corruptie

Afgevaardigde Darja Besedina vertelt de dieven van Poetin waar het op staat

———————-

———————

Eindelijk kan ik weer eens een stukje schrijven met vieze woorden erin. Dat vind ik leuk – en mijn lezers ook; dat soort stukjes – dat kan ik keurig nagaan – behoren tot de populairste op dit blog.

Dat ik me weer eens op taalkundig-scabreus terrein kan begeven, is te danken aan Darja Besedina, afgevaardigde van de partij Jabloko in de Moskouse stadsdoema. Daar werd onlangs het voornemen besproken om het aantal termijnen van president Vladimir Poetin terug te zetten naar nul, zodat hij - onoverkomelijke fysieke problemen daargelaten – gewoon tot 2036 kan blijven zitten waar hij zit. Dit politieke huichelstukje wordt in het Russisch aangeduid met het woord обнуление/obnoelenije, en in het Nederlands (en in het Engels, dat maakt tegenwoordig steeds minder uit) met reset

Maar laten we, voordat we over de vieze woorden beginnen, eerst even luisteren naar wat Besedina (1988) vindt van die reset. In duidelijke (nette) taal sprak zij de leden van de lokale doema toe. (Onder het filmpje heb ik een paar zinnen vertaald.)

“De macht in ons land is al vele jaren in handen van één gecorrumpeerde clan met president Poetin aan het hoofd. / Ze bedriegen de bevolking van Rusland en zaaien angst. / Ze stelen geld. De overheidsmachine is van onder tot boven gecorrumpeerd. / Ze vermoorden mensen. De siloviki (een verzamelnaam voor de geheime dienst, het leger en de hoogste juridische instellingen – EH) zijn veranderd in waardige voortzetters van de zaak van de NKVD. /  Het verschrikkelijkste is dat zij ons land van zijn toekomst beroven. / [Vladimir Poetin] heeft het instituut van democratische, eerlijke verkiezingen vernietigd om de macht met beide handen vast te houden. / We moeten deze schandelijke bladzijde van de geschiedenis omslaan. Ik zal tegen stemmen.”

—————————

Bravo Darja, je moet maar durven. En alles dus, zoals ik al opmerkte, in nette bewoordingen. Maar kijkt u nu even naar het opschrift op haar T-shirt: Öбнулись / Öbnoelis… Eh, tja, hoe leg ik dat nu uit. Het betreft hier een nieuw woord, dat zeer snel na de reset, de obnoelenije dus, het Russische internet overvloog. U ziet, de twee woorden lijken erg op elkaar, maar qua betekenis staan ze nogal ver van elkaar af. Die O met een umlaut bestaat in het Russisch helemaal niet, maar elke Rus begrijpt dat door die twee puntjes het accent van de derde lettergreep (obnoelénie) naar de eerste verspringt. Verder hoort elke Rus in gedachten (vraag me niet hoe dat linguistisch-fonetisch precies werkt) meteen ook een J, voorafgaand aan die Ö: Jóbnoelis. En hoe gaan we dat dan vertalen… Daarbij moet worden opgemerkt dat het Russisch qua onwelvoeglijk taalgebruik op een wat ander niveau zit dan het Nederlands – een hoger of lager niveau, dat is maar hoe je het bekijkt. Waar wij met allerlei ziektes in de weer gaan, brengt het Russisch het werkwoord jebat/neuken in stelling, en vaak ook, al dan niet in combinatie daarmee, alle geslachtsdelen die daarbij komen kijken. Het nieuwe woord Öбнулись slaat op de machthebbers, die zijn ‘Van de pot gerukt’, zo zou je het kunnen vertalen. Maar u voelt zelf wel aan, dat dekt de lading niet. Zal ik dan, qua vertaling, maar kiezen voor een variant waarin het Russisch en Nederlands harmonieus samengaan? Ik zeg: ‘Van de pot geneukt.’ En met die tekst op haar T-shirt spreekt Darja de geachte afgevaardigden toe.      

De voorzitter brengt nog een voorstel in stemming om de reglementencommissie naar de “nogal scherpe bewoordingen” (in de tekst, niet op dat shirt) te laten kijken. Zijn die niet in strijd met de wet? Het voorstel wordt verworpen. (Terwijl er volgens mij 14 stemmen voor zijn en 12 tegen, kennelijk een onvoldoende meerderheid, de Doema-procedures zijn mij niet bekend.) Daarna komt een afgevaardigde van Poetins partij Verenigd Rusland aan het woord die het bovenste knoopje onder zijn das niet dicht heeft – wat mij altijd meteen achterdochtig maakt. Volgens hem weerspiegelt het woord op het T-shirt van Besedina haar psychische gesteldheid. De volgende afgevaardigde, van de KPRF, vindt het opmerkelijk dat men valt over dat ene woord, maar dat de inhoud van haar toespraak niet wordt besproken. Nee, de meeste afgevaardigden, en zeker die van Verenigd Rusland, kijken wel uit. En waarom, dat moge blijken uit een venijnige ontmaskering van een van die afgevaardigden door Aleksej Navalny.

Het betreft Ljoedmila Stebenkova (Verenigd Rusland), die sinds 1993 een zetel bezet in de stadsdoema. Zij stuurde een tweet de wereld in met een foto van Besedina in haar veelzeggende T-shirt: “Zo verscheen Darja Besedina, protégee van Navalny, die dankzij hem*) afgevaardigde geworden is in de MGD (Moskouse Stadsdoema – EH). Is dat zijn Prachtige Rusland van de Toekomst?”

