Wanneer de “plunderaars en verkrachters” terugkeren naar Rusland

June 19, 2022 in leger, oekraïne

———————

Nizjny Novgorod, 2018 (Foto: Egbert Hartman)

——————-

En weer keren straks soldaten terug naar Rusland die hun draai moeten zien te vinden in een samenleving die niet op hen zit te wachten. Dat gebeurde eerder na de Tweede Wereldoorlog (al werden de meesten van hen toen met feestgedruis ontvangen en viel hun later regelmatig uiterlijk ook officieel eerbetoon ten deel), na Afghanistan en na de Tsjetsjeense oorlogen in de jaren negentig. Hoe dat gaat verlopen, is voorspelbaar. De Russische samenleving, in dit soort situaties toch al geen toonbeeld van verfijning, zal er niet op vooruitgaan.

Op Facebook schreef Dmitry Chernysjev, die vanuit Tel Aviv bijna dagelijks commentaar geeft op de Oekraïense oorlog, een korte schets van wat Rusland kan verwachten (origineel in het Russisch). Of zijn optimisme in de eerste zin terecht is, doet daarbij niet ter zake; terugkeren doen de militairen vroeg of laat sowieso. Chernysjev schrijft:

———-

En dan, na de vernietigende nederlaag, keren Poetins soldaten die in leven zijn gebleven terug naar Rusland. Plunderaars en verkrachters. Ze zullen zich voortdurend bezatten en liegen over hun heldendaden, herinneringen ophalend aan een of andere Serjoga van de compagnie*). Ze zullen hun kinderen slaan om te proberen ‘echte mannen’ van hen te maken. Ze zullen vertellen over het verraad aan het thuisfront dat hun overwinning in de weg stond. Ze zullen cadettenklassen toespreken met patriottische fabels. Ze zullen een ‘krijgsbroederschap’ organiseren, die zich al snel zal gaan bezighouden met afpersing en huurmoorden. Elk jaar op 24 februari doen ze al hun speldjes op en marcheren ze met liedjes van Gamzanov en Rozenbaoem.

Maar dat zijn degenen die terugkeren met een complete verzameling ledematen. De overigen bedelen in hun parachutistenpakje bij stoplichten om een aalmoes en lopen treinen door en houden hun hand op. Ze zullen roepen: “Ik ben gewond geraakt door fascisten aan de fronten van Cherson” en “Voor jullie heb ik mijn bloed vergoten”. Ze zullen onder hun buren Oekraïense achternamen opsporen en hen aangeven. Ze zullen alles wat ze kunnen verkopen hun flat uit slepen. Ze krijgen een miezerige uitkering en raken snel aan de heroïne.

Maar er komt ook een speciale kaste: die van de stafleden. Zij die rantsoenen hebben verhandeld en hebben gesjacherd met diesel. Zij die lang de lijsten van gesneuvelden niet hebben aangevuld en zo de soldij voor zichzelf hebben gehouden. Zij die grote partijen ‘trofee-auto’s’ uit Cherson en Marioepol hebben vervoerd. Zij die Oekraïense krijgsgevangenen hebben gemarteld. Hen zal je zonder moeite herkennen: heel hun borst zal behangen zijn met onderscheidingen.

*) Bekende officier uit de tweede Tsjetsjeense oorlog.

“Hulp voor oorlogsinvaliden en gezinnen van gesneuvelde verdedigers van het vaderland.” Wolgograd, 2019 (Foto: Egbert Hartman)

——————

Uit de commentaren onder het Facebookbericht:
- En er komen hofkroniekschrijvers en buigzame historici, die zullen opschrijven hoe het allemaal in werkelijkheid was. De illegale-wodkastokers zullen goede zaken doen, want met hun product zullen ze alles wegdrinken.

- Ja, nu wordt het fundament gelegd van de onoplosbare problemen van de kinderen en kleinzonen, die voor hun hele leven psychisch verminkt zullen zijn.

- Onvermijdelijk, dit is een van de kenmerken van de boomerang. Ik voeg er nog aan toe dat de overheid de ‘samovars’ **) opnieuw zal wegstoppen op Solovki.

- Solovki heeft hier niks mee te maken, Valaam wel.***)

- Nooit zal ik de ongelukkige knul vergeten die in de jaren 90 terugkeerde uit Afghanistan, ik woonde toen nog in Moskou. Invalide, verminkt, geen enkele hulp van de overheid, hij bedelde en dronk… […]. Het zal weer hetzelfde liedje zijn.

