Post in Rusland bezorgen met Duitse technologie? Niet doen!

-----------------


In Nederland heb je de Spoorwegen, in Rusland het staatsbedrijf der posterijen, beter bekend als Post Rusland. Bij beide gaat altijd alles fout. Elke wisselstoring (de Spoorwegen) of spoorloos verdwenen brief (Post Rusland) vormt daarvan het onomstotelijk bewijs.

De Russische blogger chiefsonnew ontdekte in een museum in Sint-Petersburg een van de oorzaken van Post Ruslands kwalijke reputatie. Russische overmoed en Westerse techniek, zo ondervond hij, vormen een noodlottige combinatie!  

Maar voor ik mijn collega-blogger aan het woord laat, eerst even een korte uitleg over een lastig onderdeeltje van het Russische alfabet: de Ь, het zachte teken. Dat teken vertegenwoordigt geen eigen klank, het heeft slechts invloed op de uitspraak van de letter ervoor. Het staat bijvoorbeeld aan het eind van de stadsnaam Пермь. In transcriptie wordt het zachte teken meestal gemakshalve weggelaten: Perm.

Het is de stad waar blogger chiefsonnew woont. Hij is supporter van de voetbalclub Amkar Perm – in elk geval niet van Roebin Kazan. Hier is zijn verslag:

In Sint-Petersburg heb je het geweldige Centraal Postmuseum. Over veel dingen heb ik het hier voorlopig niet, ik vertel alleen over één eksponaat waarbij ik bijna een half uur heb doorgebracht.  

Aan de muur in een van de eerste zalen hang een groot touchscreen. Met instructies ernaast. Post Rusland en de firma Siemens hebben een automatisch sorteersysteem ontwikkeld, waardoor aan de hand van het adres op de envelop snel kan worden bepaald naar welke stad de brief verstuurd moet worden.

Nou, denk ik, eens kijken hoe brieven bij ons in Perm komen. Ik pak de stift en schrijf Пермь. Voila!

Perm Kazan post Rusland brieven

Результат (resultaat): Kazan met een waarschijnlijkheid van 63%

Wat kan erger zijn voor iemand uit Perm, zou je denken, en nog wel voor een supporter! Perm en Kazan door elkaar halen! En ik heb toch duidelijk genoeg geschreven. In elk geval lijkt het volgens mij absoluut niet op Kazan.

Nog acht keer kreeg ik alleen Kazan.

Maar dat was klein bier. Het ergste moest nog komen.

Ik besloot om drukletters te gebruiken en netter te schrijven. Het resultaat op het scherm:

brieven Rusland Siemens

PENZA! Wat is dat nou voor idioots!!! 66% waarschijnlijkheid.

Ik denk, als ik nou Kazan schrijf? Met mooie drukletters.

brieven versturen Rusland post

Kazan had hij goed begrepen. Alleen de waarschijnlijk van een juiste herkenning schatte de domme machine veel lager in dan toen ik het woord Perm schreef.

Nu werd ik echt poos, bracht mijn hele handschrift in het gareel en gaf de naam van mijn eigen stad zo mooi weer als ik maar kon.

YES!!! Ik was de machine te slim af!

Maar nu werd duidelijk waarom ze me steeds niet had willen begrijpen. Zo schrijf je volgens de programmeurs de naam van onze stad [het scherm geeft als resultaat de naam Perm met twee zachte tekens, eentje voor de R en eentje voor de M]: 

museum post Sint-Petersburg

Helemaal duidelijk, dacht ik. Simpel zat – schrijf het woord Perm met twee zachte tekens en geluk zal je deel zijn en jouw brief komt aan bij de geadresseerde.

Ja ja, mochjewille!

U denkt dat de omgang met Post Rusland zo simpel is?

Nou, beteuterd ging ik weg. Ik begrijp nu waar onze brieven blijven. Post Rusland + Siemens is een thermonucleaire hybride. Russische overmoed vermenigvuldigd met Duitse technologieën. Gesel van een volksoorlog (Дубина народной войны). Generator van willekeurige getallen voor het verzenden van brieven.  

