Boris Ryzhy, dichter en bokser uit de Schrootwijk

(Eerste publicatie: 21-11-2008)

Gisterenmiddag plofte de mailing met een aankondiging op de elektronische mat, ’s avonds schreef ook de Russischtalige website van de BBC erover: een documentaire van de Nederlandse Aliona van der Horst. Titel: Boris Ryzhy.

View fullsize

Dichter en lokale bokskampioen Boris Ryzhy pleegde in 2001 op 26-jarige leeftijd zelfmoord. Zijn korte leven bracht hij door in Sverdlovsk (later herdoopt in Jekaterinburg). In de trieste fabriekswijk waar hij woonde, zag hij hoe de perestrojka de fundamenten onder het bestaan wegtrok. Hij dichtte over de gevolgen voor zijn generatie, de laatste geboren in de Sovjet-Unie. Van der Horst tegen de BBC: “Ik wilde een film maken over een dichter en mens, voor wie het leven in die wereld en in die tijd, waarin hij verzeild was geraakt, ondraaglijk was geworden.”

Ryzhy wordt gezien als de belangrijkste dichter van zijn generatie. Zijn werk verscheen al in veel vertalingen. Van der Horst maakte indruk met eerdere films over Rusland. Boris Ryzhy is te zien op maandag 1 december, 23.25 uur, Nederland 2 (Uur van de Wolf). Op het IDFA in Amsterdam dingt de documentaire mee naar de Zilveren Wolf.

Over Boris Ryzhy en de film hier (Engels, Nederlands).

De wijk waar Boris woonde heet trouwens Vtortsjormet, een samenvoegsel van Vtoritsjny Tsjornyi Metal. Wij zouden zeggen: de Schrootwijk. Of: Recycled-IJzerwijk. benieuwd hoe dat in de film vertaald wordt.

Tomsk was geen mooie stad

(Eerste publicatie: 6-11-2008)

Kort geleden schreef ik hier dat standbeelden in Rusland doorgaans groot zijn. Dat behoeft een aanvulling. De afgelopen jaren zijn juist aardig wat kleine standbeelden neergezet, die een aangenaam contrast vormen met het vele massieve werk uit de vorige eeuw. Vaak zijn het vriendelijke beelden en beeldjes met een knipoog.

Een mooi voorbeeld is deze Anton Pavlovitsj Tsjechov aan de oever van de Tom in de stad Tomsk in Siberië.

De schrijver was in 1890 in Tomsk op doorreis naar Sachalin en noteerde in zijn dagboek: “Tomsk is niks. .. Ontzettend saaie stad … en de mensen zijn zo verschrikkelijk saai … Een dronken stad. Geen enkele mooi vrouw, Aziatische rechteloosheid … Dikke modder … maar er ontkiemt ook wel een beetje beschaving – in de herberg reikte de serveerster mij een lepel aan die ze af had geveegd aan haar achterwerk … De stad onderscheidt zich in positieve zin, doordat gouverneurs hier sterven als vliegen …”

De lokale beeldhouwer Leonti Oesov betaalde Tsjechov 114 jaar later terug met een vriendelijk-ironisch beeld. Op het ronde sokkeltje staat: “Anton Pavlovitsj in Tomsk door de ogen van een dronken boertje in de goot die Kasjtanka nooit gelezen heeft”.