(Eerste publicatie: 22-2-2011)
In 2004 doet de Franse archeoloog François Gentili routine-onderzoek bij het dorp Baillet, niet ver van Parijs. Een landgoed moet worden gerestaureerd en daarbij mogen eventuele ondergrondse resten uit de Middeleeuwen niet beschadigd raken. In een oude ijskelder stuit François op betonnen brokstukken. Hij ziet een hamer en een sikkel, een tank en een tractorbestuurder en begrijpt: dit gaat niet over de Middeleeuwen.
Dit gaat over de USSR en over de herkomst bestaat al snel geen twijfel meer. De enige Sovjetbeelden die ooit op Frans grondgebied te bewonderen waren, stonden op de Wereldtentoonstelling van 1937 in Parijs. Bestudering van foto’s geeft uitsluitsel. In de ijskelder in Baillet liggen de brokstukken van twee beeldengroepen, die in 1937 links en rechts stonden van het befaamde beeld Arbeider en boerin.
Arbeider en boerin (van beeldhouwster Vera Moechina) wordt na afloop van de tentoonstelling naar Moskou vervoerd, de twee beeldengroepen (van beeldhouwer Iosif Tsjajkov) worden door de USSR aan de Franse vakbond CGT geschonken. Als dank – beweren kwade tongen – voor het feit dat leden van de bond ondanks een staking tegen het grootkapitaal hadden doorgewerkt om het Sovjet-paviljoen op tijd af te krijgen.
De beelden van Tsjajkov, die de verworvenheden van de Sovjet-republieken tonen, belanden in de tuin van het landgoed in Baillet, waar de CGT een vakantie-oord voor zijn leden heeft. In de Tweede Wereldoorlog worden ze kapotgeslagen door pro-Nazi jongeren. Waarom de beelden na de oorlog in de ijskelder zijn beland, is niet duidelijk. In ieder geval worden ze vergeten en pas in 2004 weer gevonden.
De beelden worden voor zo ver mogelijk gerestaureerd. Een groepje muzikanten werd onlangs al tentoongesteld in Parijs, dit jaar zijn ook andere fragmenten te zien in het kleine Musée archéologique départemental du Vald’Oise. (Tel. 01 34 674507. 4, Place du Château, 95459 Guiry en Vexin. Een website heb ik niet gevonden.)
Beeldhouwer Tsjajkov kwam recent op dit weblog nog voorbij in een stukje over socialistisch realisme. Een kleine kopie van zijn werk De voetballers staat bovenop de beker die de landskampioen van Rusland krijgt uitgereikt. Want hoe je het ook wendt of keert, vroeg of laat gaat het toch altijd weer over voetbal.