Navalny twitterde terug: “Beste afgevaardigde Stebenkova, het uiterlijk van afgevaardigde Besedina houdt mij veel minder bezig dan de bron van de inkomsten waarmee u twee appartementen van 100 m2 hebt gekocht, boven elkaar, en die hebt samengevoegd tot een super elite-appartement van twee verdiepingen. In het Prachtige Rusland van de Toekomst wordt u dat afgenomen en belandt u voor de rechter.”

Kijkt u vooral, om een beter beeld te krijgen van mevrouw Stebenkova, naar onderstaand filmpje dat Navalny (bovenste knoopje dicht!) over haar maakte. Het is gênant en ontluisterend. Vanaf 2.57 wordt het interessant:


Stebenkova zit in de stadsdoema als afgevaardigde voor Ljoeblino, een morsige buitenwijk waar ze aan het begin van haar lange politieke loopbaan nog woonde. In het filmpje is te zien hoe ze bewoners daar vertelt dat ze helaas gedwongen was te verhuizen (“Mijn familie-omstandigheden waren sterk gewijzigd … Ik moest verhuizen, hoewel ik erg van mijn wijk hield.”). Ze belandde in het centrum, waar het haar helemaal niet bevalt (“Er is niet eens een binnenplaats.”). En vervolgens laat Navalny even zien hoe de woonomstandigheden van afgevaardigde Stebenkova zich sinds haar eerste verhuizing hebben ontwikkeld. Kort samengevat: ze bezit inmiddels drie appartementen (twee daarvan, in één flatgebouw, gekocht binnen vier dagen na elkaar, zijn samengevoegd tot één appartement), met een totale oppervlakte van zo’n 375 m2. Stebenkova’s eerste flatje in Ljoeblino telde 38 m2. Met enkel haar ‘eerlijke’ salaris als afgevaardigde heeft ze dit niet kunnen betalen. De onontkoombare conclusie: mevrouw Stebenkova is corrupt en behoort tot de kaste van onaanraakbaren die, aangevoerd door Poetin, Rusland in haar macht heeft, en die door Darja Besedina in duidelijke taal de waarheid wordt gezegd.   

———————

*) Een verwijzing naar Navalny’s strategie van ‘slim stemmen’, bedoeld om de suprematie van Verenigd Rusland bij regionale verkiezingen te doorbreken

Vismaffia in de USSR: doodstraf voor zwarte kaviaar - 2

———————-

(Deel 1)

Visserij-minister Isjkov

Aleksandr Isjkov, de minister van Visserij die in 1979 wegens verregaande malversaties op zijn departement met pensioen werd gestuurd, was niet zo maar een minister. Al ten tijde van Stalin was hij de eindbaas in de visbranche. Hij had in die functie Polina Molotova opgevolgd, de vrouw van minister van Buitenlandse Zaken Vjatsjeslav Molotov. Isjkov had ook onder Chroesjtsjov zijn post behouden, maar onder diens opvolger Leonid Brezjnev viel uiteindelijk toch het doek. De misstanden op zijn ministerie, de omvangrijke corruptie, het zwart geld dat breeduit door de schaduweconomie stroomde – het kwam allemaal aan de oppervlakte dankzij de inspanningen van KGB-chef Joeri Andropov en kon niet langer worden genegeerd. Isjkov kwam met zijn gedwongen pensionering nog goed weg, zijn plaatsvervanger kreeg de kogel.

De misstanden in de vissector speelden zich af tegen de achtergrond van een haperende economie. Schaarste (niet alleen aan vis, maar aan vrijwel alles) vormde een glansrijke voedingsbodem voor machinaties. Wie politieke en economische macht had en naar eigen goeddunken kon beschikken over veelgevraagde, maar moeizaam verkrijgbare levensmiddelen (om ons daartoe te beperken) had goud in handen. Ook voor de mannen van het ministerie van Visserij was de verleiding groot. Zij zaten in een extra luxe positie, omdat het Kremlin in de jaren zeventig flink inzette op vis. De vruchten van de zee moesten de gaten vullen in het dieet van de gewone Rus, die steeds moeilijker aan vlees kon komen. De vissersvloot werd gemoderniseerd, koel- en opslagcapaciteiten uitgebreid en verspreid over het land werden nieuwe, moderne viswinkels geopend onder de naam Okean.  

Een filiaal van viswinkelketen Oekan in Odessa

Daarbij gebeurde iets opmerkelijks. De detailhandel, op wat voor gebied dan ook, was altijd het exclusieve domein geweest van het ministerie van Handel. Minister Isjkov, wiens status gegroeid was met dat van de visserij, slaagde erin om dat monopolie te doorbreken. De handel in vis werd ondergebracht bij zijn ministerie, waar een speciale afdeling werd opgezet voor de afzet: Sojoezrybpromsbyt. Het ministerie van Isjkov had nu de controle over de complete keten: van de netten in de viswateren tot aan de toonbanken in de viswinkels.  

Oudgedienden van het ministerie herinneren zich hoe er nieuwe lui binnenkwamen, die wisten hoe de hazen liepen in de wereld van de handel, waar handjeklap, zwarte kassa’s en corruptie al jaren een vertrouwd verschijnsel waren. Waarom had de hoogste baas, Isjkov, zo graag een handelstak aan zijn departement willen toevoegen? Ging het hem om prestige, meer macht, meer efficiëntie? Of wilde hij simpelweg het pad effenen naar de gouden bergen, naar het grote geld dat kon worden binnengeharkt? Hoe dan ook, zijn ondergeschikten wisten van wanten. De directe toezicht op de detailhandel kwam in handen van plaatsvervangend minister Vladimir Rytov, bijgenaamd Bootsman.  Hij regelde de oprichting van de winkelketen Okean en hij was zo corrupt als iemand maar zijn kon.  