                                                                               ---------------------

Tot zover het inspirerende verslag van collega-blogger chiefsonnew. Ik ga bij mijn eerstvolgende bezoek aan Sint-Petersburg natuurlijk meteen naar het Centraal Postmuseum en spoed mij daar naar dat aanraakscherm. Gewoon, om een beetje te zieken. Kijken wat er gebeurt als je Nederlandse (en Vlaamse) bestemmingen opschrijft. Anna Paulowna, Goejanverwelle, Sint-Job-in-’t-Goor … (Beetje flauw, ik geef het toe. En ik leg het verder ook niet uit voor wie geen Russisch spreekt.)

Russische les: hoge hakken en Van Gogh. En een achterwerk.

------------

Louboutin Van Gogh Leningrad


Ja, beste leerlingen, er komt weer van alles voorbij in deze Russische les: hoge hakken, Van Gogh, een damesachterwerk …. Maar centraal staat toch de liefde tussen moeder en dochter – al zou je dat op het eerste gezicht niet zeggen.

We danken dit rijke lesmateriaal aan het moderne muziekensemble Leningrad, en dat is niet voor het eerst. (U herinnert zich vast nog wel het aanstekelijke lied over, figuurlijk gesproken, visjes en een krokodil). Kijken we eerst even naar een filmpje. De complete tekst staat onderaan, maar probeert u het eerst zonder:


Ik pik er een paar zaken uit. Om te beginnen de eerste zin van de gezongen tekst: Водил меня Серёга на выставку Ван Гога. Mooi bedacht, Serjoga (koosnaampje voor Sergej) laten rijmen op de tweede naamval van Van Gogh. Probeer dat maar eens te vertalen! Ik ging met een leuk joch naar een tentoonstelling van Van Gogh? Klopt niet, qua metrum.  

Maar nu twee belangrijkere zaken in dit lied: de hoge hakken en het achterwerk. Voor dat laatste heeft het Russische natuurlijk meerdere woorden. Het woord dat hier wordt gebruikt (жопа/zjopa) kende ik al geruime tijd, dus voor mij is het lastig oordelen. Maar hoort u жопа hier voor het eerst, dan lijkt mij de kans mij klein dat u dat ooit nog gaat vergeten. En dat dankzij deze korte, maar liefdevolle dialoog tussen dochter en moeder:

Ты нахрена меня с такой жопой родила?
- А чё жопа то? Да, нормальная жопа!

Waarmee we meteen uw huiswerk voor de volgende keer te pakken hebben: vertaal beide regels in helder Nederlands.

De hoge hakken dan, uit het refrein. Hier heb ik enig onderzoek voor moeten doen, want in tegenstelling tot жопа ging er bij mij лабутенах geen belletje rinkelen. Лабутены komt van Louboutin. En dan gaat het om Christian Louboutin, bekend (niet bij mij) om zijn schoenontwerpen met hoge hakken. In het Russisch is zijn naam kennelijk verbasterd tot Лабутен – zo staat hij ook op zijn officiële Russische site vermeld.

Als ik het goed begrijp, zijn de zolen van een echte Louboutin vuurrood. De schoenen die het meisje in het filmpje leent, hebben een andere kleur, want die verft ze nog bij. Doe dit nooit met nagellak!

Tot slot nog iets over het liedje zelf. Dat beleefde zijn première een aantal maanden geleden op een podium in Novosibirsk. Helemaal top, maar toch minder dan de gefilmde versie. Want uit dat optreden in Novosibirsk had ik echt geen Russische les kunnen distilleren.


Группа ЛЕНИНГРАД - Экспонат

- Он вообще не чувствует меня;
И я, жила там, как птица в клетке.
Но всё-таки, знаешь, собралась,
Подошла к нему, сказала:
Пап, мне
не нужны твои деньги.
Все машины, бриллианты, Мерседесы.
Я всего должна добиться сама...
И ушла...

