De kleding van Sovjet- en Russische sporters tijdens de Olympische Spelen – van 1952 tot nu.

August 03, 2016 in mode, sport

-----------------

Een paar dagen voor de openingsceremonie van de Olympische Spelen dacht ik: laat ik eens op een rijtje zetten wat de Russische en Sovjet-deelnemers zo door de jaren heen voor mooie kleren droegen bij die bijzondere gelegenheid. Die optocht door het stadion, waarbij ieder land zich op zijn voordeligst aan de wereld wil laten zien.

1952: Het Sovjetteam op weg naar de openingsceremonie (?)

Dat bleek makkelijker gedacht dan gedaan – waarbij ik nog het geluk had dat de Sovjetunie pas sinds 1952 (Zomerspelen, Helsinki) en 1956 (Winterspelen, Cortina d’Ampezzo) aan de Olympische Spelen meedeed. Van de openingsceremonies van drie Spelen heb ik geen foto’s kunnen vinden waarop duidelijk te zien is wat de Russische vertegenwoordiging bij de rondgang door het stadion voor kleding droeg: de Winterspelen van 1968 (Grenoble) en de Zomerspelen van 1992 in Barcelona en 2000 in Sydney.

Als de foto’s mij niet bedriegen, droegen de Sovjet-sporters in 1952 in Helsinki tijdens hun eerste openingsceremonie geen aparte kleding, maar gewoon hun dagelijkse trainingspak. Dat geeft mij mooi het excuus om onderstaand plaatje te laten zien, waarop dat pak prima uitkomt.

Turnster Marija Gorochovskaja en discuswerpster Nina Ponomareva

Vier jaar later, op de Winterspelen in Cortina d’Ampezzo, droegen de sporters wel speciale kleding, wat gezien het jaargetijde ook logisch is. Foto’s tonen een nogal somber ensemble met bontmutsen. Vier jaar later zag het er in Squaw Valley met sjaaltjes wat frivoler uit:

Sovjetunie Squaw Valley Olympische Winterspelen 1960

Van de Olympische Zomerspelen in 1956 heb ik geen foto’s van de Sovjet-delegatie tijdens de openingsceremonie. Wel kwam ik dit jasje tegen van Lev Jasjin, waarin de legendarische doelman, neem ik aan, het Olympisch stadion is binnengelopen.

Lev Jasjin 1965 Melbourne Olympische Spelen

Opzien baarde de Sovjet-sporters bij de Winterspelen van 1964 met halflange jassen van zeehondenbont, die, aldus een enkele bron, even duur waren als een Russisch driekamerflatje. Het exemplaar van schaatsster Lidija Skoblikova is in de familie gebleven en hangt nu bij haar kleindochter in de kast.

Grenoble 1964: langlaufsters Jevdokija Meksjilo, Klavdija Bojarskich en Alevtina Koltsjina

Voor de Winterspelen van 1984 in Sarajevo werd Vjatsjeslav Zajtsev in geschakeld, de belangrijkste Russische modeontwerper van dat moment. Dat leverde dit ensemble van schapenvacht op.

Vjatsjeslav Zajtsev Sarajevo Sovjetunie Olympische Spelen

Zajtsevs collega Valentin Joedasjkin mocht voor de Zomerspelen van 1996 aan de slag. Dat leverde dit alleszins toonbare resultaat op. Opvallend is het ontbreken van wat voor Russisch element dan ook – het tenue had evengoed gedragen kunnen worden door Australië of de Bahama’s.

Valentin Joedasjkin Atlanta 1996 Olympische Spelen Rusland

Vanaf het begin van deze eeuw – Joedasjkin was zijn tijd een beetje vooruit – komt er meer schwung in de kledij van de Russische sporters. Echt opvallend, in positieve of negatieve zin, wordt het niet; in de lijstjes die ik tegenkwam van mooiste of meest rampzalige olympische parade-uniformen kwam ik Rusland dan ook niet tegen. Ook het Russische uniform voor de komende Spelen in Rio is smaakvol, zonder er echt uit te springen. Het enige wat je ervan kan zeggen, is dat er vermoedelijk wat te veel van besteld zijn.

kleding Russische sporters Rio de Janeiro

In het midden minister van Sport Vitali Moetko, persona non grata in Rio

Hier een kledingoverzichtje door de jaren heen. Zoals gezegd, het is niet compleet:

1952

1956

1960

1960 (waterpoloploeg)

1964

1968

1972

1976

1980

1984

1988

1992

1994

1996

1998

2002

2004

2006

2008

2010

2012

2014

2016

Hoe Black Sabbath in 1972 het Russische Journaal haalde. Of ...