Beeld uit de tv-serie Kaviaar (2017), over de vismaffia

De lange weg die de vis aflegde naar de consument, bood talloze mogelijkheden voor bedrog. Voeg aan elke kist al op zee een kilootje extra toe die buiten de boeken blijft en je creëert in een handomdraai een reservoir aan schaduwinkomsten. Delicatessen, zoals kaviaar, leenden zich in het bijzonder voor allerlei trucs. De hogere nomenklatoera her en der in het land kon terecht in speciale winkels en kantines, waar allerlei schaarse producten voorradig waren. Hoewel sociaal onrechtvaardig, was daar nog niks illegaals aan. De prijzen in dit voor de gewone consument ontoegankelijke netwerk waren – zeker gezien de algemene schaarste elders – zo belachelijk laag, dat eerlijk blijven voor het personeel en hun bazen wel erg veel wilskracht vereiste. Deals met restaurants, die het veelvoudige voor de kaviaar overhadden, waren snel gemaakt. De deur naar grote winsten stond wagenwijd open, ook buiten dat gesloten netwerk. Een filiaal van Okean bestelde (bij het ministerie, dat de detailhandel controleerde) ladingen kaviaar. Die werden geleverd tegen een lage prijs, vaak verpakt in blikjes met misleidende etiketten, en via de achterdeur met forse winst doorverkocht aan wie dan ook.

De visserij was bepaald niet de enige tak van de Sovjet-economie waar geritseld en gerommeld werd. Berucht werd later ook het gesjoemel met katoen in de republiek Oezbekistan (ook weer met vertakkingen tot in de hoogste Moskouse kringen), waarbij de visserij-affaire verbleekte. Voor justitie waren dergelijke praktijken lastig aan te pakken. De patroons zaten op alle niveaus van het partij- en staatsapparaat. Die verdienden flink aan de bescherming die zij de handelsmaffia boden en konden een overijverige aanklager maken of breken. Uiteindelijk bleek slechts één instantie bij machte om de vismaffia te weerstaan: de KGB onder leiding van Joeri Andropov.

Gedenksteen voor minister Isjkov, Rozjdestvenski Boulevard 12, Moskou.

Die wist van de vuile handen om hem heen en pakte door. Er kwam een onderzoeksteam van 120 man en met de eerste arrestaties kwamen meteen ook de bekentenissen. De grootste – sorry – vis die gepakt werd was plaatsvervangend minister Rytov. Bij hem thuis werden voor 300.000 roebel aan kostbaarheden en contanten in beslag genomen, een voor die tijd onvoorstelbaar kapitaal. Rytov werkte mee aan het onderzoek, maar dat redde hem niet. Hij werd in 1982 geëxecuteerd. Honderden functionarissen verloren hun baan, velen belandden achter de tralies. De heren Feldman en Fisjman (zie deel 1) kregen twaalf jaar aan de broek. Minister Isjkov, de baas van de tot op het bot corrupte Sovjet-visserij, ontsprong de dans met slechts een gedwongen pensionering, vermoedelijk vanwege zijn goede contacten met partijleider Leonid Brezjnev. Hij kreeg later in Moskou zelfs nog een plaquette aan de muur van het gebouw waar hij jaren had gewerkt.

Overigens hield Andropov, nadat hij was benoemd tot secretaris-generaal van de Communistische Partij, niet op met zijn strijd tegen corruptie (en zijn politieke rivalen). Zo kreeg de directeur van Gastronom No. 1, een graag geziene gast in de kringen van de inmiddels wijlen Brezjnev, ook de doodstraf wegens gerommel met schaarse levensmiddelen. Zijn doodvonnis haalde de New York Times.

Vismaffia in de USSR: doodstraf voor zwarte kaviaar - 1

—————————

aa9e2d46751396c8385c7d704c565804.jpg

Ergens in het jaar 1978 stapt een boze bejaarde in Moskou een van de winkels binnen van Okean, een keten van viswinkels met filialen in verschillende steden van de Sovjetunie. Ze komt een blikje sprotjes terugbrengen. Toen ze dat thuis had opengemaakt, zaten daar helemaal geen sprotjes in, maar pure kaviaar! Dat gaf toch geen pas? Razendsnel verspreidde het gerucht zich door Moskou: bij Okean kan je met een beetje geluk tegen de prijs van sprotjes kaviaar in de wacht slepen! De blikjes sprot in Moskou waren in een vloek en een zucht uitverkocht.

De Sovjetunie kende een uitgebreide schaduweconomie, die draaide op goederen die in de ‘echte’ economie schaars waren – kaviaar bijvoorbeeld (maar ook auto-onderdelen, vlees, spijkerbroeken – noem maar op). In het geval van de sprotjes van Okean was er in die wijdvertakte machinerie van corruptie en verborgen winsten duidelijk iets misgegaan. De kaviaar in die simpele blikjes had nooit uit de schaduw mogen komen.