- Круто!
- И сейчас, вот, снимаю хату.
Рисую по-тихоньку.
- В каком стиле рисуешь?
- Да, вообще в разных стилях.
Ну, такие, знаешь, более постельные тона.
Вот, в таких я люблю.
Просто, очень трудно объяснять человеку,
Который в этом не разбирается.

- Слушай, может уже встретися лично?
Сходим куда-нибудь...
- Эээ, ну, давай... А куда?
- Судя по теме, на выставку...
- На выставку?
- Я тогда заеду за тобой, часиков в шесть...
Нормально?
- А, м... Алиллуйя!
- Ммм, ну да, вроде нормально. Заезжай!

- А, а! Спасибо! Спасибо! Спасибо!
Кто молодец? Я молодец!
Кто молодец? Я молодец!
Кто молодец? Я молодец!
Я молодец! Я...
- Чё!?

Водил меня Серёга на выставку Ван Гога. 

Там было тёлок много; и нервы, как канат. 
Но я не недотрога, дала понять с порога:
На выставке Ван Гога, я - главный экспонат!

- Алло, Кисунь? Кисунь, привет! Как дела?
А-а! Понятно. Помнишь, у тебя были эти...
Ну, типа Лабутены. Да, меня Серёга позвал в музей.
В музей, Кисунь, ты чё!? Мне, короче, срочняк нужно.
Просто выручила! Огромное тебе спасибо. [Чмок!]

Припев:
На лабутенах-нах... и в оху*тельных штанах.
 
На лабутенах-нах... и в оху*тельных штанах. 
На лабутенах-нах... и в оху*тельных штанах. 
На лабутенах-нах... и в оху*тельных штанах. 

Штанах.

- Алло, Кисунь, ты уже здесь? Ты чё, о*уела?
Я тебе объясняю. Что, *лять, тут не понятного, а?
Вообще никаких поступков не помнишь?
Да чтоб тебе так мужики давали, как ты мне Лабутены!
- На, подавись!

Мы с Генкой и Маринкой ходили в «Мариинку» -
Послушать чисто Глинку. Партер, туды-сюды.
 
Там, сразу без заминки, в партере «Мариинки», 
Все поняли блондинки - я Прима, без п*зды. 

Припев:
На лабутенах-нах... и в оху*тельных штанах.
 
На лабутенах-нах... и в оху*тельных штанах. 
На лабутенах-нах... и в оху*тельных штанах. 
На лабутенах-нах... и в оху*тельных штанах. 

Штанах. 
Штанах. 

- Ну, хватит хернёй страдать. 
Сходи-ка лучше за хлебом, а?
- За чем?
- За хлебом. Хлеба дома нет...
- Ага! Бегу уже... Волосы назад.
Чтоб я этого сраного хлеба у нас в квартире
 
Вообще никогда не видела!
- Ты мне про хлеб такого не говори...
У нас бабка блокаду пережила!
- Бабка пережила, а мне - *издец!
Ты нахрена меня с такой жопой родила?
- А чё жопа то? Да, нормальная жопа!
Ну-ка, встала! Выходнула. Максимально!
Максимально!

De verloren en teruggevonden onschuld van kunstenaar Vasili Jolkin: een leven in Sovjetposters, kamptekeningen en landschappen

-----------------

1946 - In 1950 zullen we het vooroorlogse niveau overtreffen van de winning en verwerking van olie!  HOE MEER OLIE, DES TE STERKER ONS MOEDERLAND!