August 01, 2016 in 's lands wijs ..., muziek, sovjetunie

---------

Een kort nieuwsberichtje uit 1972, toen de wereld nog heel overzichtelijk was. Het Russische Journaal meldt dat rockband Black Sabbath een Gouden Plaat heeft gekregen en voorziet die gebeurtenis van een heldere toelichting. De vertaling staat onder het filmpje.

Cultureel nieuws uit de Verenigde Staten van Amerika.

Op 6 november 1972 is een van de Amerikaanse zogenaamde rockgroepen, waarvan de naam in vertaling luidt: Zwarte Sabbath, onderscheiden met een gouden plaat. Het album dat deze hoge onderscheiding verdiende, heet: Deel 4, wat getuigt van de zeer hoge productiviteit van het ensemble.

Daarbij wordt de muziek van het Amerikaanse collectief gekarakteriseerd door een zogeheten zware klank. Het ensemble Zwarte Sabbath predikt geweld en religieus obscurantisme en zijn solist Ozzy Osborne is een klassiek voorbeeld van een verstoorde psychische gezondheid en de gespleten persoonlijkheid van iemand die zich geruime tijd heeft opgehouden in kringen van de Amerikaanse showbusiness.

Tot de meest opzienbarende capriolen van de zogenaamde zanger, behoren het opeten op het toneel van dode vleermuizen en ook uitspraken als: ik houd van drinken en ben graag permanent dronken, of: ik ben niet zo gek als iedereen denkt, ik ben veel gekker.

---------

Jeetje, dacht ik. De Sovjet-autoriteiten hadden de grootste moeite om de invloed van de Westerse pop- en rockcultuur binnen de perken te houden. Dan was dit toch wel opvallend veel reclame. De tekst van de presentator zou bij de gemiddelde puber het ene oor in en het andere uit zijn gegaan, maar die gitaarrifs aan het eind … Zelf nam ik op veertienjarige leeftijd definitief – dacht ik toen – afscheid van mijn ouders bij het aanhoren van de eerste klanken van de elpee Deep Purple In Rock. En zo zou menig Sovjet-puber na die paar akkoorden van Black Sabbath, getoond op het tv-journaal, voorgoed onbereikbaar zijn geworden voor welke van bovenaf opgelegde ideologie dan ook.

Ik grasduinde eens door de commentaren onder het filmpje en begreep al snel dat ik er volledig ingetuind was. Tussen boze opmerkingen van Black Sabbath-fans (“Amerikaanse band? Ze komen uit Engeland!”) las ik daar: “Koppen van vleermuizen afbijten deed Ozzy pas in 1982.” En even verder: “Mij maakt het niet uit, maar presentator Jevgeni Kotsjergin die hier te zien is, was in 1972 pas 27 jaar.”

De presentator is inderdaad de oude Jevgeni Kotsjergin en het filmpje, dat ik eergisteren op Facebook tegenkwam, werd een paar jaar geleden als een soort parodie gemaakt door de tv-zender Nostalgija.

Bij de naam Kotsjergin had bij mij trouwens een lampje moeten gaan branden, maar (ik schrijf het met lichte bezorgdheid …) dat deed het niet. Terwijl ik hem toch niet al te lang geleden genoemd heb, elders op dit blog. Zijn dochter stortte begin dit jaar haar dood tegemoet in een liftschacht. Daar schreef ik toen een stukje over.

Dorpjes binnen de Moskouse stadsgrenzen - ze zijn er nog. Kleine restanten weliswaar, maar er wonen nog mensen.

July 14, 2016 in moskou

---------------------------

Moskou telde ooit honderden dorpjes, deels binnen de stadsgrenzen, deels er niet ver buiten. Hoeveel daarvan zijn er de afgelopen vijftig jaar door de uitdijende hoofdstad opgeslokt? Hoeveel zijn er nog over? Dat weet ik niet precies, maar van een aantal zijn nog duidelijk sporen terug te vinden. Sterker nog: in een aantal van die dorpjes, hoezeer ze ook zijn gekrompen, wonen nog mensen.