Of bovenstaande anekdote berust op waarheid, durf ik niet te garanderen (in de ene versie is de boze klant een vrouw, in de andere een man…). Zeker is wel dat er tegen het einde van de jaren zeventig een goede voedingsbodem was voor dit soort verhalen. Donkere wolken pakten zich namelijk samen boven de illegale praktijen in de visindustrie. Los van dat ene blikje sprotjes, ging er veel meer mis voor de slimme handelaren, corrupte rechtshandhavers en dito (hoge) ambtenaren die de omvangrijke zwarte vismarkt hadden opgebouwd en in stand gehouden. Zij hadden de pech dat Joeri Andropov, hoofd van de KGB, druk doende was zichzelf, met behulp van zijn machtige geheime dienst, te profileren. Met het belastend materiaal dat Andropov verzamelde, kreeg hij een machtig politiek wapen in handen. En samen met het Openbaar Ministerie, dat zich in de strijd tegen de vismaffia door hem gesteund wist, speelde hij het hard. Er volgden massale ontslagen, celstraffen en een doodvonnis.

De sprotjesanekdote wordt vaak met sjeu gepresenteerd als de aanleiding voor de strijd tegen de vismachinaties. De plotse populariteit van sprotjes in Moskou zou de aandacht hebben getrokken van de KGB, en zo zou de omvangrijke zaak aan het rollen zijn gebracht. Waarschijnlijk lijkt mij dat niet. Een ander soort onvoorzichtigheid had de achterdocht gewekt, van een heel andere orde en op een heel andere locatie: Praag.  

Filiaal van Okean in Koejbysjev (huidige Samara)

Filiaal van Okean in Koejbysjev (huidige Samara)

In de hoofdstad van Tsjechoslowakije viel het exuberante gedrag op van twee mannen, afkomstig uit Moskou: Jefim Feldman en – niet verzonnen – Vladimir Fisjman. Feldman was algemeen directeur van Okean, de viswinkelketen, en Fisjman directeur van een van de Moskouse filialen. Beiden waren als zodanig in dienst van het ministerie van Visserij en beiden lieten het geld in de Tsjechoslowaakse hoofdstad flink rollen. Dat was misschien nog tot daaraan toe, maar Feldman en Fisjman, zo noteerde de Tsjechoslowaakse geheime dienst, wisselden ook flink wat roebels om voor harde valuta en brachten die onder bij Westerse banken. Dat riekte wel heel erg naar illegale valuta-transacties, een zwaar vergrijp in die jaren – alleen al het bezit van harde valuta was in de USSR voor de gewone burger verboden. De KGB in Moskou werd door de Praagse collega’s getipt en Feldman en Fisjman werden opgepakt. Beiden hadden gehoopt te kunnen meeliften op de joodse emigratie in die tijd en dachten op enig moment de USSR voorgoed te mogen verlaten. Een mooi startkapitaal zou dan welkom zijn geweest.

 
Joeri Andropov

Joeri Andropov

 

Maar waar kwam hun rijkdom vandaan? De mannen van Okean besloten al snel mee te werken met het onderzoek en legden de machinaties bloot die hun veel geld hadden opgeleverd – en die boze Moskouse bejaarde kaviaar in plaats van sprotjes. De lijnen, zo bleek al snel, liepen tot in de hoogste kringen van het ministerie van Visserij. KGB-chef Andropov stelde een onderzoeksteam samen van 120 man. Er werd flink doorgepakt en van het werk van het team kregen velen die zich al jaren onaantastbaar hadden gewaand het flink benauwd. De hoogste baas op het ministerie, minister Aleksandr Isjkov, kwam er – vermoedelijk dankzij zijn goede banden met partijleider Leonid Brezjnev – nog genadig vanaf: hij werd met pensioen gestuurd. Zijn plaatsvervanger Vladimir Rytov, bijgenaamd Bootsman, verging het minder: hij kreeg de kogel.

Vladimir Rytov - ‘Bootsman’

Vladimir Rytov - ‘Bootsman’

Wordt vervolgd

Waarom Rusland de oorlog verliest van de VS. Ilja Varlamov over de strijd om de slimste hersens. “De derde wereldoorlog is al gaande."

---------------

Onderstaand artikel verscheen op 14 oktober in het Russisch op de website van blogger, fotograaf en activist Ilja Varlamov.

Ilja Varlamov

Ilja Varlamov

Vroeger gingen oorlogen om gebieden, in de 20ste eeuw werd er vooral oorlog gevoerd om natuurlijke hulpbronnen, in de 21ste eeuw wordt er oorlog gevoerd om hersens. En de oorlog van de 21ste  eeuw zijn we aan het verliezen. Laten we eerlijk zijn: het is totaal onbelangrijk of de Krim is teruggekeerd in de thuishaven of niet. Het doet er niet toe of Poetin de Koerillen weggeeft of niet. Zelfs als we morgen Alaska terughalen, verandert er globaal gezien niets. Olie en andere hulpbronnen zijn ook niet zo belangrijk, zoals de laatste crisis heeft aangetoond. We hebben veel natuurlijke hulpbronnen, nou en? Wat kunnen we ermee? Smeer je olie op je brood? En als de prijzen dalen, is het meteen ellende. Meteen wankelt de begroting, iedereen loopt bedroefd rond en zit met z’n handen in het haar.