Door je werk als kunstenaar kom je in een werkkamp terecht, dankzij je werk als kunstenaar kom je daar min of meer ongeschonden uit – het is één van de paradoxen uit het leven van Vasili Jolkin (1897–1991). Ook in het werk zelf van Jolkin zijn de tegenstellingen groot. Je zou toch nooit vermoeden dat onder deze vier werken dezelfde naam staat?:

1932 -Leve het Rode Leger - de gewapende afdeling van de proletarische revolutie 

Afrekening in een kampbarak

1960 - Illustraties bij De Blauwe Express van Nikolaj Kostarev

1965 - Sitsen Zjigoeli-oevers


Vasili Nikolajevitsj Jolkin groeit in de jaren twintig uit tot een bekend kunstenaar. Hij kan redelijk zijn gang gaan in de jonge Sovjetunie, waar in film, architectuur en schilderkunst nog volop geëxperimenteerd wordt. In die opwindende jaren werkt hij onder meer als vormgever (samen met Gustav Klutsis) mee aan het tijdschrift Bouw van Moskou.

-------------

1932

1932

Ook wanneer de vrijheid voor kunstenaars kleiner wordt, vinden de collages van Jolkin nog hun weg naar politieke posters, een genre dat steeds belangrijker wordt. Er lijkt geen wolkje aan de lucht voor de gearriveerde kunstenaar, maar dan gaat het plots mis. In 1934 ontwerpt hij het omslag van een brochure met de toespraak van Stalin op het 17de partijcongres. Door een technisch foutje lopen de kleuren door en moet de complete oplage worden vernietigd. Jolkin wordt gearresteerd, beschuldigd van anti-Sovjetpropaganda en krijgt drie jaar kamp. Hij komt terecht in het omvangrijke Dmitlag, het kampencomplex dat is opgericht voor de bouw van het Moskou-Wolgakanaal. Even verricht hij daar zware fysieke arbeid, maar al snel kan hij aan de slag op de cultuurafdeling, waar hij zijn vertrouwde stiel mag oppakken. Hij werkt mee aan een technisch tijdschrift over de bouw en verzorgt de illustraties van een literair blad. Hij reist heel wat af langs het kanaal-in-aanbouw en maakt overal schetsen. . Een aantal daarvan belanden in het boek Van misdaad naar arbeid uit 1936 van Ida Averbach (geëxecuteerd in 1938). Tekeningen die de mindere kanten van het kampleven tonen, houdt hij wijselijk voor zichzelf.

Een nieuwe arrestatie na het uitzitten van een kampstraf is in die jaren geen uitzondering, maar Jolkin blijft verdere ellende bespaard. Hij kan opnieuw posters gaan ontwerpen, die wat rustiger ogen dan zijn eerdere werk.  De hang naar collages is nog wel duidelijk zichtbaar.   

1938

1939

Drieluik Onze successen (jaar?)

Drieluik Onze successen (jaar?)


Na de Tweede Wereldoorlog blijf Jolkin posters ontwerpen, en werkt hij ook als illustrator van kinderboeken. In een uitgebreid artikel vertellen Jolkins zoons dat hun vader tientallen jaren nodig heeft gehad om de angst kwijt te raken die hem sinds de arrestatiegolven onder Stalin had achtervolgd: “Pas in de tijd van Brezjnev begon de angst weg te zakken.” Dat is zichtbaar in het schilderij Ситцевые берега Жигулей (Sitsen Zjigoeli-oevers) uit 1965, dat een uitbundige, vrije vrolijkheid uitstraalt. Diezelfde vrolijkheid  vinden we terug in een veel ouder schilderij van Jolkin, uit het midden van de jaren twintig: Lenin in Zwitserland. Ik ken geen Sovjet-schilderij met Lenin dat eenzelfde simpele vrolijkheid laat zien. De onbekommerde levenslust verdwijnt daarna uit het werk van Jolkin. Pas veertig jaar vindt hij die weer terug.


--------------------

(In hetzelfde kamp als Vasili Jolkin werkte ook de componist Maks Kjoess. Over hem schreef ik eerder een stukje.)

Gevonden onderwerpen - 5

Gratis af te halen via onderstaande links
------------

Waar komt Majaovski het beste uit? (Foto van de site arzamas-academy.)

Waar komt Majaovski het beste uit? (Foto van de site arzamas-academy.)