De jonge historicus Pavel Gnilorybov ging met cameraman Aleksej Lobov naar de dorpjes op zoek. Wat ze aantroffen binnen de MKAD, de grote autoweg die Moskou omringt, is te zien in onderstaande film. Gnilorybov kwam al eerder even voorbij op dit blog. Hij maakte een film over plekken in Moskou die nauw verbonden zijn met de Stalinterreur. Ik ben fan van hem en hij zal op dit blog zeker nog vaker te zien zijn.

De dorpjes die genoemd en getoond worden, zijn achtereenvolgens Djakovo, Matvejevskoje (vanaf 3.40), Spas-Toesjino (vanaf 9.55), Terechovo (vanaf 15.30), Troitse-Lykovo (vanaf 21.55) en Tsaritsyno (vanaf) 25.55.

De redactie van Rusland in woord en beeld neemt een korte zomerpauze. Zo ongeveer eind deze maand pakken wij de Russische draad weer op.

Een uitgegraven boodschap voor Poetin, via Google en de ruimte: help!

July 10, 2016 in natuur/milieu, moskou

-------------

Gaat u even naar Google maps en tik in: Selo Rozjdestveno Moskou of Село Рождествено Москва. Kies voor de satellietvariant. U belandt dan midden boven Rozjdestveno. Schuif het dorpje (eigenlijk meer een buitenwijk) zonder pardon iets naar links. Dan openbaart zich, meteen rechts, in een driehoek van landweggetjes, een boodschap die zich zelfs zonder in te zoomen al laat ontcijferen: Путин, помоги Сходне / Poetin, help Schodnja.

De auteur van de smeekbede is Andrej Fedortsjoek, inwoner van Rozjdestveno. Net als zijn dorpsgenoten werd hij enkele jaren geleden opgeschrikt door plannen om een mooi stuk natuur, net buiten Rozjdestveno, aan de oever van de rivier de Schodjna, vol te bouwen met flats, winkels, een school, een fitnesscentrum, een polikliniek, en nog zo het een en ander, compleet met 10.3000 parkeerplaatsen boven en onder de grond.

Inspraak was er nauwelijks geweest, een protestbrief aan het Moskouse gemeentebestuur (Rozjdestveno valt onder Moskou) leverde een droog geformuleerde afwijzing op en petities maakten evenmin indruk.

Daarop pakte Andrej zijn schop en ging het veld in.

Ooit had hij met vrienden een klein, kunstmatig eilandje aangelegd in een meer en dat bleek plots te zien op satellietbeelden. Dit keer bleef Andrej op het droge. Met letters van vijf meter hoog en 30 centimeter diep groef hij tussen het onkruid zijn boodschap uit: Путин, помоги Сходне / Poetin, help Schodnja. Hij deed er twee weken over, waarna het werk nog lang niet gedaan was. De uitgegraven letters, met een gezamenlijke oppervlakte van bijna 500 vierkante meter, vereisten onderhoud, omdat Andrej natuurlijk niet wist wanneer de satelliet de gewenste foto zou maken. En zo was hij een jaar in de weer om zijn smeekbede duidelijk zichtbaar te houden vanuit de ruimte. In de zomer betekende dat de randen maaien, in de winter sneeuw scheppen.

In de herfst van 2015 bleek de foto te zijn gemaakt. Het resultaat verscheen op Google maps, maar niemand die er veel aandacht aan besteedde. Dat gebeurde wel, toen begin deze maand de grote letters van Andrej ook bij de Russische zoekmachine Yandex op de kaart verschenen. Maar toen was het al te laat. De bouwwerkzaamheden even buiten Rozjdestveno zijn inmiddels in volle gang.

Er komen biljetten van 200 en 2.000 roebel en u bepaalt wat daarop wordt afgebeeld! Doet u mee?

July 07, 2016 in economie

---------------

Er komen nieuwe Russische bankbiljetten aan, van 200 en 2.000 roebel, en u bepaalt wat daarop wordt afgebeeld!

