarte spelers in het team van Zenit is gewoon een belangrijke traditie, die de identiteit van de club onderstreept, en niets meer.” En kom op, het is voor die zwarte jongens toch ook veel beter om niet naar het koude noorden te komen: “Het voetbal bij ons is vooral stevig, gebaseerd op kracht, het wordt gespeeld op velden die vaak slecht zijn. Bovendien is het weer gedurende een groot deel van de competitie nogal guur. In die omstandigheden is het voor technische spelers uit warme landen vrij lastig om hun voetbaltalent ten volle te ontplooien.”

Verder wensen de geachte supporters geen spelers bij Zenit te zien die eerder bij Spartak, TsKA of Dinamo gezichtsbepalend waren. En – het staat er echt: “Wij willen niet dat in het team van Zenit vertegenwoordigers van seksuele minderheden spelen.”

Het manifest komt van de supportersvereniging Landskrona. Het is moeilijk in te schatten op hoeveel sympathie hun manifest kan rekenen – op meer dan u denkt, vrees ik. De club zelf heeft gereageerd met een vrij lauwe verklaring over tolerantie en de strijd tegen racisme. Zelf dacht ik: wat zou het mooi zijn als Zenit in een reactie Demy de Zeeuw zou overnemen van Spartak Moskou. Een donkere speler, afkomstig van de vijand, die – ze weten het in Rusland zeker – homo is.

Meer over racisme in het Russische voetbal schreef ik eerder hier.

Het Leningradse voetbaloproer van 14 mei 1957. "Maak een tweede Hongarije!" - Deel 2

(Eerste publicatie: 28-20-2012)

De rapen waren gaar, die 14de mei 1957 in het Kirov-stadion te Leningrad. Zenit had met 5-1 verloren van Torpedo Moskou, een supporter die het veld was opgerend, werd door agenten ruw afgevoerd – het was meer dan een grote groep aangeschoten toeschouwers kon verdragen. Ze stormden het veld op, koelden hun woede op de agenten en wilden verhaal halen bij de spelers.

Die hadden zich verschanst in de kleedkamers aan de zuidkant van het stadion. Door de ramen konden zij zien wat er gaande was en dat moet angstaanjagend zijn geweest. Er was te weinig politie, de menigte kwam akelig dichtbij en pas nadat in de lucht was geschoten, konden de supporters enigszins in bedwang worden gehouden. Met opgetrommelde kadetten van een militaire opleiding en hulp van de brandweer kon de rust worden hersteld. Er werden 107 zwaar- en lichtgewonden genoteerd, de schade aan het stadion bedroeg 13.236 roebels. Zestien man werden gearresteerd, zij stonden een maand later voor de rechter.

Volgens de rechtbank vormden hun daden “een groot gevaar voor onze Sovjet-staat en voor de maatschappelijke orde”. Dat riekte dus naar opstand en contrarevolutie, maar de aanklacht luidde slechts straatschennerij (хулиганство). Wat niet betekende dat de zestien met de schrik vrijkwamen. Ene Joeri Garanin kreeg acht jaar kamp aan de broek, hij was een van de gangmakers geweest en had onder meer geroepen: “Maak een tweede Hongarije!”, een verwijzing naar de Hongaarse opstand van een jaar eerder. Anderen – in het betreffende kranteberichtje ook bij naam genoemd - kregen drie tot zeven jaar kamp. Verder meldt de krant: “De overige verdachten kregen vrijheidsstraffen van verschillende lengtes”. Tot die “overigen” behoorde ook Vasili Kajoekov, die als eerste het veld was opgekomen om Zenit-doelman Vladimir Farykin de huid vol te schelden.

Farykin had met een paar blunders een stevig aandeel gehad in de ruime nederlaag van Zenit. Bij de volgende wedstrijd, thuis tegen Spartak Moskou, stond hij al niet meer onder de lat. Er kwamen 100.000 toeschouwers op dat duel af en de veiligheidsmaatregelen zullen streng zijn geweest. Kort daarna kwam het Engelse West Bromwich Albion voor een vriendschappelijke wedstrijd bezoek. Hier komen de spelers het veld op. We zien de pet van de Zenit-keeper en zijn kniebeschermers, Farykin zal dat niet geweest zijn.

In 1959 kregen alle zestien veroordeelden amnestie, zonder te worden vrijgesproken. Hoe het doelman Farykin op sportief vlak is vergaan weet ik niet. Hij speelde slechts kort bij Zenit en is op jonge leeftijd verdronken. Er is geen foto van hem bekend. 