- Met afstand de mooiste site die ik in 2015 ben tegengekomen is arzamas.academy. Vooral de online cursussen die je er vindt, zijn geweldig. Ze gaan over van alles: Sint-Petersburg aan de vooravond van de Revolutie, de antropologie van de kommoenalka, de Russische avantgarde, de Russische literatuur van de 20ste eeuw … Links op de pagina steeds een aantal voordrachten van ongeveer een kwartier, rechts een reeks artikelen over verwante zaken. Link (Russisch).
 

Aleksej Platonov, Moskoviet, brengt een paar dagen door in de provincie, “op zoek naar zichzelf”, en schrijft, fotografeert en filmt daarover. Vooral de korte filmpjes zijn aardig, al stemmen de meeste niet erg vrolijk. Aleksej is een dromer. “Zoals altijd was er een kort moment waarop alles mogelijk was.” Link (Russisch). 
 

Studebaker. Moskou, 1947

Studebaker. Moskou, 1947

Onderdeel van de Amerikaanse land Lease-Lease-hulp aan de USSR ten tijde van de Tweede Wereldoorlog, waren de befaamde Studebakers. Veel van die vrachtwagens (in Rusland liefkozend Studery genoemd) waren ook na 1945 nog te zien in het Russische straatbeeld. Een kleine verzameling foto’s. Link.  

De minst populaire meisjesnaam in Moskou in de 20ste eeuw? Chaja. Agripina deed het ook niet best, Domna evenmin. Werd je als jongetje Solomon, Tagir of Van genoemd, dan kwam je de rest van je leven in Moskou en omstreken ook niet veel naamgenoten tegen. Een lijst met alle jongens- en meisjesnamen uit de vorige eeuw. De populairste zijn het saaist. Link. (Russisch). 
 

In het Science Museum in Londen loopt nog tot begin maart de tentoonstelling Cosmonauts, birth of the spage age. Hier een bespreking: link (Engels).

 

Bankier Andrej Borodin met nog iemand.

Bankier Andrej Borodin met nog iemand.

Hoe vergaat het Russische bankiers nadat hun bank is gecrasht? Een overzichtje. Link (Russisch). 
 

Djatlov Bergpas

Uit de traditionele wintersportgebieden in Europa komen alarmerende berichten over een gebrek aan sneeuw. Hier een alternatief: een tocht naar de Djatlov Bergpas, waar in 1959 negen jonge Russen en Russinnen onder nog altijd niet opgehelderde omstandigheden de dood vonden. In februari kunt u nog mee. Link (Russisch).
 

In de zomer van 1947 vertelt een zekere S.I. Popovitsj zes anti-Sovjetmoppen aan een zekere P.M. Gelman, die ze op zijn beurt doorvertelt aan drie spoorwegmedewerkers. Een jaar levert dat beide grappenmakers tien jaar kamp op. In 1954 doen de twee een verzoek tot vervroegde vrijlating. Het document – mét de zes noodlottige moppen - waarin dat verzoek wordt afgewezen:  link (Russisch). 

En tot besluit: een mooie nacht in de mist op Rostov-aan-de-Don Centraal. “Trein 104 staat 14 minuten stil.”

----------

Rusland spoorwegen trein Rostov


Ter afsluiting van het jaar 2015 een beetje zen uit Rostov-aan-de-Don. Daar is iemand, hij heet Igor, die af en toe met een camera naar het station gaat om aankomende en vertrekkende treinen te filmen. Het aardigste resultaat van al zijn inspanningen vindt u hieronder, 25 minuten tijdens een mistige nacht, eind oktober 2013: 


Veel valt er niet te zien. Er arriveert een trein. Er vertrekt een trein. Ze komen uit Adler,  Kislovodsk, Gomel. Ze gaan naar Moskou, Saratov, Novorossijsk.

Er klinkt een hese fluit.

De mevrouw van het station zegt door de luidspreker dat trein nummer 104 aankomt op spoor 1, perron 1 – want in Rusland hebben ook de perrons een nummer.

