Wit-Rusland komt met opgestoken middelvinger naar het Eurovisie Songfestival.

March 11, 2021 in wit-rusland, muziek

——————————

——————-

AANVULLING 2: De EBU heeft ook de tweede inzending van Wit-Rusland afgewezen, waarmee het land is uitgesloten van deelname. Nu zou ik hier ook dat tweede lied ten tonele kunnen voeren, met vertaling en uitleg, maar daar heb ik geen zin meer in.

AANVULLING: De EBU heeft inmiddels ingegrepen. Zie de verklaring onderaan dit artikel.

——————

Een opgestoken middelvinger, zo mag je de inzending van Wit-Rusland naar het Eurovisie Songfestival van dit jaar wel omschrijven. Een middelvinger die straks in Ahoy in Rotterdam wordt opgestoken naar de protestbeweging in Wit-Rusland en naar het Westen. De groep Galasy ZMesta brengt op 18 mei het lied Ja naoetsjoe tebya (Ik zal je leren) ten gehore. En het zal iets zeldzaams teweegbrengen: want kwam het eerder voor dat de tekst van een lied op het Songfestival meer aandacht kreeg dan de muziek? *)

Galasy Zmesta vervangt het duo VAL, dat vorig jaar aan het (afgelaste) muziekfeest zou meedoen en ook voor dit jaar op de rol stond. VAL trok zich echter terug, onder meer vanwege de berichtgeving van de Wit-Russische staatsomroep BT over de protesten in het land. BT organiseerde de afgelopen jaren de selectie van Songfestival-deelnemers. Ter vervanging van VAL werd nu achter gesloten deuren Galasy ZMesta aangewezen.

Het venijn van Ik zal je leren zit bepaald niet in de muziek, maar des te meer in de tekst. (De vertaling volgt hieronder.) Die bevat zeer denigrerend commentaar op de Wit-Russische protestbeweging. De leiders daarvan worden weggezet als een soort Rattenvangers van Hamelen, die de bevolking met loze beloftes meelokken naar het beloofde land vol ‘vrijheid’. Het staat er tussen de regels, maar binnen de context van de Wit-Russische staatsmedia is overduidelijk wat voor soort ‘vrijheid’ hier wordt bedoeld: die van het ‘bandeloze’, puur op genot en consumptie gerichte Westen.

De jongens van Galasy ZMesta (de naam kan twee dingen betekenen: Stemmen uit de provincie, of Stemmen met een betekenis) zijn wel zo slim om hun afkeer van het Westen met zijn losgeslagen seksuele moraal hier niet al te expliciet onder woorden te brengen. Hun gedachten over ‘Gayropa’ brachten ze duidelijker onder woorden in hun lied Eurodroom: “Ik wil gelijkheid, en broederschap / En overal mijn fantasie de vrije loop laten / En in een opgewonden opwelling van tolerantie / Mijn zoontje een jurk aantrekken.”

Is er eigenlijk publiek in de zaal, op 18 mei in Ahoy? Zo ja, dan mag ik hopen dat het lied van Galasy Zmesta door een fraai fluitconcert volledig onverstaanbaar wordt gemaakt.

(Mocht de video met het bewuste nummer hieronder verdwenen zijn, dan is de clip via Google of Youtube simpel terug te vinden met de zoekwoorden: Галасы ЗМеста Я научу тебя.)

IK ZAL JE LEREN
(Suggesties voor een betere vertaling zijn, zoals altijd, welkom)

Смотри вперёд, забудь, что было
Kijk vooruit, vergeet wat er was

Вчерашнее сдавай в тираж
Zet het verleden bij het oud vuil

Срывай покровы, лезь без мыла
Haal de kleden los, wring je naar binnen

Ты только лучшее создашь
Wat jij tot stand brengt zal alleen maar beter zijn

Стирай истории наросты
Was de aanbaksels van de geschiedenis weg

Овёс, как видно, не в коня
Niemand, da’s duidelijk, heeft daar wat aan

Без прошлого всё будет просто
Zonder verleden wordt alles simpel

Ты только слушайся меня
Je hoeft alleen maar naar mij te luisteren

Меняй замшелые устои
Vervang de bemoste fundamenten

Свободный мир неотвратим
De vrije wereld is onontkoombaar

Несовременный, недостойный
Het ouderwetse, onwaardige

Ретроград недопустим
conservatisme is ontoelaatbaar

Refrein:
Я научу тебя плясать под дудочку
Ik zal je leren naar mijn pijpen te dansen