Hier deel 1.

Het Leningradse Voetbaloproer van 14 mei 1957. “Maak een tweede Hongarije!” – Deel 1

(Eerste publicatie: 25-10-2012)

Op 3 juni 1957 schrijft de Leningradskaja Pravda: “Op 14 mei van dit jaar heeft in het S.M.Kirov-stadion na de voetbalwedstrijd tussen de ploegen Zenit (L) – Torpedo (M) een groep hooligans in beschonken toestand, aanvankelijk op de tribunes en daarna op het veld van het stadion, een rel geschopt”.

Dat was voorzichtig uitgedrukt. Er vielen die dag 107 gewonden. Zestien relschoppers werden gearresteerd, er werden kampstraffen uitgesproken tot acht jaar. Wat was er die 14de mei gebeurd aan de oever van de Finse Golf, in dat majesteuze Kirov-stadion?

 Zenit was aan een slecht seizoen bezig. Vier keer was er verloren, drie keer gelijkgespeeld en slechts een keer werd gewonnen. Toch trok de wedstrijd tegen het Moskouse Torpedo, een topteam in die tijd met onder anderen sterspeler Edoeard Streltsov, 60.000 toeschouwers. Velen van hen nuttigden voor de wedstrijd een hapje en – vooral – een drankje aan de oever van de Finse Golf of op het gras van het grote Park van de Overwinning. Drank werd rond het stadion gewoon verkocht en met een fles de tribune op, ook dat was geen probleem.

Het ging die dag weer helemaal mis met Zenit. De ploeg kwam met 2-0 achter, maakte nog 2-1, maar verloor met 5-1. Tien minuten voor tijd besloot een zekere Vasili Kajoekov (volgens het latere vonnis “arbeider op de fabriek Vaandel van de Arbeid” en “in kennelijke staat”) in te grijpen. Uit het vonnis: “Verdachte Kajoekov rende het veld op, begon doelman Farykin uit te schelden en probeerde diens plaats in het doel in te nemen”.

De supporters zagen daar de humor wel van in, de politie niet zo. Kajoekov werd met zeer harde hand afgevoerd, langs de tribunes, van de noordkant van het stadion naar de zuidkant, waar zich de politiepost bevond. Kajoekov verzette zich en riep om hulp. Stenen en flessen vlogen richting politie en al snel stormde een menigte woedende toeschouwers het veld op.

De spelers maakten dat ze wegkwamen, richting de kleedkamers. Dat was verstandig, want de raddraaiers hadden het al niet meer alleen op de agenten gemunt, maar ook op de eigen ploeg. “Sla de politie!”, “Sla de voetballers!” klonk het, en ook: “Maak een tweede Hongarije!” Die laatste kreet was een verwijzing naar de Hongaarse opstand van een jaar eerder. Tot zo’n opstand kwam het natuurlijk bij lange na niet, maar geschoten werd er die dag wel.

Hier deel 2.

(Toeval: dit stukje stond al in de steigers, toen de supporters van Zenit afgelopen weekeinde in het eigen stadion vrij massaal - maar uitsluitend verbaal - protesteerden. Mikpunt was de gouverneur van de stad. U leest het hier.)  

(Of er foto's bestaan van de rellen is mij niet bekend. Wanneer bovenstaande foto's precies zijn genomen, weet ik evenmin.)

Supporters van Fenerbahce nemen wraak op Spartak Moskou

(Eerste publicatie: 23-8-2012)

Dan zit je als supporter van Spartak Moskou (ik heb het niet over mijzelf, ik ben van de afdeling Zenit) toch even raar te kijken. Je cluppie wint van het Turkse Fenerbahce, je wilt nog een beetje nagenieten van de wedstrijd, een paar foto’s bekijken, je gaat naar de Spartak-site, krijg je dit plaatje links voorgeschoteld

We zien en afbeelding van de Turkse vader des vaderlands Kemal Atatürk. Het bijschrift luidt: “Uit naam van de Turkse staat en het Turkse volk vraagt u onmiddellijk vergeving, niemand zal ongestraft blijven, de FIFA zal vergeven, wij vergeven niet”. (Dit is mijn vertaling van een Russische vertaling. Het oogt wat raar, maar mijn vertaling klopt in elk geval.)