Spoor 1/первый путь … Hoor nou, hoe de mevrouw van het station die ‘zachte t’ uitspreekt: путь … Ik deed er zeven maanden over om dat voor elkaar voor elkaar te krijgen.       

Er knarsen wielen.

Toek. Daar heb je dat geluid weer dat niemand ooit zal kunnen nadoen. Toek! De man van het station slaat met een hamer op een onderstel. De mevrouw van het station zegt: “Trein 104 staat 14 minuten stil, de nummering van de wagons begint vanaf de staart van de trein.”

De treinen zijn hoog en ongenaakbaar. Van de coupés die voorbij trekken zijn de meeste donker. De mensen binnen hebben niet zo’n boodschap aan Rostov-aan-de-Don.

En daar is de mevrouw van het station weer! Ze zegt dat je de rails niet mag oversteken op plaatsen die daar niet voor bestemd zijn. En terwijl ze dat zegt, steken enkele onverlaten de rails over waar dat helemaal niet mag. De trein die komt aanrijden fluit boos.

Dat is het wel zo’n beetje.

Ik wens u een mooi 2016.  

1958322.jpg

De mooiste Russische muziek van 2015. Met dank aan zuster Ioelianija.

Nou vooruit, dan kom ik ook maar met een lijstje van 2015: de mooiste muziek uit Rusland die ik het afgelopen jaar heb gehoord. Het is een kort lijstje, er staat precies één nummer op. Het heeft Vjoen nad vodoj. Luistert u daar eerst even naar, praten we daarna verder.
 

Hier zingt het Hoogtijdagenkoor van het Sint Elisabethsklooster uit Minsk onder leiding van zuster Ioelianija, een prachtvrouw, die haar hand niet omdraait voor een stevig rocknummer met gitaren, waarover zo meteen meer.

Vjoen nad vodoj is een oud volksliedje waarvan meerdere varianten bestaan. Hier wordt – niet verrassend – de religieuze variant ten gehore gebracht waarbij de gebeurtenissen tegen het einde een vreugdevolle wending nemen – vanuit het standpunt van de kerk bezien. Je hoeft de tekst niet te verstaan om te begrijpen dat die wending zich voltrekt in het voorlaatste couplet. Het koor stoomt daar op volle kracht vooruit en ook aan zuster Ioelianija is te zien (rond 2.55) dat de golven die dat teweegbrengt haar niet onberoerd laten. Dat is niet zo vreemd, want Vjoen nad vodoj gaat ook over haar.

Zuster Ioelianija (Irina Denisova) studeerde aan het conservatorium van Leningrad. In de jaren negentig, een tijd waarin velen vatbaar waren voor occulte zaken, raakt ze in de ban van de astrologie. Haar echtgenoot verlaat het gezin en kort daarna krijgt ze te horen dat hun vierjarig zoontje kanker heeft. Een priester geeft haar het dwingend advies de satanische astrologie vaarwel te zeggen en met de kleine Ignat te gaan bidden in het klooster. Ignat geneest. Die ‘wonderbaarlijke redding’ duwt haar richting de kerk en uiteindelijk treedt ze toe tot het klooster.

Vjoen nad vodoi gaat over een jongedame die nee zegt tegen de wereldse verlokkingen, om uiteindelijk (in dat voorlaatste couplet) ja te zeggen tegen de nonnenkap met habijt: “… это вот мое”, wat velen – ik niet – tegenwoordig zouden vertalen met: “dát is mijn ding”. In het laatste couplet volgt tenslotte de mededeling dat de jongedame non wordt. In mineur, naar het mijn heidense oren toeschijnt, maar dat wordt op de laatste noot, waarop het koor de hoogte ingaat, opeens weer anders.