Я научу тебя клевать на удочку
Ik zal je leren toe te happen

Я научу тебя ходить по струночке
Ik zal je leren aan de leiband te lopen

Ты будешь всем доволен, рад всему
Je zal met alles en iedereen tevreden zijn

Я сочиню тебе специально музычку
Ik zal speciale voor jou muziek schrijven

Я поднесу тебе весь мир на блюдечке
Ik zal je de hele wereld op een schaaltje aanreiken

Я превращу твои печали в шуточки
Ik zal van al je verdriet een grapje maken

Тебе же лучше будет самому
Daar word je toch alleen maar beter van?

Поспи за плугом, ночь в разгаре
Slaap achter de ploeg, in het holst van de nacht

Ещё далёко до звезды
De dageraad is nog ver

Пусть пашут лошади в угаре
Laat de paarden krachtig ploegen

А ты не порти борозды
Bederf jij de voren niet

Взгляни на овощи, всё мясо
Kijk naar de groenten, vlees overal

Ликуй, пусть даже ты сердит
Jubel, ook al ben je boos

Мечтай о новых прибамбасах
Droom van nieuwe spulletjes

Их, кстати, можно взять в кредит
Die kan je trouwens op afbetaling kopen

—————-

Aardig om te zien dat op het moment van schrijven het aantal likes bij de clip op YouTube nog geen 7.000 bedraagt, terwijl het aantal dislikes al boven de 43.000 ligt.

Hier nog het nummer Eurodroom. Dat vertaal ik niet; ik raak liever niet nog verder bezoedeld.

————————-

*) Ik werd inmiddels gewezen op een eerdere ‘tekst-controverse’, rond het nummer Dancing Lasha Tumbai van Verka Serduckha. Zie hier.

AANVULLING:

Minsk-Moskou: een muurschildering met prikkeldraad

October 26, 2016 in wit-rusland, schilderkunst

--------------------

Afgelopen zomer kreeg Minsk een cadeautje van Moskou. Op de muren van twee flats verscheen een schildering van kunstenaar Artoer Kasjak die de vriendschap tussen de twee hoofdsteden moest verbeelden. Het jongetje met de rode pet stelt Minsk voor, het meisje met de zeepbellen Moskou. Voor erg veel ophef zorgde het allemaal niet. Omwonenden die naar hun oordeel werd gevraagd, vonden het wel een vrolijk tafereel, beter dan zo'n grijze muur.

Maar afgelopen zondag bleek toch dat niet iedereen zo te spreken was over het idyllische tafereel. Er was een nieuw element aan toegevoegd: de bloemenkrans op het hoofd van het meisje en het boeket in de handen van de jongen waren voorzien van prikkeldraad.

Rusland Wit-Rusland graffiti prikkeldraad krans

protest Moskou Minsk muurschildering flat

Het had niet veel moeite gekost, vertelt de niet bij naam genoemde graffiti-artiest in een kort interview. “De kraanlift heb ik gehuurd voor 80 roebel. Ik heb twee blikjes verf gekocht, de rest had ik nog. Het lastigste was nog het weer, het was koud en het regende.” Niemand had enige aandacht aan hem besteed. En zijn motief: ”De betrekkingen tussen onze landen zitten vol valkuilen en gevaarlijke momenten, die we proberen te verbergen achter korenbloemen en kamille.”

Voor wie wil gaan kijken, het adres is: Mogilevskaja 32.

Mijn weerzien - twintig jaar later - met Svetlana Alexijevitsj

March 24, 2016 in literatuur, nederland/rusland, wit-rusland, persoonlijk

---------------

Met Svetlana Alexijevitsj maakte ik ooit kennis onder een treurwilg in het Wilhelminapark in Utrecht. Gisteren, ruim twintig jaar later - zij had inmiddels de Nobelprijs voor Literatuur gekregen - stond ik voor haar in Amsterdam en kreeg ik van haar een meer dan vriendelijke glimlach.