- Waarom zo negatief over de stafleden? Die zullen niet alleen lopen schitteren met hun onderscheidingen, die gaan zich bezighouden met de opvoeding van een nieuwe generatie, die worden verantwoordelijk voor het patriottisch werk onder de jeugd.

- Dit alles hebben we al eens meegemaakt. Maar kennelijk is dit dus die bijzondere Russische weg, op een hark stappen en in een cirkel rondlopen.

**) Samovar: aanduiding voor een soldaat die meerdere ledematen heeft verloren.
***) ‘Samovars’ uit de Tweede Wereldoorlog werden, zo willen verhalen, in de jaren 50 opgepakt en naar het eiland Valaam versleept, omdat ze in Leningrad het straatbeeld bedierven. Daarover (het is zeer waarschijnlijk een mythe) schreef ik eerder.

——

Wie meer wil lezen over veteranen na de Tweede Wereldoorlog, kan ik de verzamelde brieven van Viktor Astafjev aanbevelen.

——————-

Sint-Petersburg, 2017 (Foto: Egbert Hartman)

Rusland, 9 mei 2022 - Dag van de Overwinning

March 06, 2022 in leger, oekraïne

————————-

Nizjni Novgorod, 26 april 2018. Oefenen voor de parade. (Foto: Egbert Hartman)

——————-

Het duurt niet zo gek lang meer of het is 9 mei, de dag waarop vroeger de Sovjetunie en nu Rusland het einde van de Tweede Wereldoorlog viert: de Dag van de Overwinning. Zouden de hoge heren in uniform en hun burgercollega’s in het Kremlin (voor zover die niet betrokken zijn bij de dagelijkse oorlogsvoering in Oekraïne) daar al enige gedachten aan hebben gewijd? Vast wel. Het is tenslotte de belangrijkste feestdag van het land, zeker sinds de Dag van de Arbeid, 1 mei, bijna al zijn glans heeft verloren en de viering van de Oktoberrevolutie zelfs helemaal van de feestkalender is geschrapt. En er gaan vele maanden voorbereiding aan zo’n 9 mei vooraf.

In het midden van de jaren negentig werden militaire parades her en der in het land toegevoegd aan de festiviteiten. Daarbij verdween het gedenken steeds verder naar de achtergrond, weggedrukt als dat werd door een vertoon van militaire macht. Hoera! Kijk eens hoe sterk wij zijn en laat de buitenwereld niet denken dat ze ons nog iets kan maken – een massief, onpersoonlijk geparadeer. Het is niet voor niks dat het zogeheten Onsterfelijke Regiment, waarbij op dezelfde dag, als een soort tegenwicht, portretten van gesneuvelde voorouders door de hoofdstraten worden gedragen, erg populair is geworden.

Maar de militaire component, die parades, wat gaat daarmee gebeuren dit jaar op 9 mei? Wat zijn de gedachten daarover van de heren die daar verantwoordelijk voor zijn? Je zou bijna medelijden met ze krijgen… Want zeer recent zullen zij nog gedacht hebben: komt dat even mooi uit! Krijgen we zo maar even, kort voor onze belangrijkste feestdag, een glanzende overwinning in de schoot geworpen; de bekroning van een korte veldtocht, het triomfantelijke resultaat van jarenlange investeringen in onze krijgsmacht die zich weer heeft weten op te richten. En ze zagen al voor zich hoe de troepen die net terug waren gekeerd van het front in Oekraïne, dit keer de parade zouden openen.

Samara, 5 mei 2018. Oefenen voor de parade. (Foto: Egbert Hartman)

Hoe de strijd in Oekraïne zich ook ontwikkelt, glansrijk – een term die sowieso niet past bij zo’n treurige invasie – zal een eventuele Russische overwinning niet meer zijn. Logistieke ellende, tanks die vastlopen in de modder, krijgsgevangenen die, gefilmd, mogen bellen met hun moeder, een president in Kyiv - jouw vijand nummer 1 – die door zijn eigen bevolking en de rest van de wereld op het schild wordt gehesen, jouw economie die in een onstuitbare duikvlucht is beland… En dat alles, let wel, in een oorlog tegen een land waarvan je steeds hebt gezegd dat het eigenlijk niet bestaat.