Maar je hebt ook Singapore, bijna net zo groot als Moskou. De economie is een van de minst corrupte ter wereld en bezet de bovenste plaatsen op de ranglijsten van economische vrijheid. In dat land zijn de prijzen stabiel en is het BNP per hoofd van de bevolking een van de hoogste ter wereld. Het heeft geen hulpbronnen, het heeft geen grondgebieden. Zelfs zoet water kopen ze in Maleisië. Maar het levenspeil van de lokale bevolking is zeer behoorlijk. En naast de lokale bevolking gaan er uit heel de wereld mensen naartoe om er te werken. En je hebt Japan, niet het grootste land ter wereld en niet het rijkste aan hulpbronnen. Het is net zo groot als de provincie Tomsk. Maar het is een van de sterkste economieën ter wereld. Kort geleden bezette het de tweede plaats achter de VS. De beste techniek, uitstekende auto’s. Maar dat weet u allemaal zelf ook, dat hoef ik u niet te vertellen.

In de moderne wereld gaat het om hersens. Het land dat goede werk- en levensomstandigheden creëert, overwint. De moderne mens is mobiel en heeft een opleiding. De culturele barrière wordt lager. In de 19de en zelfs de 20ste eeuw was verhuizen naar een ander land nog een grote stap en een zeer zware beproeving voor een mens. Tegenwoordig is het een beetje stress, en voor jongeren is het helemaal een fluitje van een cent. Dankzij de moderne technologieën voelt u zich bijna waar ook ter wereld thuis. U raakt uw kennissenkring niet meer kwijt, zelfs uw taxi bestelt u in Moskou en New York met één en dezelfde app, en uw favoriete koffie drinkt u in één en dezelfde Starbucks. Vroeger moest je op een nieuwe plek een nieuw leven beginnen. Wanneer u tegenwoordig een baan wordt aangeboden, koopt u in twee klikken een ticket, in nog twee klikken huurt u woonruimte en morgen gaat u in Londen naar uw werk. Voor jongeren zijn er sowieso geen grenzen. Voor hen is het makkelijker om naar Londen te vliegen dan naar Omsk. Zij kiezen voor waar het beter is.

Ik heb geen contact met al mijn oud-klasgenoten, maar onlangs werd ik nieuwsgierig naar hoe iedereen zijn weg in het leven had gevonden. Ik ging naar ze op zoek op de soiale media. De slagvaardigsten en meest getalenteerden waren vertrokken. Naar Europa, naar de VS, naar Israël. En dat is een probleem. Ze hadden in Rusland kunnen blijven, maar zijn vertrokken.

Ik probeer elk jaar naar Silicon Valley te gaan en jongens van ons te ontmoeten die vertrokken zijn om daar te gaan werken. Ze zijn vertrokken omdat daar meer mogelijkheden zijn. Omdat ze daar minder risico’s lopen. Omdat hun bedrijf daar niet onder wild-westomstandigheden wordt ingepikt. Omdat daar een rechtbank is die niet na een telefoontje een zaak afstempelt. Zulke voorbeelden zijn er volop. Grote en kleine. Ze trainen nu de nationale skiselectie van de VS, omdat in Rusland niemand op hen zat te wachten. Anderen werken gewoon bij bekende it-bedrijven en creëren producten die u elke dag gebruikt. En dat is een nederlaag voor Rusland.

Pavel Doerov in Sint-Petersburg (2012)

Van Doerov *) hebben ze het bedrijf afgepikt en hij is vertrokken uit het land – dat is een nederlaag voor Rusland. Sjarapova, de trots van Rusland, die woont en traint in de VS, dat is een nederlaag voor Rusland. Ja, formeel is ze Russisch staatsburger. Maar haar werk komt ten goede aan de Amerikaanse economie. Haar trainingsschool ontwikkelt ze in de VS. U kunt ongetwijfeld de lijst zelf moeiteloos aanvullen.

Marija Sjarapova

Zulke nederlagen vallen niet zo op, vergeleken bij het verlies van bijvoorbeeld grondgebieden. Grondgebieden kan je aanwijzen op de kaart. Maar verlies van hersens kan je niet aanwijzen op kaarten en in schema’s. Maar die nederlagen doen het land veel meer pijn dan u misschien denkt.

De wereld vliegt tegenwoordig in Amerikaanse en Europese vliegtuigen en rijdt in Japanse en Duitse auto’s. En wij kunnen zelfs geen werkbanken meer maken. U wist dat misschien niet, maar loop binnen bij een willekeurige moderne fabriek en u ziet er geen Russische werkbanken. Ik sprak een keer met een plaatsvervangend directeur van één van onze defensiefabrieken. Ze waren net onder de sancties gevallen. “Het ergste is niet dat we nu geen kredieten meer krijgen van buitenlandse banken; geld dat vinden we wel. Het ergste is dat we niet op tijd voldoende hogeprecisie-werkbanken hebben kunnen kopen.” Dat is het.

Je kunt je zo veel als je wilt op de borst kloppen met de Boelava en de Iskander, maar er zijn geen mensen. Ze zijn er gewoon niet. Er is niemand om de ruimte in te vliegen. Er is niemand om de steden te besturen.

De vampiers die in de Doema zitten, doen een wedstrijdje ‘wie de idiootste wet aanneemt’.  Vertrekt het volk? “Laten we uitreisvisa invoeren! Laten we eisen dat alle buitenlandse rekeningen worden opgeheven! En de dubbele nationaliteit moet ook worden afgeschaft!” En telkens bij zo’n voorstel is er wel een groep mensen die zijn koffers pakt en een enkeltje koopt.