Biljetten van 200 en 2.000 roebel bestaan nog niet en het leek de Bank van Rusland een mooi idee om de invoering ervan een democratisch tintje te geven. Er is een verkiezing uitgeschreven, waarbij de stem van het volk een grote rol speelt. Iedereen kan suggesties doen voor een afbeelding en uiteindelijk winnen de afbeeldingen die de meeste stemmen krijgen. De twee nieuwe biljetten dienen qua plaatjes wel enigszins aan te sluiten bij de huidige biljetten, waarop aan de voor- en achterkant steeds een bouwwerk en/of monument staat uit één stad. Zo zien we op het biljet van 5.000 roebel op de voorkant het standbeeld van Moeravjov-Amoerski in Chabarovsk en op de achterkant de brug over de Amoer in dezelfde stad:

Een verruiming ten opzichte van de al bestaande biljetten: op de nieuwe biljetten hoeven niet per se bouwwerken of standbeelden te komen, ook dieren of natuur (een rivier, een vulkaan) komen in aanmerking, wanneer die kenmerkend zijn voor een stad of regio. De volgende steden zijn echter uitgesloten: Moskou, Sint-Petersburg, Krasnojarsk, Archangelsk, Jaroslavl, Novgorod en Chabarovsk, want die staan al op een bankbiljet.

Bij een dergelijk project loop je natuurlijk het risico dat grappenmakers de boel overnemen. Dat je straks met figuren of locaties zit die je liever niet op je bankbiljetten ziet. Daarom wordt de verkiezing wel een beetje gestuurd. Door de eerste ronde komen alleen objecten die via internet minimaal 5.000 keer zijn genoemd. Daarna wordt internet even uitgeschakeld en worden door middel van ‘een enquête’ tien steden of regio’s geselecteerd met de twintig bijbehorende objecten. Dan wordt internet weer aangezet en kan er gestemd worden op de overgebleven kandidaten. Uiteindelijk moet dat twee steden/regio’s opleveren (eentje voor het biljet van 200 roebel en eentje voor dat van 2.000), met telkens twee objecten: voor de voor- en de achterkant. Het resultaat van de verkiezing wordt op 7 oktober bekendgemaakt.

De eerste ronde loopt nog tot eind deze maand. Op een interactieve kaart is te zien welke objecten inmiddels de grens van 5.000 stemmen zijn gepasseerd. Daarbij zit onder meer de Hart van Tsjetsjenië-moskee in Grozny, die het volgens mij niet gaat worden. Het Bajkalmeer lijkt mij een grotere kanshebber. Ik (grappenmaker) had graag het huidige, gezellige stadion van FC Zenit naar voren geschoven voor de voorkant van een van de twee biljetten, en dan op de achterkant het nieuwe, bij wijze van subtiel burgerprotest. Aan dat irritante, hypermoderne stadion wordt nog steeds gebouwd, en wat had ik het dan leuk gevonden als het biljet eerder klaar was geweest dan dat vervelende stadion.

Maar ja, Sint-Petersburg mag niet meedoen.

En dat nieuwe stadion zoekt u zelf maar even op.

De gebroeders Znamenski, twee legendes uit de Russische atletiek die ook niet mochten meedoen aan EK en Spelen.

July 04, 2016 in sport

---------------------

Ze trainden door elke morgen 14 kilometer naar de fabriek te rennen – en ’s avonds weer terug: Serafim en Georgi Znamenski, die in eigen land in korte tijd uitgroeiden tot atletieklegendes. Pas laat maakten ze hun entree in de officiële sport; de een was 27, de ander 30. Als ‘arbeiders-atleten’ hadden ze het tij mee; als geen ander profiteerden ze van de aandacht die er vanaf eind jaren twintig van hogerhand uitging naar lichamelijke opvoeding en sport. Doordat de USSR nog niet deelnam aan de belangrijkste internationale toernooien, bleven de twee buiten hun land goeddeels onopgemerkt. De Tweede Wereldoorlog maakte aan al hun sportieve ambities een einde.

In 1942 wordt Georgi, die inmiddels als arts in het Rode Leger zit, nog wel in de gelegenheid gesteld om mee te doen aan de traditionele straat-estafette in Moskou, waar ploegen (bestaande uit mannen en vrouwen) 15 kilometer afleggen over de Tuinring. Het is de laatste keer dat Georgi als atleet te zien is. Er zijn gelukkig beelden van bewaard gebleven. Die laten een krachtige, elegante hardloper zien, waarbij je je meteen afvraagt: als hij en zijn broer tien jaar eerder met atletiek waren begonnen … Als de Sovjetunie in de jaren dertig op sportgebied niet goeddeels geïsoleerd was geweest … (Die laatste beelden van Georgi vindt u hier - vanaf 0.44. Het filmpje laat zich helaas niet naar dit blog verplaatsen.)

