(Eerste publicatie: 23-3-2012)
Karl Schlögel schreef erover in Terreur en droom. Moskou 1937: als bergbeklimmer was je onder Stalin niet alleen op steile bergwanden je leven niet zeker. Schlögel wijdde er maar een enkel zinnetje aan, een detail tegen de achtergrond van de massale terreur, maar mijn oog bleef erachter haken. Het zal het contrast zijn: stoere mannen met – zeker in de jaren twintig en dertig - het imago van onverschrokken ontdekkingsreizigers, kansloos vermorzeld, geëindigd in een naamloos massagraf.
Ik ging op zoek naar namen en had er snel een handvol gevonden. Ik licht er eentje uit: Vasili Loginovitsj Semenovski. Geboren in 1884 in Kasjin, van adel, onder het tsarenbewind meerdere keren opgepakt wegens politieke activiteiten. In 1907 ontsnapt hij uit het gevangenisziekenhuis en vlucht naar Zwitserland. Daar wordt hij besmet met het alpinistenvirus. Na de Revolutie van 1917 werkt hij in Wenen en Hamburg als diplomaat van het nieuwe regime, in 1935 keert hij terug naar de Sovjetunie.
In de Sovjetunie speelt hij een centrale rol in de ontwikkeling van het alpinisme. Het is de tijd van poolexpedities en vliegrecords. Niet alleen de menselijke geest, ook de natuur moet veroverd. Bergtoppen worden vernoemd naar Lenin, Stalin, Molotov, de Komintern en zelfs naar de OGPU. In het Pamirgebergte liggen twee bergtoppen naast elkaar: de Karl Marx en de Friedrich Engels.
Semenovski leidt de bergsectie van de Vereniging voor Proletarisch Toerisme. Hij houdt zich bezig met de scholing van kliminstructeurs, organiseert oefenexpedities en beklimt ondertussen toppen die niet eerder zijn bedwongen. Midden jaren dertig is hij de drijvende kracht achter de Alpiniades, waar honderden beginnende alpinisten bijeenkomen. Hij schrijft boeken over bergbeklimmen, in 1936 krijgt hij als eerste de titel Verdienstelijk Meester van Alpinisme. In het voorjaar van 1937 besteden kranten aandacht aan zijn dertigjarig alpinistenjubileum. In de nacht van 6 op 7 november wordt hij gearresteerd.
Semenovski belandt in de Taganski gevangenis, berucht om zijn verhoormethoden. Behalve het lidmaatschap van een “Fascistische-contrarevolutionare organisatie onder alpinisten en toeristen” (wachtwoord: bergen), wordt hij beschuldigd van het “opzettelijk veroorzaken van catastrofen in de bergen”. Er waren dat jaar zeventien alpinisten verongelukt. Semenovski capituleert voor zijn ondervragers en ‘bekent’. Op 28 februari 1938 wordt hij op de schietplaats Boetovo bij Moskou doodgeschoten.
In 1956 wordt zijn naam gezuiverd. De boeken die hij schreef, mogen dan weer genoemd worden. In Noord-Ossetië en de Kaukasus zijn toppen naar hem vernoemd.