Stel nu dat de strijd in Oekraïne begin mei nog volop gaande is. Wie gaat er dan meelopen in al die parades, in Moskou en in de kleinere steden? Welke troepen sluiten er dan nog aan in een fraai, schoon uniform, met witte handschoenen en glimmende koppels? Welke tanks rollen er dan nog in optocht over straat? Zijn die mannen en materiaal niet hard nodig aan het front? Of stel – nog gênanter – dat Rusland in het buurland ten overstaan van alles en iedereen tegen die tijd aan het kortste eind heeft getrokken? Hoe kijken de Russen (voor wie je niet álles verborgen kan houden) dan tegen een ‘overwinningsparade’ aan? Iets pijnlijkers is nauwelijks denkbaar. Afgelasten dan maar? Het zou een onvoorstelbare afgang betekenen die niet weg te slikken valt.

Derde scenario: Rusland weet de strijd vóór 9 mei toch in zijn voordeel te beslissen. Dan zal die parade er best nog wel komen, maar dan uitgevoerd door soldaten die een leger vertegenwoordigen dat zojuist een enorme tik heeft moeten incasseren en flink aan prestige heeft ingeboet – ook dat zal voor de gemiddelde Rus duidelijk zijn. Men zal er dan best nog in slagen om het er fraai uit te laten zien, maar de schandvlek van ‘Oekraïne’ kleeft dan aan de mannen die daar paraderen, aan het hele spektakel. En daarmee bezoedelt elke parade die over twee maanden nog wordt gehouden de nagedachtenis aan de overwinning van mei 1945, die voor zo ongeveer elke Rus heilig is.

——————

AANVULLING (6 APRIL 2022). Inmiddels kunnen we het derde scenario schrappen; Rusland zal de strijd in Oekraïne op 9 mei niet in zijn voordeel hebben beslist. Hooguit zal er in of rond de Donbas een situatie zijn ontstaan die door de cynische Moskouse propaganda-machine aan de eigen bevolking als een succes kan worden gepresenteerd.

En ondertussen komen er na de gruwelen in Boetsja alweer nieuwe beelden binnen van elders door Russische troepen begane misdaden. En je kan wachten op nog veel meer, bijvoorbeeld uit Marioepol. Het zal de viering van de Dag van de Overwinning (die van 9 mei 1945) niet tegenhouden. De parade gaat gewoon plaatsvinden, heeft Kremlin-woordvoerder Peskov al laten weten. En dat klopt ook, binnen het Russische verhaal. In 1945 werd het fascisme verslagen, nu is Rusland, in Oekraïne, opnieuw bezig om af te rekenen met fascisten, dus waar zeurt dat Westen nu eigenlijk over.

We kunnen ons opmaken voor het meest walgelijke Russische propaganda-tafereel ooit.

—————

Ze vroeg of ik wist waar de Blokker was. Een kort fotoverslag van een paar dagen Nizjni Novgorod.

April 26, 2018 in fotografie, leger, nizjni novgorod

----------------

Ze vroeg of ik in de buurt een winkel met promtovary wist (zeg maar: de Blokker). Nee, die wist ik niet, want ik was pas twee dagen in Nizjny Novgorod. Rechts de Sergius van Radonezjkerk, vandaar de religieuze taferelen boven oma’s hoofd.

Een stad die aan een rivier ligt, heeft bij mij een streepje voor. Nizjni Novgorod ligt er aan twee: de Wolga, welbekend en veel bezongen, en de Oka, veel minder bekend. De Oka ontsnapt ook heel geniepig aan een niet aan Russische klankregels gewend oor. Russen noemen haar de Aká. Voor je dat doorhebt, zijn ze al vier zinnen verder. Boven dit vrolijke bruiloftsgezelschap ziet u nog een klein streepje van die Aká.

En op de foto hieronder ziet u, bovenaan, ook de Wolga (spreek uit: Wolga). Dat ronde gebouw is het Strelka stadion, speciaal gebouwd voor het komende WK voetbal. Ik ben er rondom gelopen en het is een fraai bouwwerk. ‘Strelka’ betekent in het Russisch ‘pijl’ en het is ook een plek waar twee rivieren samenkomen. U weet nu welke dat hier zijn.

