(Eerste publicatie: 18-8-2011)
De verkiezingen voor de Doema, het Russische parlement, in december, werpen hun schaduw vooruit. Voor gouverneur Valentina Matvijenko van Sint-Petersburg heeft die schaduw de vorm aangenomen van een gênant schimmenspel met als ingrediënten: incompetentie, arrogantie en lafheid. Plaats van handeling: twee kleine kiesdistricten in Sint-Petersburg.
Matvijenko is in Sint-Petersburg, verdiend of onverdiend, bijzonder impopulair. Zo impopulair dat ze bij de Doema-verkiezingen wel eens een blok aan het been zou kunnen worden voor haar partij Verenigd Rusland, de partij van president Medvedev en premier Poetin. Tijdig wegpromoveren, moet men gedacht hebben. En Valentina kreeg de post aangeboden van voorzitter van het Hogerhuis…
Daar moest ze over nadenken. Op papier een machtige post, voorzitter van het Hogerhuis, maar in feite ben je daar als politicus uitgerangeerd. Na enig aandringen van Medvedev ging Matvijenko akkoord. O ja, een klein detail nog (het heeft er alle schijn van dat men dat even was vergeten): om voor het Hogerhuis in aanmerking te komen, moet je eerst ergens in een vertegenwoordigend orgaan zijn gekozen! Om veilig te worden weggepromoveerd, moest Matvijenko zich plots onderwerpen aan in potentie gevaarlijke (denk aan haar geringe populariteit) verkiezingen. Dat gaat gebeuren op zondag 21 augustus.
Voor deze electorale vuurproef werden in het geheim twee Petersburgse kiesdistricten uitgekozen: Petrovski en Krasnenkaja Retsjka. Waarom meteen twee districten? Dat is een kwestie van risicospreiding. Gaat het in Petrovski mis, dan heb je Krasnaja Retsjka nog. Dát er iets misgaat, is overigens niet waarschijnlijk. Matvijenko’s kandidatuur voor een lokale bestuurszetel - net als het feit dat er in beide districten verkiezingen zouden komen! - werd pas bekend nadat de deadline voor de registratie van kandidaten was verstreken. De oppositie had het nakijken. De dappere Matvijenko, de machtigste vrouw van Sint-Petersburg, vindt komende zondag in beide districten slechts een paar vage figuren uit haar eigen partij tegenover zich.
(De amateuristische wijze waarop men probeerde aan te tonen dat de lokale verkiezingen wel degelijk op tijd waren aangekondigd, is een verhaal apart. De details daarover vindt u – in het Russisch – hier.)
Intussen worden kosten noch moeite gespaard om Valentina Matvienko inderdaad veilig op een bestuurszetel in Petrovski en/of Krasnenkaja Retsjka te laten landen – waar ze overigens niet hoeft te blijven zitten. De wet staat haar toe om meteen naar het Hogerhuis in Moskou te vertrekken. Politicus Boris Nemtsov, die de wijken inging om kiezers te wijzen op het bedrog, belandde meteen op het politiebureau. Kiezers worden naar de stemlokalen gelokt, waar ze – in de beste Russische tradities - met van alles gunstig worden gestemd. Volgens de site sint-petersburg.ru kan men de kinderen meenemen voor een gratis medisch consult en worden er gratis kaartjes uitgedeeld voor een concert van het staatsensemble Pesnjari uit Wit-Rusland. Dat komt wel goed komende zondag, met Valentina Matvijenko.
Rest nog de vraag waarom gouverneur Matvijenko zo weinig geliefd is. De belangrijkste redenen: de recente strenge winters en haar eigen zoon. Niet voor het eerst onder Matvijenko bevond Sint-Petersburg zich dit jaar in de greep van sneeuw en ijspegels. Het onvermogen van de stedelijke diensten om wegen en trottoirs begaanbaar en veilig te houden (vallende ijspegels zijn levensgevaarlijk), wordt haar persoonlijk aangerekend. Matvijenko’s zoon Sergej heeft zich sinds zijn moeder in 2003 gouverneur werd, opgewerkt van een onbetekenend zakenmannetje-met-strafblad tot puissant rijk hoofd van een omvangrijk zakenimperium. Zuivere koffie of niet (ik steek mijn hand voor Sergej niet in het vuur), in Rusland, waar venijnige afgunst nooit ver weg is, is een dergelijke loopbaan van de zoon geen aanbeveling voor de moeder die een hoge post bezet.