Aleksandr Gradski (links) en Viktor Tsoj.
Op de dag dat president Janoekovitsj in Oekraïne het veld ruimde, plaatste een van mijn Russische Facebookvrienden onderstaand lied van Aleksandr Gradski op zijn pagina: Мы не ждали перемен (My ne zjdali peremen / wij hadden geen veranderingen verwacht).
De tekst (zie onderaan dit stukje) is vrij impressionistisch. Ik waag me niet aan een vertaling, maar Gradski zegt zo ongeveer – als ik het goed heb begrepen: Veranderingen? Wacht er maar niet op. Ga je niet te buiten aan loze kreten, doe te midden van alle vuiligheid wat je vindt dat je moet doen, maar reken vooral niet op veranderingen.
Het is een lied uit de jaren tachtig en wordt wel gezien als een antwoord op het veel bekendere Peremen van Viktor Tsoj, waarvan het refrein luidt:
Veranderingen! – eisen onze harten / Veranderingen! – eisen onze ogen / In onze lach en zelfs in onze tranen / En in de pulsering van onze aderen: Veranderingen! / Wij verwachten veranderingen!
Gradski wil zelf niet tegenover de in 1990 verongelukte Tsoj worden gezet, zoals hij in onderstaand interview (vanaf 6.10) uitlegt. Maar, werpt de wijsneuzige interviewer tegen, je hebt het wel van hem verloren, want die veranderingen zijn er wel degelijk gekomen. Gradski vindt van niet. “Jullie veranderingen en mijn veranderingen hebben zich helemaal niet voorgedaan. Er is een min of meer vrije markt, maar veranderingen hebben zich niet voorgedaan.” Met die verwijzing naar de constante factoren in het Russische politieke en maatschappelijke bestel kan je het moeilijk oneens zijn.
Nog een aardig detail in de tekst: ... Андерса да Болена … Wie waren dat nou weer? Ik kreeg hulp van mijn goede vriendin Jana, die ondanks een zeer recente verjaardag nog altijd stukken jonger is dan ik. We hebben hier te maken met Thomas Anders en Dieter Bohlen, die in de jaren tachtig furore maakten met het vrolijke combo Modern Talking. Ook in Rusland fleurden zij de muren op van menig meisjesslaapkamer.
Eigenaardig trouwens dat Aleksandr Gradski mij vrijwel onbekend was. Hij wordt, zoals ik inmiddels heb begrepen, gezien als een van de grondleggers van de Russische rockscène. Hij schreef ook veel filmmuziek en zong – hij is klassiek geschoold – in opera’s. Hieronder verkracht hij het prachtige Kak molody my byli. Ik heb geprobeerd om het helemaal af te luisteren, het is me niet gelukt.
Nee, dan deze versie, van Dmitry Hvorostovsky:
Waarbij ik nog opmerk dat ik onlangs van Ernst Daniel Smid het verzoek kreeg om dit lied te vertalen voor zijn komende liedtoernee. Al vrij snel viel het toch weer af, dus die vertaling is er (nog) niet. Mijn aandeel in de toernee blijft daardoor beperkt tot twee teksten – die overigens helemaal niks met Rusland te maken hebben.
А мы не ждали перемен
(Tekst en muziek: Aleksandr Gradski)
Ах, мразь телевизионная! Студийное, бесстыжее, радийное мурло
Мораль дивизионная. Лудильное престижие, рутинное урло
Суконное посконие, квасное беззаконие, мышиная возня.
Власть золотопогония, страстного потогония, доносы да резня.
А мы не ждали перемен, и с веком шествуя не в ногу
Но, совершенствуя дорогу, благословляли свой удел
Да, мы не ждали перемен
Кому быть виноватому - Партийцу ль вороватому? Писателю ль вруну?
Рабочему ль молчальнику? Крестьянину ль печальнику? Шуту ль говоруну?
Не каятся б до боли нам, кусавшим и укусанным - народный выше суд.
Не Андерса да Болена, так Шевчука с Бутусовым с базара понесут
Да, мы не ждали зов трубы! Мы были клапаны и трубы!
И в нас не чьи-то дули губы - а ветры Духа и Судьбы
Да, мы не ждали зов трубы!
Ах, время наше сучее, летучее, ползучее и прочее жулье,
И партии разучены и рукава засучены - готовы под ружье.
Колонны перестроены, удвоены, утроены штабные штабеля.
И на вершине случая - в тоске благополучия цепные кобеля
Да, мы не ждали перемен! И вам их тоже не дождаться...
Но надо, братцы, удержаться от пустословия арен
И просто самовыражаться, не ожидая перемен.