Ze had verhalen geschreven over zelfmoord – vooral over pogingen daartoe. Die las ik, op een warme zomerdag, daar onder die treurwilg, en ik was onder de indruk. Hoe ze mensen aan het praten had gekregen, die geen uitweg meer zagen in het doolhof waarin hun leven was veranderd na het uiteenvallen van de Sovjetunie. Onder wier voeten het tapijt was weggerukt en die niets anders meer zagen dan één groot zwart gat. Hoe ze die verhalen had opgeschreven, met een ruime blik op de achtergronden en vooral ook met compassie, die linea recta bij mij als lezer naar binnen werd gegoten.

Ik bezat toen nog de overmoed van de jeugd en besloot: die verhalen moeten vertaald worden en ík ga dat doen.

Ik belde Jan Mets, van uitgeverij Mets & Schilt, waar eerder van mij (en Anne Scheepmaker) een Russisch kookboek was verschenen. Een boek over zelfmoordpogingen? Jan moest vrolijk lachen en vertelde me dat zelfmoordpogingen niet verkochten. Hij had gelijk, maar dat begreep ik later pas.

Ik klopte aan bij uitgeverij Pegasus – ooit een communistisch bolwerk waar na de inval van de Russische troepen in Hongarije de ramen werden ingegooid. En kijk – ironisch wil ik het niet noemen, maar opvallend was het wel – zij waren het met me eens: dít gaan we uitgeven.

Het werd geen succes. Zelfs niet nadat Brandpunt een complete tv-reportage aan het boek had gewijd. Met verslaggever Piet-Hein van der Hoek was ik afgereisd naar Minsk voor een interview met Alexijevitsj en gesprekken met mensen (vooral vrouwen, zo bleek) die een mislukte zelfmoordpoging hadden gedaan. Dat laatste was een idee van Piet-Hein. Die sprak geen Russisch, dus die had makkelijk praten. Die gesprekken, dat vond hij een mooie klus voor mij.

En zo zat ik daar, in een ziekenhuis in Minsk, aan de rand van het bed van een vermoeid ogende vrouw die af en toe in een plastic bakje spuugde. Achter mij draaide de camera, de hengel van de geluidsman hing boven het bed. Van mijn jeugdige overmoed was niet veel meer over.

Afijn, die reportage kwam er. Het boek werd door presentator Fons de Poel duidelijk aan de kijker getoond, de omslag kwam in beeld, maar het verkocht voor geen meter. Jan Mets had gelijk gekregen.

Maar ik kreeg het ook! Al duurde dat nog even. Svetlana Alexijevitsj bleef in Nederland vooralsnog een grote onbekende. Buiten onze grenzen groeide haar faam echter met elk nieuw boek. Totdat haar uiteindelijk de Nobelprijs voor Literatuur werd toegekend. Ik had het zo slecht nog niet gezien, daar onder die treurwilg in het Wilhelminapark in Utrecht!

Gisteren, in Amsterdam, na een uitgebreid interview door Michel Krielaars, signeerde ze haar boeken. Ik stond vooraan in de lange rij met een exemplaar van De oorlog heeft geen vrouwengezicht. Ze zag me en een mooie glimlach was mijn deel. “Natuurlijk ben ik u niet vergeten!”, zei ze, en in mijn boek schreef ze: Voor mijn eerste Hollandse vertaler – van de auteur. 23-03-16.

(Mijn vertaling van Зачарованные смертью verscheen bij uitgeverij Pegasus onder de titel In de ban van de dood. Een aantal van de verhalen werd later opgenomen in het boek Het einde van de rode mens. Leven op de puinhopen van de Sovjetunie.)

De mooiste Russische muziek van 2015. Met dank aan zuster Ioelianija.

December 27, 2015 in religie, wit-rusland, muziek

Nou vooruit, dan kom ik ook maar met een lijstje van 2015: de mooiste muziek uit Rusland die ik het afgelopen jaar heb gehoord. Het is een kort lijstje, er staat precies één nummer op. Het heeft Vjoen nad vodoj. Luistert u daar eerst even naar, praten we daarna verder.

Hier zingt het Hoogtijdagenkoor van het Sint Elisabethsklooster uit Minsk onder leiding van zuster Ioelianija, een prachtvrouw, die haar hand niet omdraait voor een stevig rocknummer met gitaren, waarover zo meteen meer.