Daartoe aangezet door hun oudere broer Sergej, die na zijn terugkeer uit de Eerste Wereldoorlog zijn broertjes maar watjes vond, waren Serafim en Georgi al op jonge leeftijd aan het zwemmen en hardlopen geslagen. Enige lijn in hun sportactiviteiten kwam er pas, toen zij hun geboortedorp Zeljonaja Sloboda verlieten om in Moskou te gaan werken, op een kleine fabriek genaamd Ljoeks. Onderdak vinden ze in Nikolskoje, 14 kilometer verderop.

In 1928 wordt in Moskou de eerste Spartakiade gehouden, een soort alternatieve Olympische Spelen, met ruim zevenduizend deelnemers. Zeshonderd van hen vertegenwoordigen arbeidersorganisaties uit het buitenland. Voor de broeders Znamenski komt dit evenement te vroeg, maar ze komen wel bovendrijven op de golven van actieve sportbeleving die het land overspoelen. Omdat hun eigen werkgever Ljoeks weinig aan sport doet, trainen ze op de atletiekbaan van de nabijgelegen fabriek Serp i Molot (Hamer en Sikkel). Die fabriek neemt de twee (met goedkeuring van Ljoeks) op in de eigen fabrieksploeg – en dan gaat het hard.

Het eerste succes komt, wanneer Serafim als volslagen onbekende hardloper in 1932 tweede wordt in een 15 kilometer lange stratenloop in Moskou (niet de bovengenoemde estafette) achter de grote favoriet Sasja Malajev. Was hij kort voor de finish niet een verkeerde straat ingelopen, dan had hij zeker gewonnen. Met de ploeg van Hamer en Sikkel (ze staan inmiddels op de loonlijst van de fabriek) nemen Serafim en Georgi in de jaren die volgen deel aan talrijke wedstrijden en vestigen ze (vanaf 1935 voor sportclub Spartak) het ene nationale record na het andere. Serafim is de eerste Sovjetatleet die de 3.000 meter onder de negen minuten loopt. Georgi ontneemt hem het record een jaar later, maar die moet het vervolgens weer afstaan aan zijn broer. In de jaren 1933-1940 staan de broeders Znamenski bij nationale kampioenschappen achttien keer op het podium, waarvan elf keer op de hoogste trede. Op individuele nummers vestigen ze 24 nationale records.

Internationale prijzen winnen Serafim en Georgi alleen bij de veldloop van de Franse communistische krant L’Humanité. In Parijs finisht Serafim in 1935, 1937 en 1938 als eerste, steeds gevolgd door Georgi. De Sovjetunie is dan nog niet aangesloten bij het Internationaal Olympisch Comité en evenmin lid van de Internationale Atletiekfederatie IAAF, waardoor de twee buiten de grenzen van hun land, net als de Russische atleten van dit moment, verder niet in beeld komen. Ik had ze die kans graag gegund, al is het de vraag of ze op het allerhoogste niveau mee hadden kunnen strijden om de podiumplaatsen. Op de 5.000 meter, bijvoorbeeld, was het persoonlijk record van Serafim in 1940 14.37,00, het wereldrecord dat jaar stond op 14.08,08. Op de 10.000 kilometer had Georgi in 1939 als beste tijd 30.45,80, het wereldrecord was toen 29.52,06.

Georgi belandde in 1946 toch nog op de Europese Kampioenschapppen, in Oslo. Hij was arts van de Sovjetploeg, die – al was de USSR nog niet aangesloten bij de IAAF – voor het eerst mocht meedoen. Serafim overleed in 1942. Hij zou zelfmoord hebben gepleegd toen hij kort na elkaar te horen had gekregen dat zijn moeder was overleden en dat zijn vrouw een ander had.

A. Dejneka: Estafette op Ringweg B (1947). Aan een deel van deze estafette is tegenwoordig de naam van de gebroeders Znamenski verbonden.

Jaarlijks wordt in Moskou een internationaal hoog aangeschreven atletiekwedstrijd gehouden die de naam van de broeders Znamenski draagt. Hun naam is ook verbonden aan een stuk van de sinds 1922 gelopen estafette over de Tuinring. De atleet die op dat stuk de snelste tijd loopt, krijgt een naar de broers genoemde prijs.

