(Eerste publicatie: 18-8-2013)
Jelena Isinbajeva
In onhandige, maar niet mis te verstane woorden sprak Jelena Isinbajeva afgelopen week haar steun uit voor de wet die in Rusland ‘homopropaganda’ verbiedt. De polsstokhoogspringster werd er in Rusland alleen maar populairder mee, in het Westen verspeelde ze veel respect.
Zelden heb ik een misverstand en wederzijds onbegrip zo duidelijk gestalte zien krijgen als in die anderhalve minuut dat Isinbajeva aan het woord was en in de storm aan reacties die daar (in het Westen) op volgde. Een dag later kwam de Russische superster met een verklaring: ze was verkeerd begrepen. Daar heeft ze, deels, gelijk in. Het omgekeerde is echter ook het geval: Jelena, jij hebt ‘ons’ verkeerd begrepen.
Eerst nog maar even Jelena: [Het filmpje is inmiddels alleen nog te zien op YouTube.)
Met haar uitspraken reageerde ze op de bescheiden actie van twee Zweedse atleten, die bij de WK atletiek in Moskou hun nagels in regenboogkleuren hadden gelakt. Ze betuigden daarmee steun aan de Russische homogemeenschap. Jelena: “If we will allow, you know, to promote, you know, and do all this stuff on the street, we are very affraid about our nations.” Kernwoorden: to promote all this stuff. Dáár hebben we het misverstand en wederzijds onbegrip.
Aan de basis van alle ophef ligt de nieuwe, vaag geformuleerde Russische wet, die propaganda voor “niet-traditionele seksuele relaties” onder minderjarigen verbiedt. In het Westen leidde de wet tot talloze protesten, omdat ze – terecht - wordt uitgelegd als anti-homo. De conclusie die veel Russen vervolgens uit die protesten trekken: jullie in het Westen zijn tegen een wet die propaganda voor niet-traditionele seksuele relaties verbiedt, dus jullie zijn vóór die propaganda.
Zo legt Isinbajeva het protest ook uit van de Zweedse atleten: de gekleurde nagels zijn voor haar propaganda voor niet-traditionele relaties (“If we will allow to promote all this stuff”). Wie is opgegroeid in het Westen ziet in die nagels niet meer dan een steunbetuiging aan een minderheid in Rusland die steeds verder in het nauw wordt gebracht en, indirect, als een oproep aan de Russische overheid om een basaal mensenrecht te respecteren. Hoezo propaganda voor homosexuele relaties?
Ik wijs nog even op een belangrijk een zinnetje van Jelena dat ondergesneeuwd is geraakt (vanaf 1.10): “We are not, of course, against about every choice of every single person. So it’s theirs life, it’s theirs choice, its theirs feelings.” Dat sluit naadloos aan bij wat Isinbajeva in 2011 in een interview met de BBC in het Russisch zei: ”Het is ieders eigen keuze, je kan dat niet verbieden of toestaan. Als iemand zich prettig voelt bij deze of gene, dan wens ik ze vrede, liefde en harmonie toe. … Tegenwoordig is dat absoluut normaal. Ieder het zijne, zoals dat heet.”
Dáár zijn we het dan tenminste over eens.
Jelena staat met haar opvattingen veel dichter bij de protesterende partijen in het Westen dan iedereen en ook zijzelf in de gaten heeft. Maar of, bij alle ophef, het wederzijds onbegrip nog uit de wereld te helpen is …
Nee, dat gaat nog wat worden, straks in Sotsji. De Olympische Winterspelen gaan benut worden als een platform voor steunbetuigingen aan de homogemeenschap in Rusland. Door de Russen zullen die steunbetuigingen worden gezien als homopropaganda en worden bekeken met onbegrip en afkeer. De groeiende kloof tussen Rusland en het Westen zal in Sotsji niet worden overbrugd.