(Eerste publicatie: 3-8-2010)
Voorlopig even mijn laatste stukje naar aanleiding van de vraag hierboven, die tot op heden veertien lijstjes opleverde.
Het aardigste lijstje vind ik dat van Ad van de Staaij. Het is afwisselend en daarnaast vertuigend gemotiveerd:
1) Platonov’s Tsjevengoer geeft volgens mij een goede indruk van hoe de bolsjewistische ideeën in de Russische praktijk werden gebracht, ik vind dit nog steeds een van de meest inspirerende boeken. Niet alleen vanwege de beschrijving en taal, maar vooral vanwege de reeks vragen die het oproept over de landing van Hegel op het ongeletterde Russische platteland, de naieve bureaucratische ambities en de gehaaide Russische boeren, utopische fantasie en orthodoxe verlossingswanen enz.
2) Grossmann’s Alles Stroomt schetst volgens mij goed hoe wat het communisme na 40 jaar gedaan heeft voor de menselijke relaties in Rusland
3) Alezjkovski’s Kangoeroe (in de schitterende vertaling van Aai Prins) is de combinatie tussen Kafka en Celine die het kenmerk is van de sovjetverbastering van het Russisch, ik heb de aanbeveling van Brodsky in Less than one gevolgd. Hoewel zwaar overdreven levert het voor de goede verstaander een hele reeks herkenningen op en ook weer veel vragen over hoe dat krankzinnige systeem kon ontstaan en voortbestaan
4) Zosjtsjenko’s korte verhalen omdat die de zachtmoedige en ironische kant van het Russische leven laten zien, zoals dat ook gewoon doorgaat na de revolutie
5) Nadezjda Mandelstam’s Memoires als schets van het leven van de intelligentsia
Twee andere lijstjes vallen op doordat er titels op staan van vóór 1917. Ze zijn van Paul van der Woerd (hij noemt Gogol en Dostojevski) en Sander Fain (Saltykov-Sjtsjedrin, Leskov). Volgens beiden dient men naar het oude Rusland te kijken om de USSR te kunnen begrijpen. Sander: If you want to understand the USSR better, go “back to the roots” and read the 19-th century literature: M.Saltykow-Sjtsjedrin (“The History of a Town Glupov” and his fairy tails) and N.Leskow (“De Linkshandige”/Levsha). Both books are easy to read and you'll really enjoy the reading. The 20-th century added several new chapters to the M.Saltykow's book that are easier to understand knowing the beginning”.
Ik zou de inzendingen nog uit andere invalshoeken kunnen beschrijven (schrijvers waar ik nooit van gehoord had / boeken die ik moet (her)lezen / boeken die ik zeker níet zal herlezen), maar dat voert wat ver.
Ik beperk me, ter afsluiting, tot mijn eigen lijstje:
Anna Achmatova – Requiem. “Kunt u dit beschrijven? En ik zei: - Ja, dat kan ik”.
Marius Broekmeyer – Het verdriet van Rusland. Magnum Opus van eminente Ruslandkenner. Een portret van het Russische platteland, gebaseerd op openbare literaire en journalistieke Sovjet-bronnen.
Lidija Ginzburg – Krutoi Marsjrut. Alleen al vanwege de beschrijving van het gevangenentransport per (in Nederland gebouwd) vrachtschip.
Klaus Mehnert – Über die Russen heute. Invoelend portret van de Sovjetburger als literatuurlezer.
Vladimir Vojnovitsj – Avtoportret. Van herder, meubelmaker, zweefvlieger in de buitengewesten, tot bouwvakker, baanvakwerker, schrijver in Moskou. Dissident, emigrant, remigrant.
Lijstjes kunnen nog steeds opgestuurd worden. Zodra ik er 25 binnen heb, maak ik een nieuw overzichtje. De spelregels voor inzendingen staan hier. Een eerder overzichtje staat hier.