7776-19051_9.jpg

Ik stuitte op een intrigerende documentaire over zuster Ioelianija, over haar werk als dirigente en over de weg die ze heeft afgelegd naar het geloof. Op wat latere leeftijd, maar dezelfde weg die de jongedame uit het oude volksliedje aflegt. De religieuze aspecten uit de documentaire raken me niet zo, maar haar werk met het koor is mooi om te zien. En helemaal prachtig zijn de beelden tussen 11.25 en 16.18, waar ze repeteert en optreedt met oud-delinquenten en daklozen die (neem ik aan) onderdak hebben gevonden in het klooster. Met zuster Ioeljanija achter de toetsen brengen ze de rockklassieker Novy povorot  van Masjina Vremeni ten gehore.


Вьюн над водой

Вьюн над водой, ой вьюн да над водой
Ой, вьюн да над водой расстилается
Ой, вьюн да над водой расстилается
Дева у окна, ой дева у окна
Ой, дева у окна дожидается
Ой, дева у окна дожидается

Едет на коне, ой едет на коне
Ой, едет на коне свет -- Егорушка
Ой, едет на коне свет - Егорушка
Это не мое, ой это не мое
Ой, это не мое , то сестрица твое
Ой, это не мое , то сестрица твое

Звали ее , ой звали ее
Ой, звали ее хороводы водить
Ой, звали ее хороводы водить
Это не мое, ой это не мое
Ой, это не мое, то подруженька твое
Ой, это не мое, то подруженька твое

Вынесли для ней, ой вынесли для ней
Ой, вынесли для ней сундук с бархатом
Ой, вынесли для ней сундук с бархатом
Это не мое, ой это не мое
Ой, это не мое, это брата мово
Ой, это не мое, это брата мово

Вынесли для ней, ой вынесли для ней
Ой, вынесли для ней клобук с мантией
Ой, вынесли для ней клобук с мантией
Это вот мое, ой это вот мое
Ой, это вот мое Богом суженое
Ой, это вот мое Богом суженое

Вьюн над водой, ой вьюн да над водой
Ой, вьюн да над водой расстилается
Ой, вьюн да над водой расстилается
Дева у окна, ой дева у скита
Ой, дева во скиту постригается
Ой, дева во скиту постригается

Berekenend en vilein ... Russische vrouwen schrijven over de Russische vrouw.

Anna Andronova

Anna Andronova

Ik kwam het volgende Russische citaat tegen en raakte er een beetje door in verwarring:

“Op de moderne vaderlandse boekenmarkt bestaat een reeks ogenschijnlijk ijzeren en strikte regels. Een van de bekendste daarvan is: verhalenbundels worden weinig gekocht, daarom kan je die beter niet uitgeven.” 

Wat raar nu. Had ik niet net vijf Russische verhalenbundels ter lezing klaargelegd, recent uitgegeven (vier in 2015, één in 2014)? Klopte die bekendste ‘ijzeren en strikte’ regel wel? Of hadden we hier te maken met vijf dappere uitgevers die gewoon hun eigen gang waren gegaan en zich niks van wat voor regel dan ook hadden aangetrokken? Enige dapperheid kan een enkele van die uitgevers zeker niet worden ontzegd; ik had me wel zes keer bedacht voor ik de door hem bezorgde verhalenbundel op de lezer had losgelaten – maar daarover zo meteen meer.

Alle vijf bundels zijn geschreven door vrouwen, en dat leek me nou leuk: ik ga ze alle vijf lezen en dan eens kijken of ik iets van een lijn kan ontdekken. Hoe schrijven die vrouwen? (Zeer verschillend, kan ik u zeggen.) En vooral ook: wáár schrijven ze over? Vooral over vrouwen, vermoedde ik – en dat bleek te kloppen. En kon ik dan uit die vijf bundels  misschien nog iets leren over de Russische vrouw? Eh, tja. Nou, eh … Nu weet ik even niet wat ik moet schrijven, want erg goed komt die Russische vrouw er niet vanaf. Mag ik daar dan vérgaande conclusies aan verbinden over vrouwen in Rusland? Eigenlijk niet, natuurlijk, want we hebben hier te maken met literaire personages. En we weten allemaal: types met een vlekje eisen in de literatuur vaker de hoofdrol op dan engelachtige heldinnetjes.