Gisteren werd ik gebeld door een journaliste die vroeg wat ik dacht van het zoveelste voorstel. Het ging over iets onzinnigs, dat ze alle messengers willen verplichten om de gebruikers te identificeren en te controleren dat niemand bij het berichten versturen de wet overtreedt. En diezelfde verplichting willen ze opleggen aan sites waar commentaren geplaatst worden. Wat ik daarvan denk? Ik denk er niks over. Ik denk dat er weer een groep jongeren, getalenteerde en ondernemende lui, die van Rusland houden, die hier zouden willen leven en werken, hun koffers pakken en in de VS of Europa gaan werken. Omdat niemand een bedrijf wil opbouwen, dat morgen door een zwakzinnige vampier van Staatstelecomtoezicht (Роскомнадзор) of de FSB plots wordt gesloten.   

Omdat je vandaag de dag in het land rechter Serebrjannikova hebt van de regionale rechtbank in Tsjernojarsk (provincie Astrachan), die bepaalt dat Wikipedia geblokkeerd moet worden vanwege een onschuldig lemma over charas. En omdat je Staatstelecomtoezicht hebt, die gaan lopen zwaaien met een knuppel en een project dreigen te blokkeren dat dagelijks door miljoenen mensen wordt gebruikt. En ergens zit een toekomstige Elon Musk of Steve Jobs en denkt: “Moet ik in Rusland wel een nieuw project lanceren?”

Elk ticket voor een enkele reis is een nederlaag voor Rusland. Wat #wegwezen (#поравалить) **) betreft is het al een hele tijd duidelijk. Zelfs als de FSB morgen alle uitreispaspoorten inneemt, Rusland uitreisvisa invoert en de grenzen sluit, verandert er niets wezenlijks. Want voor een modern, sterk land is het niet alleen belangrijk dat zijn burgers zich thuis kunnen ontplooien, maar is ook de aanvoer van vers bloed van belang. Wie van overal de beste krachten verzamelt, wie de omstandigheden creëert waarop die beste krachten af komen, die zal overwinnen. Elke succesvol project in de VS, Europa of China, is een internationaal team van de besten op hun gebied. Of het nou een of andere it-startup is of de Large Hadron Collider. En hier heeft Rusland helemaal niets te bieden.

Alle ontwikkelde landen strijden met elkaar om de meeste hersens aan te trekken. Ook China heeft zich in de strijd gemengd. Gewoon kopieën maken, dat deden ze daar vroeger. Nu is een leidende rol in de wereld hun doel. China is niet meer tevreden met de rol van fabriek-voor-de-wereld. En de omstandigheden gaan ze creëren. En men gaat naar China om te werken, om er een bedrijf te openen. En China begint langzaamaan met de ellebogen de oude leiders opzij te duwen.

Ik wil niet eindigen in mineur. Maar ik zie voorlopig niet dat mijn land er op de een of andere manier voor aan het zorgen is dat getalenteerde, slimme, jonge mensen hier zouden willen wonen en werken. Ik heb het niet over stokoude acteurs en zangers die voor geld nog bereid zijn om het staatsburgerschap van Somalië in ontvangst te nemen. Ik heb het over hersens. Over die mensen die nieuwe producten kunnen scheppen, die een bedrijf tot ontwikkeling kunnen brengen, die raketten de ruimte in kunnen sturen, die onze steden kunnen besturen. Ze zijn er niet.

Hebben ze u bang gemaakt met de derde wereldoorlog? Hoe stelt u zich die voor? Radioactieve as? Laserstralen uit de ruimte? Robots? Nee. De derde wereldoorlog is al begonnen. Het is een oorlog om hersens. En die zijn wij vooralsnog aan het verliezen. 

(Vertaling: Egbert Hartman)

------------------------

*) Pavel Doerov, één van de oprichters van Vkontakte, zeg maar: het Russische Facebook. 
**) Deze hastag was enkele jaren geleden populair als noemer voor de discussies over de vraag of je maar beter kon emigreren of niet.

Tragedie in een liftschacht als metafoor voor Poetins Rusland

Twee weken geleden viel de 36-jarige Irina Volodina te pletter in de liftschacht van haar flat in De Rode Zeilen, een wooncomplex voor de rijke elite in Moskou. Ze was door de bodem van de lift gezakt en zeven verdiepingen naar beneden gevallen. Sergej Jerzjenkov, journalist bij tv-zender Dozjd, schreef over de context van het ongeluk een scherp stuk en zette het op Facebook. Over de Russische elite die blind is voor de groeiende kloof tussen arm en rijk en daar vroeg of laat de wrange vruchten van plukt. (De vetgedrukte woorden in mijn vertaling staan onderaan toegelicht.)     

-----------------------

Sergej Jerzjenkov schrijft:

Gisteren moest ik een reportage maken over de tragedie in De Rode Zeilen. Het is niet gelukt. Vrienden, familie, het onderhoudsbedrijf waarvan de medewerker nalatigheid ten laste wordt gelegd – niemand wilde met ons praten. Maar deze geschiedenis is zó’n metafoor, ze gaat zo over onze tijd en het land waarin wij te leven hebben, dat ik er niet aan voorbij kan gaan.

Ik bestudeer de Facebookpagina van Irina Volodina. Elk half jaar – vakantie in het buitenland: zee, ski’s, kerstinkopen in Milaan. Ongerustheid over het lot van Europa, waar de helft van de bevolking, als je het artikel in Vzgljad moet geloven, is weggezakt in armoede. Prilepin, teder en vol nostalgisch over de Sovjetunie. Limonov, boosaardig en venijnig over de oppositie. Een ‘anti-collage’ over Makarevitsj: “Ik schaam me Rus te zijn…” “Maak je niet druk, Andreetje, je bent geen Rus.” Novorossija, Syrische vluchtelingen, de arme giraf Marius– langzaam scroll ik door dat gehakt van kanonnenvlees, gemaakt uit Russische propaganda.