Vjoen nad vodoj is een oud volksliedje waarvan meerdere varianten bestaan. Hier wordt – niet verrassend – de religieuze variant ten gehore gebracht waarbij de gebeurtenissen tegen het einde een vreugdevolle wending nemen – vanuit het standpunt van de kerk bezien. Je hoeft de tekst niet te verstaan om te begrijpen dat die wending zich voltrekt in het voorlaatste couplet. Het koor stoomt daar op volle kracht vooruit en ook aan zuster Ioelianija is te zien (rond 2.55) dat de golven die dat teweegbrengt haar niet onberoerd laten. Dat is niet zo vreemd, want Vjoen nad vodoj gaat ook over haar.

Zuster Ioelianija (Irina Denisova) studeerde aan het conservatorium van Leningrad. In de jaren negentig, een tijd waarin velen vatbaar waren voor occulte zaken, raakt ze in de ban van de astrologie. Haar echtgenoot verlaat het gezin en kort daarna krijgt ze te horen dat hun vierjarig zoontje kanker heeft. Een priester geeft haar het dwingend advies de satanische astrologie vaarwel te zeggen en met de kleine Ignat te gaan bidden in het klooster. Ignat geneest. Die ‘wonderbaarlijke redding’ duwt haar richting de kerk en uiteindelijk treedt ze toe tot het klooster.

Vjoen nad vodoi gaat over een jongedame die nee zegt tegen de wereldse verlokkingen, om uiteindelijk (in dat voorlaatste couplet) ja te zeggen tegen de nonnenkap met habijt: “… это вот мое”, wat velen – ik niet – tegenwoordig zouden vertalen met: “dát is mijn ding”. In het laatste couplet volgt tenslotte de mededeling dat de jongedame non wordt. In mineur, naar het mijn heidense oren toeschijnt, maar dat wordt op de laatste noot, waarop het koor de hoogte ingaat, opeens weer anders.

Ik stuitte op een intrigerende documentaire over zuster Ioelianija, over haar werk als dirigente en over de weg die ze heeft afgelegd naar het geloof. Op wat latere leeftijd, maar dezelfde weg die de jongedame uit het oude volksliedje aflegt. De religieuze aspecten uit de documentaire raken me niet zo, maar haar werk met het koor is mooi om te zien. En helemaal prachtig zijn de beelden tussen 11.25 en 16.18, waar ze repeteert en optreedt met oud-delinquenten en daklozen die (neem ik aan) onderdak hebben gevonden in het klooster. Met zuster Ioeljanija achter de toetsen brengen ze de rockklassieker Novy povorot van Masjina Vremeni ten gehore.

Вьюн над водой

Вьюн над водой, ой вьюн да над водой
Ой, вьюн да над водой расстилается
Ой, вьюн да над водой расстилается
Дева у окна, ой дева у окна
Ой, дева у окна дожидается
Ой, дева у окна дожидается

Едет на коне, ой едет на коне
Ой, едет на коне свет -- Егорушка
Ой, едет на коне свет - Егорушка
Это не мое, ой это не мое
Ой, это не мое , то сестрица твое
Ой, это не мое , то сестрица твое

Звали ее , ой звали ее
Ой, звали ее хороводы водить
Ой, звали ее хороводы водить
Это не мое, ой это не мое
Ой, это не мое, то подруженька твое
Ой, это не мое, то подруженька твое

Вынесли для ней, ой вынесли для ней
Ой, вынесли для ней сундук с бархатом
Ой, вынесли для ней сундук с бархатом
Это не мое, ой это не мое
Ой, это не мое, это брата мово
Ой, это не мое, это брата мово

Вынесли для ней, ой вынесли для ней
Ой, вынесли для ней клобук с мантией
Ой, вынесли для ней клобук с мантией
Это вот мое, ой это вот мое
Ой, это вот мое Богом суженое
Ой, это вот мое Богом суженое

Вьюн над водой, ой вьюн да над водой
Ой, вьюн да над водой расстилается
Ой, вьюн да над водой расстилается
Дева у окна, ой дева у скита
Ой, дева во скиту постригается
Ой, дева во скиту постригается

Wit-Rusland: foto's van het platteland in 'de laatste dictatuur van Europa'.

May 30, 2014 in dorpsleven, fotografie, wit-rusland

De Wit-Russische Fotograaf Viktor Dratsjov maakte een serie foto’s van het platteland van Wit-Rusland, dat ook wel de ‘laatste dictatuur van Europa’ wordt genoemd. Een interview met Dratsjov, die onder meer voor buitenlandse persbureaus fotografeert, vindt u hier, in het Russisch.