----------

Ik maakte een fascinerende wandeling met een gids door de uitgebreide wijk die in de jaren dertig gebouwd werd rond de autofabriek GAZ. Aan het einde van de wandeling viel mijn oog op de naam van een karaoke-bar, en ik zei tegen de gids: momentje, ik zie een Nederlands spoortje … Van Shocking Blue om precies te zijn. Shizgara! Want Venus werd niet helemaal goed verstaan en overal in Rusland zong men: Shizgara! (in plaats van: She’s got it!). Er kwam zelfs een werkwoord van: shizgarit (uit je dak gaan.) En een karaoke-bar in Nizjni Novgorod. (Overigens was de gids niet te spreken over de lokatie van het nieuwe voetbalstadion. Nogal wat industrieel erfgoed heeft er het veld voor moeten ruimen, vertelde ze.)

------------------

De Alexander Nevski kathedraal is in elk geval blijven staan. Eerder had het niet veel gescheeld of ook die was verdwenen. Er waren plannen om er een Leninstandbeeld voor in de plaats te zetten, wat gelukkig niet is gebeurd. Er zat wel wel een opslagplaats in en het interieur had onder de heidense communisten zwaar te lijden. Zo werd de iconostase opgestookt. In 1992 werd de kathedraal teruggegeven aan de Russisch-Orthodoxe kerk. Vanwege het WK wordt de omgeving opgeknapt. (Ter oriëntatie: de fotograaf staat hier met zijn rug naar het Strelka stadion.)

---------------

-----------------

En toen liep ik met mijn neus in een repetitie voor de 9 mei-parade, op het plein voor het Kremlin van Nizjni Novgorod. Een jaar geleden was me dat ook al overkomen, maar toen in Sint-Petersburg. En ik ga straks naar Kazan, dus misschien gebeurt het me daar opnieuw. En op 9 mei zit ik in Samara, dus we kunnen straks misschien spreken van een soort drietrapsraket. Ik was druk aan het fotograferen, toen er twee soldaten met een geweer op me afkwamen. Ze wilden graag foto’s van me hebben. Ik zei dat ik uit Nederland kwam en ze vroegen wat ik van de stad vond. Dat werd nog heel gezellig. Ik heb alleen hun e-mailadres niet en zij het mijne evenmin.

-----------------

En tot slot een zeer dankbare vermelding voor het kunstmuseum in het Kremlin van Nizjni Novgorod: je betaalt daar als buitenlander hetzelfde bedrag als een Rus! Ik vroeg de dame van de kassa of dat klopte en stralend zei ze: ja! Er werd wel een extra bedragje gevraagd voor als je wilde fotograferen. Dat betaalde ik grif en ik kreeg er een badge voor terug, een bedzjik, aldus de kassadame. Ik moest de neiging onderdrukken om in elke zaal eerst op de dame-op-de-stoel af te stappen, te wijzen op mijn bedzjik en te zeggen: ik mag fotograferen!

Ik kwam een schilderij tegen en herkende meteen de hand van Aleksandr Borisov, de schilder van poollandschappen die ik een jaar geleden in Archangelsk had ontdekt. Want alles hangt met alles samen.

Sint-Petersburg in het jaar 2017 - deel 2

May 21, 2017 in fotografie, sint-petersburg, leger

------------

Ik liep richting de Nevski Prospekt, op weg naar huis, toen ik bij het oversteken van het St. Isaakplein even moest inhouden; rechts kwam een pelotonnetje soldaten aanzetten. Ik dacht: laat ik daar eens achteraan lopen. En zo belandde ik op het Paleisplein, waar ik met mijn neus in de generale repetitie viel voor de militaire parade van 9 mei, de Dag van de Overwinning.

Langs de Mojka en Millionnaja stond van alles aan militair spul opgesteld. Soldaten waren de boel aan het poetsen, de banden aan verven (voor een mooie zwarte glans) en vier man met een vlaggetje aan hun geweer oefenden de paradepas. Ondanks de stuurse blikken op een paar foto’s hier, was de sfeer zeer ontspannen. Je kon overal dichtbij komen en fotograferen was geen enkel probleem. Pas toen de boel echt in beweging kwam, moest je netjes op de stoep blijven. En toen ging het ook echt los, met brullende tanks en vliegtuigen die overkwamen. Een paar dagen later hoefde ik niet meer naar de echte parade - ik had alles al gezien. (De foto's zijn aanklikbaar.)

Zij deden niet mee aan de parade, maar hielden de toeschouwers op de stoep.

Zij marcheerden niet mee, maar stonden net als ik op de stoep voor de Hermitage.

--------------

De militairen hadden geluk met het weer. Dit is om de hoek, de Nevski Prospekt, een paar dagen eerder.

In deel drie meer over de viering van 9 mei, en ook een paar foto's uit Archangelsk. Hier deel 1 en deel 3.