Voorbeeld van en anti-collage (демотиватор) over Makarevitsj: Een schande is het ... Maak je niet druk, opa! Wat ben jij nou voor Rus!? 

Voorbeeld van en anti-collage (демотиватор) over Makarevitsj: Een schande is het ... Maak je niet druk, opa! Wat ben jij nou voor Rus!? 

En daarna weer: zee, zon, vakantie. Maar er is meer dan Europa. De datsja is altijd een belangrijk attribuut gebleven van de identiteit van de Russische aristocratie. Kijk, een foto van een vijvertje, door een blinde muur afgeschermd van de vijandige buitenwereld, die bestaat uit niets dan liberalen, migranten en pedo’s. “Sancties, crisis, niets te eten … Om die liberasten [samenvoeging van liberalen en pederasty] te pesten, hebben we een emmer karpers gevangen, die zijn we aan het bakken.” 

Voor Nieuwjaar zijn ze naar een feestje geweest van vrienden van het Kremlin, hebben ze zichzelf vastgelegd: “Dat is een mooie familietraditie geworden.”

Haar vader is presentator Kotsjergin van Gosteleradio, die de stem werd van het GKTsjP. Haar man is vice-president van de VTB bank. Hij heeft de laatste twee berichten op Facebook gezet: “Afscheid nemen om 13.00 uur – Ritenzaal van het TsKB MTs OeD Prezidenta RF”, “Vrienden, het begrafenismaal vindt plaats in restaurant Fusion, Krokus-city mall.” 

GKTsjP, De Rode Zeilen, Fusion in de Krokus-city mall …

Wie je ook geweest bent, wat voor werk je ook deed – een ongeluk ligt letterlijk overal op de loer. Of je nou miljonair Christophe de Margerie bent of een gewone gepensioneerde uit Sysert. Je kan je lange tijd afschermen met muren, jezelf met sirenes afscheiden van de stroom overige auto’s- maar dat beschermt je niet tegen een toevallige sneeuwstorm (over de baas van het ministerie voor Noodsituatie zie beneden). Onder ieders voeten kan de grond op elk moment openbarsten, Valt er geen ijspegel op je hoofd, dan wordt je wel geplet door een sneeuwploeg. Is het geen sneeuwploeg, dan stort de lift wel omlaag. Omdat dit Rusland is. Terwijl jullie je gezellige wereldje aan het inrichten waren, overlegden met architecten over een monogram op de gevel en zwarte zwanen in de vijver, raakte de rest van Rusland overwoekerd door berenklauwen. De elektriciteitskabels raakten versleten, verwarmingsbuizen barstten, wegen gingen kapot, maar de Poetin-elite, die enthousiast oliedollars spendeerde aan de Olympische Spelen, aan monogrammen en minnaressen, leek niet in de gaten te hebben met wat voor snelheid de infrastructuur en het van de Sovjetunie geërfde machinepark in verval raakte. Haalt u zich even de foto’s van het Chinese paleis van Sjojgoe voor de geest. Een paleis, een verzorgde tuin – met aan de andere kant van de scheidsmuur een paar keten, afgedankte pallets en bouwafval, kortom, het Rusland dat wij elke dag zien.

De Rode Zeilen

De Rode Zeilen

De elite, de nieuwe Russische elite - ze hebben zich zo naarstig afgescheiden van de buitenwereld, hebben zo volhardend een kastenmaatschappij opgebouwd, dat ze het belangrijkste uit het oog hebben verloren. Hun Rolls-Royces lopen precies evenveel kans om door de grond te zakken als onze op afbetaling gekochte Fords, omdat we over dezelfde wegen rijden, die aangelegd zijn door onbekende Tadzjiekse arbeiders. Hun huizen hebben net zo veel kans als onze flatblokken in Bibirevo om scheuren op te lopen, omdat ze gebouwd zijn door dezelfde uitvoerders die beton hebben gestolen en de holle ruimtes in de tussenmuren opgevuld hebben met bouwafval. Je kan voor jezelf een Amerikaanse Otis-lift laten installeren, of eentje van Mogilevliftmasj – het onderhoud wordt toch gedaan door een en dezelfde monteur Vasja met een grote bahco en een miezerig loontje, die op zijn sociale voorzieningen is gekort. Hij is het slachtoffer van die trucs met diefstal uit het budget, van al die corruptie waaraan iedereen meedoet: van de zonen van de procureur-generaal tot aan de bazin van het wooncomplex, die de kosten van een paperclip met acht vermenigvuldigt. En jullie, bewoners van De Rode Zeilen, jullie, die tegen alle wetten in voor jezelf een stukje van de oever hebben geprivatiseerd – jullie zijn het slachtoffer van die liftmonteur Vasja. Daar doe je niks aan, wat dat betreft is iedereen gelijk.

Op de site van VTB staat het favoriete citaat van Aleksej Volodin: “Wie niet vooruitkijkt, eindigt achteraan.” (George Herbert). De spijker op de kop! Vijftien jaar lang hebben ze niet vooruitgekeken, waren ze bang om een blik te werpen op de toekomst. Ze waren hun persoonlijke geluk aan het inrichten ten koste in de toekomst van het gehele land. Een flat, een tweede, een derde moet er nog gekocht worden voor schoonmoeder, daarna een datsja, een huis in Toscane, de kinderen moeten naar Londen gestuurd worden om te studeren – en alles voor zichzelf, alles voor zichzelf … Ze zijn rondjes blijven lopen, keken uit waar ze hun voeten neerzetten, maar merkten niet hoe de bodem van de lift was losgeraakt.

-----------------

- Zanger Andrej Makarevitsj sprak zich uit tegen de Russische inmenging in Oekraïne en de annexatie van de Krim – en wordt sindsdien beschimpt als landverrader.

- Giraf Marius werd in een Deense dierentuin gedood (wegens angst voor inteelt) en bij wijze van educatie ten overstaan van kinderen ontleed. Dit werd in de Russische (sociale) media herhaaldelijk aangegrepen als het zoveelste bewijs van Westerse verdorvenheid.

- GKTsjP: het ‘noodcomité’ achter de staatsgreep tegen Gorbatsjov (1991).

- TsKB MTs OeD Prezidenta RF:  Elitair ziekenhuis (ik bespaar u – en mijzelf - de uitgeschreven afkorting).

- Christophe de Margerie: kwam in 2014 om het leven toen zijn vliegtuig op het Moskouse vliegveld Vnoekovo tegen een sneeuwruimer botste.

-  Aleksandr Bogdasjev, een ‘gewone gepensioneerde uit Sysert’, moest enkele jaren geleden via de rechtbank bewijzen dat hij nog leefde om zijn pensioen te krijgen.

- ‘toevallige sneeuwstorm’: eerder deze maand kwamen automobilisten op de weg Orenboerg-Orsk vast te zitten in een sneeuwstorm. De hulpdiensten maakten er een potje van.

 - ‘ijspegel op je hoofd’:  iedere winters maken vallende ijspegels slachtoffers, doordat de daken van woningen onvoldoende sneeuwvrij worden gemaakt.

- Sjojgoe: Sergej Sjojgoe, minister van Noodsituaties. Foto’s van zijn paleis gingen recent rond op de sociale media.

- Bibirevo is een buitenwijk van Moskou

- 'zonen van de procureur-generaal': hoe beide zonen zich verrijkt hebben, werd onlangs gedetailleerd uit de doeken gedaan. Zie hier (Nederlands).

- 'een stukje van de oever': dat niet meer voor het publiek toegankelijk is sinds de bouw van De Rode Zeilen.

Laat alle hoop over Rusland onder Poetin varen. Navalny over de bloedzuigers die het land leegzuigen en kapotmaken.


Er is een Rusland een kaste van onaanraakbaren die het land beschouwen en bestieren als wingewest. Geweld wordt niet geschuwd, de banden met de misdaad zijn hecht. Zij combineren economische met politieke macht en zijn daardoor niet aan te pakken. Hoe ver de onaanraakbaren kunnen gaan in hun ongebreidelde, meedogenloze jacht op rijkdom, komt in weinig zo duidelijk naar voren als in onderstaande film van Aleksej Navalny. Kijk en huiver, en u verliest alle hoop waar het de toekomst van Poetins Rusland betreft:


De film circuleert al sinds begin deze maand op internet en is in Rusland al miljoenen keren bekeken. Ik plaats hem nu pas, omdat ik er vandaag  - techniek is niet mijn grootste vriend – pas achterkwam dat je Engelse titels kunt laten meelopen. Even onder in de balk op het ‘papiertje’ klikken…

Nu heeft elk nadeel zijn voordeel. Doordat ik de film nu pas plaats, hebben we inmiddels ook de reactie van procureur-generaal Joeri Tsjajka, wiens zonen in Navalny's film zo’n abjecte rol spelen – gedekt als zij zich weten door hun zeer hoge connecties. Het Kremlin was eerder tot weinig commentaar bereid. Het ging hier immers om de zonen van de proceur-generaal, zo zei premier Medvedev, niet om de procureur-generaal zelf. Dat die reactie onzinnig is, blijkt wel uit het feit dat Tsjajka zelf zich vervolgens toch genoodzaakt zag om met een verweer te komen. Om zich met dat verweer nog verder te defameren.

Want, mijn hemel, hoe fout kan je zijn. Geen woord wijdt Tsjajka aan de beschuldigen uit de film, de naakte feiten die worden opgelepeld en die voor iedereen met een beetje vernuft en doorzettingsvermogen te controleren zijn. Geen woord! Tsjajka heeft het, alinea’s lang, liever over de ‘duistere krachten’ achter Navalny’s film. Want dat Navalny zelf het geld zou hebben voor zo’n professioneel gemaakt werkstuk, dat gelooft u toch zeker zelf niet? Nee, het zijn de geheime diensten van het Westen die erachter zitten, samen met de Amerikaanse zakenman Bill Browder, die natuurlijk nog een appeltje te schillen heeft met Rusland (googelt u even op Browder en Magnitsky).  

Laat het Kremlin Tsjajka vallen? Gunt het Navalny die eer? En, belangrijker nog: wie gaan er dan mee in Tsjajka’s val? Wie beslist daarover? Wat weet Tsjajka over andere (zeer) hoog geplaatsten in zijn directe omgeving? Wie lijkt het veiliger om de procureur-generaal en zijn familie maar met rust te laten? 

Aanvulling: Nieuwe gegevens over de inkomsten van mevrouw Lopatkina, de 'ex'  van plaatsvervangend procureur-generaal Lopatkin vindt u hier. (Russisch).

Aleksej Navalny 

Aleksej Navalny