(Eerste publicatie: 3-2-2011)
De kloeke dame op de foto is schaatsster Marija Isakova, een van de sporticonen van de naoorlogse Sovjetunie. De nationale herenploeg werd in die jaren regelmatig thuisgelaten, omdat de kans op smadelijke nederlagen te groot werd geacht. De Russische meisjes daarentegen veroverden medaille op medaille. Isakova werd wereldkampioene in 1948, 1949 en 1950. Ze is inmiddels in de negentig en woont in Moskou. Zou dat nog steeds in de flat zijn die we hieronder zien op dit schilderij uit 1951?
Het schilderij is van Anatoli Nikitsj (1918-1994). Het heet: “Stilleven met medailles van wereldkampioene M. Isakova”. (Details zijn goed te zien op deze site, beweeg de muis daar over het schilderij.) Een paar dingen vallen op. Een schilderij gewijd aan een beroemd persoon, zonder dat die persoon zelf wordt afgebeeld, dat lijkt me een zeldzaamheid. Nou vooruit, dat beeldje links, is dat dan misschien toch Marija, al is het dan niet in levende lijve?
Het beeld, gemaakt door Jelena Janson-Manizer (1890-1971), vertoont “een opvallende gelijkenis met Marija Isakova” lees ik in een officiële beschrijving. Oordeelt u zelf. Ik zet op z’n minst vraagtekens bij de kleding. Dat rokje heb ik op bewegende beelden van Marija niet gezien.
Wat ook opvalt is de luxe die een succesvolle sportloopbaan in de USSR opleverde. De flat op het schilderij is hoogbouw. In die jaren betekende dat in de Sovjetunie automatisch: Moskouse nieuwbouw. Vrijwel zeker zijn we hier in een van de zeven Stalin-wolkenkrabbers die in die tijd werden gebouwd. Een woning in zo’n wolkenkrabber was voor een gewone sterveling onbereikbaar.
En tenslotte: buiten is het winter, binnen prijkt een enorme bos verse bloemen. Tegenwoordig koop je in Moskou op elke straathoek bloemen uit Aalsmeer, begin jaren vijftig lag dat wat moeilijker. Dat enorme boeket maakt het schilderij bijna surrealistisch. En waar op eeuwenoude stillevens altijd wel een vergeeld of gevallen blaadje wijst op de vergankelijkheid van het leven, zien we in deze Sovjet-flat uitsluitend krachtige bloei. Zo hoorde dat in de Sovjetunie, een land waar gebouwd werd aan een stralende toekomst.
(Dit is het laatste stukje in een serie van vier over het socialistisch realisme en sport. De drie eerdere afleveringen vindt u hier, hier en hier. )