(Eerste publicatie: 1-7-2013)
Het gaat goed met Rinat Dasajev, al zou ik nog niet durven wedden dat hij Keith Richards gaat overleven.
Vorig jaar zond Andere Tijden Sport het verhaal uit van de Sovjet-spelers over de finale van het Europees Kampioenschap van 1988. Hoe hadden zíj het EK en die (verloren) wedstrijd tegen het Nederlands elftal beleefd? En hoe was het hun sinds die dag in juni, 25 jaar geleden, vergaan? Bij een korte voorvertoning in het Olympisch Stadion ging er een schok door het zaaltje toen Rinat Dasajev in beeld kwam. De legendarische doelman, door voetbalminnend Nederland – ironisch genoeg - in het hart gesloten omdat hij betrokken was bij dat idioot mooie doelpunt van Marco van Basten, was er slecht aan toe. Een drankprobleem, dat kon niet anders.
Over dat probleem was al wel geschreven in de Russische pers, maar de confrontatie met het verval was pijnlijk. Dasajev praatte langzaam, met zware stem, en schuifelde na het gesprek wat onbeholpen naar de spelersbus van Torpedo Moskou. (De uitzending is hier terug te zien. Dasajev zit aan het begin op 0.58 en uitgebreider vanaf 10.40.)
Afgelopen week kwam ik een interview tegen met Dasajev in het weekblad Itogi. In één oogopslag zag ik aan de foto: hij ziet er goed uit! In het gesprek kijkt de doelman nog eens terug op zijn loopbaan. Hij vertelt hoe zwaar hem indertijd de overgang van Spartak Moskou naar Sevilla was gevallen. Hij sprak de taal niet, er werd anders gevoetbald en hij kwam opeens in een wereld vol overvloed terecht. Hij hield zich met moeite staande. Na afloop van zijn contract kreeg hij een trainersbaantje. Hij raakte toch werkloos en kreeg een drankprobleem.
Hij keerde terug naar Moskou en ging na een periode bij Spartak en de nationale selectie uiteindelijk als keeperstrainer aan de slag bij Torpedo Moskou, een club die ook betere tijden had gekend. Ik vermoed dat Torpedo zich over hem ontfermde zoals Bayern München dat deed met Gerd Müller, een andere oud-topspeler met een drankprobleem.
Begin dit jaar werd de overgang van Dasajev naar zijn eigen oude club Spartak gemeld. Hij kreeg een baantje bij de jeugdopleiding en ging masterclasses voor de jeugd geven. Het past in het beleid van Spartak om oud-spelers bij de club te betrekken, maar ook hier zal de factor medemenselijkheid een rol hebben gespeeld. Op dit filmpje (en ook op de foto boven aan dit stukje) ziet u Dasajev in actie tijdens een masterclass. Hij ziet er ook hier weer goed uit en trapt een balletje – een klein wonder, als je terugdenkt aan die uitzending van Andere Tijden Sport.
Het fotoalbum van Koos en Nel Visch, Nederlanders in Kemerevo, Siberië (1922-1926).
(Eerste publicatie: 26-6-2013)
Dacht ik me daar toch een vondst van je welste te hebben gedaan.
Bladerend door een prachtige site met gedigitaliseerde fotoalbums uit Rusland, stuitte ik op bovenstaand tafereel. “24 september in Siberië. Men ziet hier hoe blij men is ons weer terug te hebben. We zitten op een berg van ijzererts.”
In hetzelfde album zat deze foto, volgens het onderschrift “Aan boord van de Rotterdam, de vierde groep Hollanders, 1922”:
Meteen dacht ik aan Kemerovo, de Siberische stad aan de rivier de Tom, waar in de jaren twintig buitenlandse ingenieurs betrokken waren bij de bouw van een chemie- en cokesfabriek. In 1922 werd daartoe de Autonome Industriële Kolonie Koezbass opgericht, die onder leiding stond van de Nederlander Sebald Rutgers. Mijn niet zo wilde vermoeden werd bevestigd toen ik het omslag van het foto-album aanklikte:
Inderdaad, de AIK Koezbass. Van wie dit album is geweest, wordt op de site niet vermeld. Gelukkig is dat wel het geval bij een volgend album, twee klikken verder.
Het is van Koos en Nel Visch, die in 1922 via een tussenstop in de Oeral ook in Kemerovo belandden. Vier jaar later maakten zij de opheffing van de AIK Koezbass mee. Buitenlandse ‘inmenging’ in de industrie was niet langer gewenst. In tegenstelling tot veel andere buitenlandse communisten, oostwaarts getrokken om de Sovjet-heilstaat op te bouwen, overleefden Koos en Nel de zuiveringen van de jaren dertig. Koos overleed in 1943 in Izjevsk, Nel werkte nog als lerares Nederlands in Moskou en keerde in 1947 terug naar Nederland.
Enige opwinding maakte zich bij al dit klikken van mij meester. Had ik hier zo maar even twee unieke albums opgedoken die een nieuw licht wierpen op de geschiedenis van de internationale arbeidersbeweging in het algemeen en de Nederlandse bijdrage aan de AIK Koezbass in het bijzonder? Dat viel helaas reuze mee. Ik vond een berichtje over een tentoonstelling in 2007 in het streekmuseum van Kemerovo. Daar was in elk geval het album van Nel en Koos Visch al te zien geweest. Dan zal het bestaan van dat andere album ongetwijfeld ook al wel algemeen bekend zijn.
Op veel pagina’s in het album van Nel en Koos Visch zijn foto’s verdwenen. Bij de wel bewaarde foto’s staat helaas lang niet overal een onderschrift. Zo weet ik niet wie de man op klompen is.
Nel Visch overleed in 1990. In dit filmpje beschrijft ze de ontroering op de boot (de Rotterdam?) bij de aankomst in de Sovjetunie. Let ook even op de manier waarop ze ‘kameraad Lenin’ zegt. Volledig vanzelfsprekend, zonder enige ironie of wat voor bijbetekenis dan ook. Kom daar nog eens om, tegenwoordig.