————————-

Nizjni Novgorod, 26 april 2018. Oefenen voor de parade. (Foto: Egbert Hartman)

——————-

Het duurt niet zo gek lang meer of het is 9 mei, de dag waarop vroeger de Sovjetunie en nu Rusland het einde van de Tweede Wereldoorlog viert: de Dag van de Overwinning. Zouden de hoge heren in uniform en hun burgercollega’s in het Kremlin (voor zover die niet betrokken zijn bij de dagelijkse oorlogsvoering in Oekraïne) daar al enige gedachten aan hebben gewijd? Vast wel. Het is tenslotte de belangrijkste feestdag van het land, zeker sinds de Dag van de Arbeid, 1 mei, bijna al zijn glans heeft verloren en de viering van de Oktoberrevolutie zelfs helemaal van de feestkalender is geschrapt. En er gaan vele maanden voorbereiding aan zo’n 9 mei vooraf.

In het midden van de jaren negentig werden militaire parades her en der in het land toegevoegd aan de festiviteiten. Daarbij verdween het gedenken steeds verder naar de achtergrond, weggedrukt als dat werd door een vertoon van militaire macht. Hoera! Kijk eens hoe sterk wij zijn en laat de buitenwereld niet denken dat ze ons nog iets kan maken – een massief, onpersoonlijk geparadeer. Het is niet voor niks dat het zogeheten Onsterfelijke Regiment, waarbij op dezelfde dag, als een soort tegenwicht, portretten van gesneuvelde voorouders door de hoofdstraten worden gedragen, erg populair is geworden.

Maar de militaire component, die parades, wat gaat daarmee gebeuren dit jaar op 9 mei? Wat zijn de gedachten daarover van de heren die daar verantwoordelijk voor zijn? Je zou bijna medelijden met ze krijgen… Want zeer recent zullen zij nog gedacht hebben: komt dat even mooi uit! Krijgen we zo maar even, kort voor onze belangrijkste feestdag, een glanzende overwinning in de schoot geworpen; de bekroning van een korte veldtocht, het triomfantelijke resultaat van jarenlange investeringen in onze krijgsmacht die zich weer heeft weten op te richten. En ze zagen al voor zich hoe de troepen die net terug waren gekeerd van het front in Oekraïne, dit keer de parade zouden openen.

Samara, 5 mei 2018. Oefenen voor de parade. (Foto: Egbert Hartman)

Hoe de strijd in Oekraïne zich ook ontwikkelt, glansrijk – een term die sowieso niet past bij zo’n treurige invasie – zal een eventuele Russische overwinning niet meer zijn. Logistieke ellende, tanks die vastlopen in de modder, krijgsgevangenen die, gefilmd, mogen bellen met hun moeder, een president in Kyiv - jouw vijand nummer 1 – die door zijn eigen bevolking en de rest van de wereld op het schild wordt gehesen, jouw economie die in een onstuitbare duikvlucht is beland… En dat alles, let wel, in een oorlog tegen een land waarvan je steeds hebt gezegd dat het eigenlijk niet bestaat.

Stel nu dat de strijd in Oekraïne begin mei nog volop gaande is. Wie gaat er dan meelopen in al die parades, in Moskou en in de kleinere steden? Welke troepen sluiten er dan nog aan in een fraai, schoon uniform, met witte handschoenen en glimmende koppels? Welke tanks rollen er dan nog in optocht over straat? Zijn die mannen en materiaal niet hard nodig aan het front? Of stel – nog gênanter – dat Rusland in het buurland ten overstaan van alles en iedereen tegen die tijd aan het kortste eind heeft getrokken? Hoe kijken de Russen (voor wie je niet álles verborgen kan houden) dan tegen een ‘overwinningsparade’ aan? Iets pijnlijkers is nauwelijks denkbaar. Afgelasten dan maar? Het zou een onvoorstelbare afgang betekenen die niet weg te slikken valt.

Derde scenario: Rusland weet de strijd vóór 9 mei toch in zijn voordeel te beslissen. Dan zal die parade er best nog wel komen, maar dan uitgevoerd door soldaten die een leger vertegenwoordigen dat zojuist een enorme tik heeft moeten incasseren en flink aan prestige heeft ingeboet – ook dat zal voor de gemiddelde Rus duidelijk zijn. Men zal er dan best nog in slagen om het er fraai uit te laten zien, maar de schandvlek van ‘Oekraïne’ kleeft dan aan de mannen die daar paraderen, aan het hele spektakel. En daarmee bezoedelt elke parade die over twee maanden nog wordt gehouden de nagedachtenis aan de overwinning van mei 1945, die voor zo ongeveer elke Rus heilig is.

——————

AANVULLING (6 APRIL 2022). Inmiddels kunnen we het derde scenario schrappen; Rusland zal de strijd in Oekraïne op 9 mei niet in zijn voordeel hebben beslist. Hooguit zal er in of rond de Donbas een situatie zijn ontstaan die door de cynische Moskouse propaganda-machine aan de eigen bevolking als een succes kan worden gepresenteerd.

En ondertussen komen er na de gruwelen in Boetsja alweer nieuwe beelden binnen van elders door Russische troepen begane misdaden. En je kan wachten op nog veel meer, bijvoorbeeld uit Marioepol. Het zal de viering van de Dag van de Overwinning (die van 9 mei 1945) niet tegenhouden. De parade gaat gewoon plaatsvinden, heeft Kremlin-woordvoerder Peskov al laten weten. En dat klopt ook, binnen het Russische verhaal. In 1945 werd het fascisme verslagen, nu is Rusland, in Oekraïne, opnieuw bezig om af te rekenen met fascisten, dus waar zeurt dat Westen nu eigenlijk over.

We kunnen ons opmaken voor het meest walgelijke Russische propaganda-tafereel ooit.

—————