V. Lenin en N. Kroepskaja - naar welk schilderij kijken zij hier?

June 28, 2016 in schilderkunst

---------------

Lenin Kroepskaja Tretjakov Repin Kozakken Moskou Charkov

U moet nu even uw hoofd erbij houden, want het wordt ingewikkeld – terwijl de vraag zo simpel lijkt: naar welk schilderij kijken Vladimir Lenin en zijn echtgenote Nadjezjda Kroepskaja op het doek hierboven? Ik kwam het vraagstuk tegen op de onvolprezen site van de Russische blogster Kykolnik, die er zelf niet uitkwam en hulp vroeg aan haar lezers.

Het schilderij hierboven werd in 1961 gemaakt door Aleksej Koelakov en heet ‘V.I. Lenin en N.K. Kroepskaja in de Tretjakovgalerij’. Een duidelijk aanwijzing, zou je denken, zeker in combinatie met het schilderij links achter het koppel. Dat is 'Ze hadden hem niet verwacht' (Не ждaли) van Ilja Repin. We zijn hier dus in een van de Repinzalen van de Moskouse Tretjakovgalerij, waar uitsluitend doeken van Repin hangen. De suggestie van een lezer dat Lenin en Kroepskaja staan te kijken naar De laatste dagen van Pompeï (van Karl Brjoellov) kon dan ook meteen de prullenbak in.

K.Brjoellov: De laatste dagen van pompeï

Ook ‘De Zaporozje-Kozakken schrijven een brief aan de Turkse sultan’ (wel een schilderij van Repin) kon onmiddellijk worden afgewezen. De linkerbenedenhoek daarvan wijkt duidelijk af van wat er nog net op Koelakovs schilderij te zien is, aldus blogster Kykolnik. Inderdaad, voegde ik daar in gedachten nog wijsneuzerig aan toe, dat kan helemaal niet, want die Kozakken met hun brief hangen in het Russisch Museum in Sint-Petersburg. Niet in de Tretjakovgalerij in Moskou …

I.Repin: De Zaporozje-Kozakken schrijven een brief aan de Turkse sultan — I.Repin: De Zaporozje-Kozakken schrijven een brief aan de Turkse sultan

Aanvankelijk dacht Kykolnik zelf dat het ging om Repins ‘De Zaporozje-Kozakken schrijven een brief aan de Turkse sultan’, en dan de variant uit 1893. Maar, zo voegde ze er meteen aan toe, dat kan ook niet, want dat hang in het Kunstmuseum van Charkov …

I. Repin De Zaporozje-Kozakken schrijven een brief aan de Turkse sultan - variant 1893

Had Koelakov zich met zijn schilderij uit 1961 dan misschien enige artistieke vrijheid veroorloofd? En misschien – op zijn eigen doek dan – wat schilderijen verhangen? Dat leek een van de reageerders onwaarschijnlijk. Dergelijke grapjes uithalen op een schilderij met Lenin, dat dééd je niet.

O jawel hoor, reageerde iemand anders. Want wie kent niet het schilderij ‘Lenin in de Gemäldegaleri in Dresden in 1914’ van Dmitri Nalbandjan? Terwijl Lenin in 1914 helemaal niet in Dresden is geweest!

D. Nalbandjan: Lenin in de Gemäldegaleri in Dresden in 1914 — D. Nalbandjan: Lenin in de Gemäldegaleri in Dresden in 1914

Zou het raadsel nog worden opgelost? Jazeker, en het bleek allemaal eenvoudiger te zijn dan gedacht. Want wat wil het geval, zo schrijft een andere reageerder: in 1932 schonk de Tretjakovgalerij De Kozakken schrijven … /variant 1893 aan het Historisch Museum van Charkov, waarna het in 1935 verhuisde naar het Kunstmuseum van Charkov. Lenin overleed in 1924, Kroepskaja in 1939, dus waren zijn ruimschoots in de gelegenheid om samen nog voor 1932 in een van de Repinzalen van de Moskouse Tretjakovalerij naar De kozakken/variant 1893 te kijken.

Trouwe bezoekers van de Tretjakovgalerij (ik behoor daar niet toe, ik kom zelden in Moskou), zullen hierboven al gedacht hebben: er zullen best wel Kozakken hangen in Charkov en in Sint-Petersburg, maar in de Tretjakovgalerij hangen ze ook! En dat klopt. Dat is een variant uit 1887. Die in Sint-Petersburg is de ‘officiële’, definitieve versie, uit 1891. Aan de Charkov-variant begon Repin nog tijdens zijn werk aan de Petersburg-variant, maar daar zette hij uiteindelijk in 1893 een streep onder, nog voordat die volledig was voltooid.