Dat we hier Turkse hackers achter moeten zoeken, lijkt me geen vergezochte conclusie. Het is hun wraak voor het gedrag van de Spartak-supporters, die tijdens het duel met Spartak een afbeelding van Atatürk ondersteboven hielden (andere bronnen zeggen dat het portret in brand werd gestoken). De jongens van Spartak kwamen ook nog met deze spandoeken voor de dag:

View fullsize

Op het grote staat, neem ik aan: ALLEEN RUSLAND EN SPARTAK (door de schuine witte band lijkt de afbeelding van Rusland op het logo van Spartak). De drie zwarte woorden betekenen: VANDAAG OVERWINT DE ORTHODOXIE.

Van de leiding van Spartak heb ik op dit supportersgedrag nog geen reactie gezien. Wel wordt de supporters nadrukkelijk verzocht om nou eens op te houden met het afsteken van vuurwerk. (Meer over eerder fijn gedrag van de Spartak-supporters vindt u onder meer hier.)

Spartak Moskou won de wedstrijd gisteren met 2-1. De return in Turkije is over een week. Ik heb niks met Fenerbache, maar ik hoop dat ze met 8-0 winnen.

(Op het moment van schrijven is de website van Spartak niet bereikbaar.) 

Voetbalfolklore: het Kirov stadion op een sigarettendoos. En Fidel Castro in vak 28.

(Eerste publicatie: 16-8-2012)

Alweer enige tijd geleden nam ik een kijkje op de rommelmarkt bij het kleine station Oedelnaja in Sint-Petersburg. Ik heb een bijna ongezonde belangstelling voor Sovjet-snuisterijen en die kon je daar volop vinden, was me verteld.

Het werd een verloren middag. Potten, pannen, beddengoed, roestige sleutels en een paar gedeukte samovars, dat was het wel. En het was nog behoorlijk koud ook.

Met lichte ergernis (had ik toen het juiste stalletje gemist?) staarde ik dan ook naar de sigarettendoos hier links, gevonden door blogger Babs71 op, jawel, de rommelmarkt van Oedelnaja. Hij had er z’n portemonnee niet voor getrokken, de 10.000 roebel (255 euro) was ‘m te gortig, hij had er alleen wat foto’s van gemaakt.

Wanneer Sovjet-spulletjes en voetbal samenkomen - en dat komen ze in dit geval – dan neemt mijn belangstelling ongezonde vormen aan. Toch had ook ik vermoedelijk mijn portemonnee niet getrokken - ik rook tenslotte niet. Maar wat een prachtig exemplaar!

We zien op het dekseltje en de onderkant het Kirov stadion – of eigenlijk ook niet. Want in deze uitvoering heeft het nooit bestaan. Duidelijk zichtbaar is de ring op dunne pilaren, die als een soort kroon bovenaan de tribunes prijkt. Die ring maakte deel uit van het originele ontwerp uit 1932 van architect Aleksandr Nikolski, maar heeft de uiteindelijke versie niet gehaald. Dat gold voor veel meer, het eiland waar het Kirov stadion verrees, moest worden omgevormd tot een bijna utopisch sportcomplex met talloze gebouwen, maar de oorlog stond dat in de weg. Het stadion kwam er wel, maar in een versimpelde versie. De eerste wedstrijd werd gespeeld op 30 juli 1950 tussen FC Zenit en het lokale Dinamo (1-1).

Een aardig detail op de onderkant: de cijfertjes van de tribunevakken, onder meer nummer 33. Dat was het vak van de meest enthousiaste Zenit-supporters en het is deel uit gaan maken van de club-folklore. De harde supporterskern zegt nog steeds dat ze op vak 33 zitten, maar dat vak komt in het huidige Zenit-stadion helemaal niet voor. “Vak 33” wordt ook genoemd in het clublied.

Hier zien we Fidel Castro bij vak 28. Misschien neemt hij wel een foto van vak 33, voor thuis:

Ik had nog meer willen schrijven over het Kirov-stadion, dat in 2006 is gesloopt, maar ik word heel erg afgeleid door foto’s van nog meer sigarettendoosjes, gemaakt door Babs71. Hij trof ze aan in een boek – niet op die rommelmarkt.

Wat ik niet wist: sigarettendozen werden uitgereikt bij onderscheidingen, als een soort medailles dus. Zoals deze: in beperkte oplage, ter ere van het vijftienjarig bestaan van de grenstroepen.

 Deze is van leer (“Lenin zal altijd en overal onlosmakelijk met ons verbonden zijn”):

Hier is het net of de USSR de zon heeft geannexeerd:

En dit is, na die met het Kirov stadion, de mooiste: