Krylja Sovetov promoveert in het nieuwe WK-stadion van Samara en ik grijp naast zangeres Jolka.

May 07, 2018 in persoonlijk, sport, voetbal, samara

-------------------

En ook Jolka zou nog optreden, meteen na afloop van de wedstrijd! De zangeres die ooit zo’n aardige taalkundige bijdrage leverde aan dit weblog. De zangeres ook van het enige eigentijdse Russische popliedje waar ik een paar regeltjes van kan meezingen.

Jolka was natuurlijk niet de hoofdmoot van de middag, dat was de wedstrijd Krylja Sovetov- Koeban Krasnodar. Ik probeer in de Russische provincie altijd een wedstrijdje mee te pikken, maar dit duel was bijzonder. Het was de eerste echte testwedstrijd van het nieuwe WK-stadion in Samara en bovendien kon Krylja promotie naar de hoogste afdeling bewerkstelligen. Tot mijn verbazing bleken na mijn aankomst in Samara alle 40.000 kaartjes al verkocht, en dat voor een wedstrijd op het tweede Russische niveau, zeg maar: de Russische Jupiler League. (Op dezelfde dag trok Olimpijets-Loetsj Energija in Nizjni Novgorod - ook in de Jupiler League en ook in zo’n fonkelnieuw WK-stadion - 42.100 toeschouwers. Je mag hopen dat al die mensen ook na het WK nog komen opdagen, dan staan die stadions er tenminste niet voor niks.)

Het was nog een hele expeditie naar de Samara Arena. De toegangswegen zouden worden afgesloten, had ik gelezen, vanuit de stad zouden speciale trams en bussen worden ingezet. Ik dacht: ik neem de taxi en ga het laatste stukje wel lopen. Ik kreeg het licht benauwd, toen na een half uur rijden het stadion nog niet in zicht was. Ik had op de kaart gezien dat het aardig ver weg lag, maar was dit niet een beetje overdreven? En wat zou dan dat ‘laatste stukje’ worden dat ik nog moest lopen? De eerste afslag richting stadion was inderdaad dicht. Ik probeer het wel aan de andere kant, zei de taxi-chauffeur, die niks met voetbal had. Dat bleek een afstand te zijn van ongeveer Bussum naar Hilversum, maar gelukkig, bij de volgende (afgesloten) afslag liepen al aardig wat mensen die wel de tram hadden genomen. Ik sloot me bij hen aan. Nu nog een kaartje.

Dat lukte pas na een half uurtje, toen ik na een flink aantal vergeefse pogingen (ik begon het weer licht benauwd te krijgen) twee jongens vroeg of zij dan misschien een ‘lisjnii bilet’ hadden. Dat hadden ze en ze vroegen er 600 roebel voor (minder dan een tientje) - 200 roebel meer dan het duurste kaartje. Ik vond het prima en rekende af. Even later zag ik op het kaartje staan: “Uitnodiging” en “Niet voor verkoop”, dus die twee jongens maakten een aardige winst. Ze waarschuwden me nog toen ik in mijn blijdschap bijna betaalde met een briefje van 100 roebel en 5.000 roebel. Aardige lui. Hier hebt u ze.

Er moet nog wel wat gebeuren, daar rond de Samara Arena, qua bouwrommel, uítstekende putdeksels en nog niet ingezaaide bloembedjes, maar dat komt allemaal wel goed. De controle was grondig, al werd mijn kaartje niet eenmaal ook elektronisch gecheckt. Er werd wel een hoekje van afgescheurd. Misschien was mijn kaartje-op-uitnodiging wel voor de vip-tribune, dacht ik, maar ik eindigde op de tweede ring. Prima plek, meer beenruimte dan in de Johan Cruijff Arena.

Krylja Sovetov won met 1-0, promoveerde naar de Premjer Liga, en toen kwam Jolka. De tribunes stroomden leeg, de supporters van Krylja Sovetov behoorden duidelijk niet tot de doelgroep. Ik ook niet echt, maar vanwege dat ene liedje (Provence, heet het) bleef ik toch nog maar even, net als zo’n vijf-, zesduizend anderen. Iedereen kon zich vrijelijk van vak naar vak begeven, door het hele stadion heen (in de JC-Arena gaat je dat niet lukken) en zo werd het op de tribune voor het podium - Jolka stond tussen de eerste en tweede ring lange zijde - nog best gezellig. Maar ja, wanneer kwam dat ene liedje nou? En hoe ging het ondertussen buiten bij die trams. Op een taxi rekenen leek me niet verstandig en ik voorzag nog lange wachttijden met veel gedrang. Misschien zou dat liedje wel helemaal niet komen? Ik besloot te vertrekken en kreeg meteen de rekening gepresenteerd.

Ik had nog geen stap gezet op het verse asfalt buiten, of daar klonk, nondeju, achter me uit het stadion het aanstekelijke intro van Provence. Als u bij onderstaand filmpje het geluid op tien zet en goed luistert, kunt er iets van meepikken. En dan gaat er ook nog iemand met een megafoon doorheen tetteren, maar het was allemaal mijn eigen schuld.

Hier Jolka in volle glorie:

En hier het stadion. De tramreis naar huis was wat tijdrovend, maar verliep voorspoedig, zonder gedrang, met genoeglijk Russisch gekeuvel om me heen.

Onbedoelde humor uit onverwachte hoek: op de Dag van de Arbeid kwam de mooiste verspreking op naam van de communisten in Kazan.

May 02, 2018 in Kazan, persoonlijk

-------------------

Ik zat aan de cappuccino in een koffietent aan de Baumanstraat in Kazan, toen ik bovenstaand koppel-met-vlag voor bij zag komen.

Maar eerst een waarschuwing. Je hebt in Rusland de partij Communisten van Rusland en de Communistische Partij van de Russische Federatie. Die moet u niet door elkaar halen, want dat kan u op een flinke scheldkanonnade komen te staan.

Het was 1 mei, ik zat aan de koffie, en het humeur hield niet over. Een uurtje eerder had ik me, keurig op tijd, vervoegd bij het Galiasgar Kamal theater aan de Ul. Tatarstana, waar - zo had ik de avond ervoor gelezen - de Federatie van Vakbonden van Tatarstan een manifestatie zou houden. Er werden drieduizend man verwacht - er was niemand.

Buiten op de Baumanstraat, na de cappuccino, kwam ik het koppel weer tegen, ze gingen nu de andere kant op. Ik liep ze achterna en belandde alsnog bij een demonstratie - niet van de vakbonden, maar van de Communisten van Rusland. Een kinderkoor zong Sovjetliedjes, er waren stevige toespraken en Stalin keek toe vanaf een portret aan een lantaarnpaal. De Communisten van Rusland hebben op hun site een lijstje gezet van kenmerken die hen onderscheiden van de Communistische Partij van de Russische Federatie. Zo staat daar (punt 1) dat zij de partij van Lenin zijn en de Communistische Partij van de Russische Federatie de partij van Zjoeganov. Het volgende punt - een gemene steek onder water - vermeldt dat de gemiddelde leeftijd van de Communisten van Rusland 40 jaar is en de gemiddelde leeftijd van de leden van de Communistische Partij van de Russische Federatie 70.

Of het waar is van die 40 jaar, ik weet het niet. De opgekomen demonstranten in Kazan oogden in elk geval weinig vitaal en het was al met al, ondanks de jongens en de meisjes van het koor die erg hun best deden, een zielige vertoning.

De sprekers bewierookten de USSR, verketterden het kapitalisme, spraken schande van de NAVO en scholden Zjoeganov uit voor hielenlikker en verrader. Het mooiste was nog een man met een pet (ik schatte hem op een jaar of 70), die Pavel Groedinin de maat nam en zich daarbij lelijk versprak. Groedinin was bij de recente presidentsverkiezingen de kandidaat van de Communistische Partij van de Russische Federatie en als zodanig dus al volledig fout. Waar dan nog bijkomt dat hij zich als directeur van een kolchoz in de buurt van Moskou tot een geslaagd zakenman heeft ontpopt. En daar moet je bij de Communisten van Rusland natuurlijk niet mee aankomen, helemaal niet als die kolchoz ook nog eens Lenin Kolchoz heet, gewoon de oude naam nog uit de USSR. De man met de pet kende die kolchoz nog van vroeger! Het was daar de hemel op aarde! Het was - en daar kwam de verspreking - een показушный kolchoz! Hij schrok er zelf van (“o, nu zeg ik een lelijk woord”) en herstelde zich onmiddellijk: het was een показательный kolchoz! *)

Ik wist me te beheersen, terwijl ik al foto’s makend tussen de dunne rijen van betogers (het waren er eerder vijftig dan honderd) doorliep. Had ik hardop gelachen, dan was ik misschien wel aangezien voor Zjoeganov-aanhanger of ontmaskerd als de NAVO-onderdaan die ik was. Ik zoemde nog maar eens in op de strikken in het haar van de meisjes in het koor, fotografeerde als teken van betrokkenheid een spandoek (de twee dames die het droegen draaiden het meteen mijn kant op) en ging weer eens op huis aan. Met die ene verspreking op zak kon mijn verblijf in Kazan al niet meer stuk.

*) показушный is een bijvoeglijk naambord dat is afgeleid van показуха: mooidoenerij. Het is een term uit de Sovjettijd voor iets met een mooie façade, waarachter van alles mis is. Показательный - het woord dat de man met de pet meteen had willen zeggen - betekent: voorbeeldig.

Schuilen in de moskee was een heel goed idee. Kazan in twaalf foto’s.

April 30, 2018 in fotografie, persoonlijk, Kazan

----------------

Het regende nogal in Kazan en ik ging schuilen in de Qol Sharif moskee. Ik moest eerst door een veiligheidspoortje, dat meteen aansloeg. Een aardige meneer controleerde mijn rugzak: die hield hij op zijn hand om te kijken of die niet te zwaar was (of te licht - ik weet niet welke richtlijnen zo’n moskee hanteert). Er mocht binnen gefotografeerd worden, wat maar goed was ook, want opeens kwam deze beeldschone bruid binnen. Ik weet niet met wie ze aan het bellen was. In elk geval niet met de bruidegom, want die stond naast haar - wat ik in zijn geval ook zou hebben gedaan.

Hieronder ziet u hem, samen met zijn geliefde, achter een maquette van de Qol Sharif moskee. Ze werden aangestuurd door een fotograaf en lieten zich gewillig leiden. Schuin achter hen zat een geestelijke in een glazen hokje ondertussen koranteksten - neem ik aan - voor te lezen, die zacht versterkt door de ruimte klonken. Die enorme Qol Sharif moskee is trouwens zo gezichtsbepalend dat je je nauwelijks kan voorstellen dat hij er ooit níet heeft gestaan, terwijl zij pas in 2005 haar deuren opende.

Het Kremlin van Kazan met de Qol Sharif moskee.

----------------

Na de moskee - het regende nog steeds - was het Kunstmuseum van het Kremlin aan de beurt. Ik liep de eerste zaal binnen en de dame van dienst (niet te verwarren met onze suppoosten) begroette me vriendelijk en schreef meteen iets in een schriftje. “Noteert u dat er weer een bezoeker is?”, vroeg ik. “Ja, dan weten we hoeveel mensen er zijn geweest.” “Is het dan niet makkelijker om gewoon de verkochte kaartjes te tellen?”, vroeg ik weer. “Zo controleren we elkaar”, legde ze uit. Ik was even stil en vroeg of ze een grapje maakte. Ja, ze maakte een grapje.

Er was ook een tentoonstelling van porselein uit de Hermitage van Sint-Petersburg. Hier zei de dame van dienst dat ik mijn naam achterop mijn kaartje kon schrijven. Dat moest je dan in een doos stoppen en aan het eind van de dag was er een loterij. De winnaar kreeg een kop met schotel (niet uit de tentoonstelling). Je moest dan wel zelf bij de trekking aanwezig zijn. Daar had ik geen zin in, maar om haar een plezier te doen, deed ik mijn kaartje toch in de doos. Die was nog helemaal leeg! Terwijl het museum al zeker een uur open was. Ik heb dus waarschijnlijk gewonnen.

-------------

Op de rommelmarkt in het Tintsjoerina park:

-------------------------

Een paar dagen eerder in Nizjni Novgorod was ik tegen een repetitie aangelopen voor de militaire parade van 9 mei. En hier in Kazan was het weer raak. Het was niet helemaal hetzelfde, maar wel weer met ontzettend veel trommels en uniformen. Het bleek te gaan om de openingsceremonie van de jaarlijkse Bijeenkomst van de Unie van Erfgenamen van de Overwinning, een op de jeugd gerichte organisatie met een sterk militaristische inslag. Een soort jamboree dus, maar dan tien keer zo erg.

----------------

Eind van de week reis ik door naar Samara. Ik wed daar ook weer veel uniformen voorbij gaan komen.

Ze vroeg of ik wist waar de Blokker was. Een kort fotoverslag van een paar dagen Nizjni Novgorod.

April 26, 2018 in fotografie, leger, nizjni novgorod

----------------

Ze vroeg of ik in de buurt een winkel met promtovary wist (zeg maar: de Blokker). Nee, die wist ik niet, want ik was pas twee dagen in Nizjny Novgorod. Rechts de Sergius van Radonezjkerk, vandaar de religieuze taferelen boven oma’s hoofd.

Een stad die aan een rivier ligt, heeft bij mij een streepje voor. Nizjni Novgorod ligt er aan twee: de Wolga, welbekend en veel bezongen, en de Oka, veel minder bekend. De Oka ontsnapt ook heel geniepig aan een niet aan Russische klankregels gewend oor. Russen noemen haar de Aká. Voor je dat doorhebt, zijn ze al vier zinnen verder. Boven dit vrolijke bruiloftsgezelschap ziet u nog een klein streepje van die Aká.

En op de foto hieronder ziet u, bovenaan, ook de Wolga (spreek uit: Wolga). Dat ronde gebouw is het Strelka stadion, speciaal gebouwd voor het komende WK voetbal. Ik ben er rondom gelopen en het is een fraai bouwwerk. ‘Strelka’ betekent in het Russisch ‘pijl’ en het is ook een plek waar twee rivieren samenkomen. U weet nu welke dat hier zijn.

----------

Ik maakte een fascinerende wandeling met een gids door de uitgebreide wijk die in de jaren dertig gebouwd werd rond de autofabriek GAZ. Aan het einde van de wandeling viel mijn oog op de naam van een karaoke-bar, en ik zei tegen de gids: momentje, ik zie een Nederlands spoortje … Van Shocking Blue om precies te zijn. Shizgara! Want Venus werd niet helemaal goed verstaan en overal in Rusland zong men: Shizgara! (in plaats van: She’s got it!). Er kwam zelfs een werkwoord van: shizgarit (uit je dak gaan.) En een karaoke-bar in Nizjni Novgorod. (Overigens was de gids niet te spreken over de lokatie van het nieuwe voetbalstadion. Nogal wat industrieel erfgoed heeft er het veld voor moeten ruimen, vertelde ze.)

------------------

De Alexander Nevski kathedraal is in elk geval blijven staan. Eerder had het niet veel gescheeld of ook die was verdwenen. Er waren plannen om er een Leninstandbeeld voor in de plaats te zetten, wat gelukkig niet is gebeurd. Er zat wel wel een opslagplaats in en het interieur had onder de heidense communisten zwaar te lijden. Zo werd de iconostase opgestookt. In 1992 werd de kathedraal teruggegeven aan de Russisch-Orthodoxe kerk. Vanwege het WK wordt de omgeving opgeknapt. (Ter oriëntatie: de fotograaf staat hier met zijn rug naar het Strelka stadion.)

---------------

-----------------

En toen liep ik met mijn neus in een repetitie voor de 9 mei-parade, op het plein voor het Kremlin van Nizjni Novgorod. Een jaar geleden was me dat ook al overkomen, maar toen in Sint-Petersburg. En ik ga straks naar Kazan, dus misschien gebeurt het me daar opnieuw. En op 9 mei zit ik in Samara, dus we kunnen straks misschien spreken van een soort drietrapsraket. Ik was druk aan het fotograferen, toen er twee soldaten met een geweer op me afkwamen. Ze wilden graag foto’s van me hebben. Ik zei dat ik uit Nederland kwam en ze vroegen wat ik van de stad vond. Dat werd nog heel gezellig. Ik heb alleen hun e-mailadres niet en zij het mijne evenmin.

-----------------

En tot slot een zeer dankbare vermelding voor het kunstmuseum in het Kremlin van Nizjni Novgorod: je betaalt daar als buitenlander hetzelfde bedrag als een Rus! Ik vroeg de dame van de kassa of dat klopte en stralend zei ze: ja! Er werd wel een extra bedragje gevraagd voor als je wilde fotograferen. Dat betaalde ik grif en ik kreeg er een badge voor terug, een bedzjik, aldus de kassadame. Ik moest de neiging onderdrukken om in elke zaal eerst op de dame-op-de-stoel af te stappen, te wijzen op mijn bedzjik en te zeggen: ik mag fotograferen!

Ik kwam een schilderij tegen en herkende meteen de hand van Aleksandr Borisov, de schilder van poollandschappen die ik een jaar geleden in Archangelsk had ontdekt. Want alles hangt met alles samen.

Nederlandse schaatsers gingen in Leningrad motoren met zijspan achterna. Yep Kramer won.

April 17, 2018 in sint-petersburg, sport, nederland/rusland, jaren 90

--------------

------------------

Waar moesten ze nu weer eens naartoe, die Nederlandse marathonschaatsers, eind december 1990. Geen echt ijs in eigen land en overdekt baantjes draaien, daar is de lol ook een keer vanaf. Het werd Leningrad.

Gangmaker achter deze eerste (en bij mijn weten ook meteen laatste) internationale schaatsmarathon in Rusland was Dmitri Botsjkarov. De Rus, ooit tweede op het WK allround, maakte deel uit van het peloton en beschikte over de contacten om de organisatie rond te krijgen. Waarom zo’n wedstrijd in de Sovjetunie? Om het marathonschaatsen ook daar op de kaart te zetten, aldus Botsjkarov. Een nobel streven, al zou het goed kunnen dat de schaatser, die ook al in zaken zat, een dergelijk evenement tevens zag als een prima gelegenheid om zijn commerciële (sponsor)contacten aan te halen.

“Internationaal” was de wedstrijd nauwelijks te noemen, het bescheiden pelotonnetje bestond voornamelijk uit Nederlanders – al zaten daar meteen wel de toppers uit die tijd bij: Evert van Benthem, Yep Kramer, Richard van Kempen, Henri Ruitenberg, om maar eens wat illustere namen te noemen.

Er bestaat een achttien minuten durend filmpje van de reis en de wedstrijd, ongemonteerd materiaal, zo te zien. Het is de tijd van de actie Help de Russen de winter door, en ook de schaatsers tonen zich van hun gulle kant. Bij een bezoek aan een gevangenis met jonge moeders worden potjes Olvarit uitgedeeld. Leningrad ligt er niet op haar best bij. Het vriest net wel, net niet, verse sneeuw ontbreekt. Een winkelbezoekje stemt ook al niet vrolijk, de lijzige stem van de verslaggever maakt het er ook niet beter op.

Maar gelukkig kan er geschaatst worden! Op een wielerbaan, wordt er gezegd, maar dat is onzin. Het parcours is een opgespoten, openbare weg rond het oude Kirov stadion, waar ongetwijfeld ook weleens wielerwedstrijden werden gehouden (in elk geval ook motorwedstrijden, waarover zo meteen meer.) Zo enorm lang geleden is het allemaal niet, maar het zijn inmiddels historische beelden.

Het prachtige stadion heeft plaatsgemaakt voor een modern ruimteschip, waar FC Zenit tegenwoordig zijn thuiswedstrijden afwerkt en waar deze zomer ook WK-wedstrijden plaats gaan vinden. De fraaie beelden uit de lucht laten nog maar eens zien dat de vooruitgang duur wordt betaald.

Yep Kramer (voor mijn jonge lezers zeg ik er maar even bij: dat is de vader van Sven Kramer) wint de wedstrijd. In de bloedstollende finale gaan hij en medevluchter Edward Hagen in de allerlaatste bocht nog gebroederlijk onderuit, maar veel maakte dat niet uit. Kramer had als betere sprinter van de twee toch wel gewonnen.

En bij dat alles stuitte ik nog op hele mooie beelden van een motorwedstrijd, over (deels in elk geval) hetzelfde parcours. Zijspannen uit 1956. Veilig was dat beslist niet (die betonnen trappen en muurtjes!), maar men had pret voor tien. Aan het einde wordt de winnaar gejonast.

-------------

Met dank aan Ewoud van Hecke, die me wees op het scshaatsfilmpje.

Van Boney M. tot Gagarin, klassieke beelden uit de USSR, alle van één man: Joeri Abramotsjkin (1936-2018)

April 10, 2018 in fotografie, sovjetunie

---------------

Ik heb niet goed opgelet vorige week. Ik zag her en der wel een paar van onderstaande foto’s voorbijkomen, maar keek verder niet naar de bijschriften. Vandaag deed ik dat bij een wat grotere verzameling oude Sovjet-beelden wel en las dat de maker ervan was overleden, de maker dus ook van die foto’s van vorige week: Joeri Abramotsjkin.

De Politburo-leden wachten tot ze het mausoleum op kunnen (1980)

Plotseling zijn nu een boel klassieke foto’s uit de afgelopen vijftig jaar voor mij samengevoegd onder één noemer. Boney M. op het Rode plein, Joeri Gagarin met zijn zonnebril op een bankje, Brezjnev tussen de jonge pioniertjes … allemaal dus van de hand van Abramotsjkin. Ook die van Boney M.! Altijd gedacht – in mijn lichte vooringenomenheid – dat die gemaakt moest zijn door een Westerse fotograaf. Maar nee hoor, dat vrolijke tafereel, uit 1978: Abramotsjkin.

Joeri Abramotsjkin, geboren in 1936, was jurist. Tijdens zijn rechtenstudie bezocht hij ook de Moskouse School voor fotojournalistiek van de Journalistenbond. Dat laatste beviel hem beter. Zijn eerste reportage maakte hij tijdens het Moskouse Jeugdfestival van 1957, vier jaar later werd hij fotocorrespondent van persbureau Novosti. Weer enkele jaren later trad hij toe tot de Kremlin-pool en kreeg hij met zijn camera toegang tot de groten der aarde. Daarnaast bleef hij oog houden voor alles wat hem ontingde op straat. “Je moet ‘intuïtie voor het moment’ hebben”, zei hij, gevraagd naar zijn geheim. “Je moet het zien aankomen.”

Joeri Abramotsjkin overleed op 5 april.

Valentina Teresjkova, Vrouwencongres Moskou (1963)

-------------------

Hoe een KLM-echtpaar in het Moskou van 1959 Amerikaanse excuses kreeg aangeboden in de vorm van een fles champagne

April 04, 2018 in fotografie, jaren 50, nederland/rusland, amerika/rusland

------------

Dat zullen meneer en mevrouw Van Hijfte toch ook niet gedacht hebben, in 1959, in Moskou. Dat hun ontmoeting met de Amerikaanse journalist Harrison Forman geboekstaafd zou worden en via het notitieboekje van de Amerikaan bijna zestig jaar later zou belanden op dit weblog.

Forman bezocht in de zomer van 1959 enkele steden in de Sovjetunie. Vermoedelijk (zie mijn eerdere stukje over hem) in verband met de grote tentoonstelling van Amerikaanse consumptiegoederen in het Moskouse Sokolniki park. Hij maakte talloze foto’s van winkels en straatstalletjes om de Sovjet-economie de maat te nemen waar het goederen voor de gewone man betrof. Hij maakte aantekeningen en net als zijn foto’s zijn ook die online beschikbaar, al weet ik niet of al zijn aantekeningenboekjes bewaard zijn gebleven.

De waarde van Formans notities uit 1959 is bescheiden. Hij doet zijn best om in de weinige tijd die hem gegund is, zo veel mogelijk indrukken op te doen. Bij bezoeken aan bedrijven en instellingen noteert hij trouw de opgelepelde cijfers, maar zijn blikveld blijft beperkt tot wat de autoriteiten hem willen laten zien

In Moskou zoekt hij ’s avonds vertier in wat hij het “Amer. House” noemt. Dat kan niet anders dan Spaso House zijn, de woning van de Amerikaanse ambassadeur. En daar ontmoet hij een Nederlands echtpaar. Forman noteert:

“Amer. House only live spot in town. Only for foreigners, [onleesbaar] and personnel of foreign embassies, businessmen, etc. Jukebox. Bar. Bingo on Thursdays. Dance on Saturday nights to wee hours with free hamburgers etc at midnight. Movies 3 nights a week. No Russ permitted enter by two Russ police outside who can spot Russ immediately. To avoid trouble, Amer. will ask a Russ to leave if manages to slip by Russ cops. I came with KLM local manager and Dutch wife. One of Amer. boys thought he’d brought in a Russ girl. Took KLM (Van Hifte) aside to ask him nationality of girl. When Van Hifte told him girl was his wife just arrived embarrassed Amer. sent bottle champagne to our table.”

Uiteraard was ik benieuwd naar dat Nederlandse echtpaar. Wat waren hun herinneringen aan die avond en aan Harrison Forman? Vluchtig onderzoek leverde op dat de KLM in 1959 een zekere E.R.J. van Hijfte in dienst had als leidinggevende van het “passagebureau” in Moskou – dezelfde persoon, ongetwijfeld. Ook kwam Rob van Hijfte bovendrijven, anno 2018 in dienst van de KLM. Mijn niet zo gewaagde veronderstelling dat we hier met een jonger famililied van het voormalig hoofd van het Moskouse passagebureau te maken hadden, bleek juist. Een mailtje aan Rob leverde een reactie op van zijn ouders, tegenwoordig woonachtig in Zuid-Frankrijk. Mevrouw Van Hijfte, indertijd aangezien voor een "Russ girl", schrijft:

“Dat echtpaar in Moskou zijn wij inderdaad. Emile was van 1958 tot 1962 Passage manager voor KLM. (…) Of we Harrison Forman hebben ontmoet? Dat zal zeer zeker wel.

Het is even diep spitten in het grijze verleden. Het voorval heeft zich waarschijnlijk afgespeeld in de besloten Amerikaanse club... Daar hebben we veel gezellige avonden doorgebracht . Helaas.....geen foto,s. (…) Hebben ,ook aan Moskou, heel fijne herinneringen. Was niet altijd eenvoudig, maar interessant... en... we waren jong!”

Het aardige aan Formans notities is dat ze af en toe te koppelen zijn aan de foto’s die hij maakte.

Forman: “There is a a daily auto show at the Metropole. (…) Numerous American cars, always 1959 models. Fins and flat back trunk extensions fascinate Russ. (…) A Chevie station wagon with exaggerated wings (…) attracks most attention. Those wings especially puzzle them. “What purpose do they serve? Does the car and driver travel sof ast that need stabilizers?”

Meer over Formans aantekeningenboekje, en ook over zijn reis naar Rusland in 1939, in een volgend stukje.