Maar toch …

Afgaand op wat ik lees (mijn eigen ervaringen zijn beperkt), zijn Russische vrouwen in een permanent gevecht verwikkeld – vooral met elkaar, wel te verstaan. Berekenend en vilein, bedacht op verraad en gestuurd door de overtuiging dat de aanval de beste verdediging is. En dat alles – in de verhalen althans - in een tombola van gemiste kansen in de liefde en verspeeld geluk. Ach man, helemaal niet typisch Russisch, hoor ik mijn lezeressen denken. Misschien, maar ik vermoed toch dat het vrouwelijk venijn in Rusland scherper is dan wat ik in mijn eigen taalgebied meen waar te nemen. Een aparte rol is daarbij nog weggelegd voor de Russische moeder, die zich vol overgave bemoeit met het geluk van haar dochter (en zoon), met vaak desastreuze gevolgen. In veel van de verhalen die ik las, speelt de Russisch man (komt die ooit los van zijn moeder?) trouwens ook niet echt een glansrol, maar daar gaat het hier niet over.

Anna Andronova steekt met haar Chiroergitsjeski den met kop en schouders boven de andere vier schrijfsters uit. Vier sterren, wat mij betreft. Beklemmend is het verhaal Solovej, waarin drie vroegere studiegenotes anderhalve dag doorbrengen op een datsja. Andronova laat de drie beurtelings aan het woord, wat een ‘Decamerone-effect’ oplevert. Voelbaar neemt de spanning toe, wanneer zich een onvermoede band tussen de drie aftekent: dezelfde man – inmiddels overleden - heeft in ieders leven een belangrijke rol gespeeld. Niet minder beklemmend is Na obotsjine, waarin een jong echtpaar met peuter een bezoek brengt aan de moeder van de man, een paar uur rijden buiten de stad. Het bezoek verloopt desastreus, schoondochter en kind zijn niet welkom, maar op de terugweg voelt zij zich toch de winnares.

Waar Andronova mooi afgeronde verhalen aflevert, hebben Margarita Prosjina, Rada Polistjsjoek en Lera Manovitsj moeite met de berperkingen die het korte verhaal hun oplegt. (Helemaal eerlijk is de vergelijking niet, Andronova’s verhalen zijn een stuk langer). Te vaak zijn het niet meer dan schetsen en blijf je als lezer achter met de vraag: ja, en nu? Vooral de bundel Fortoeneta van Prosjina heeft hieronder te lijden. Die telt ruim 400 pagina’s, maar de verhalen die echt indruk maken, zijn op de vingers van een hand te tellen. Bij haar zijn wel de messen van de vrouwen het scherpst geslepen – dat dan weer wel. Ook in Polisjtsjoeks Zjitejskije istorii is het aantal echt pakkende verhalen te gering.

Met Pervy i droegije rasskazy komt Manovitsj na Andronova op de tweede plaats, al blijft ze ergens tussen de twee en drie sterren steken. Ook bij haar stuiten we weer op veel vergeefse hoop, vruchteloos gezoek en verloren illusies, samen te vatten in deze zin uit een gesprekje tussen een hij en een zij die elkaar zestien jaar niet hebben gezien: “Soms denk ik, dat als we toen op de Krim een ander huisje hadden gehuurd, het nu allemaal heel anders zou zijn.” Manovitsj zou meer de lengte op mogen zoeken. Nóg een verhalenbundel van haar zal ik niet lezen, komt ze met een roman, dan schaf ik die zeker aan.

Onder aan mijn lijstje eindigt Tatjana Zamirovskaja met haar bundel Vorobinaja reka. Die heb ik na dertig pagina’s terzijde gelegd; ik kwam er niet doorheen. 

(Een Russische recensie van de bundel van Andronova vindt u hier.)