Gevonden onderwerpen - 2

Gratis af te halen via onderstaande links
------------

- Pianowerken van Vsevolod Zaderatsky (1891-1953), de laatste muzieklaar van de Romanovs, kregen deze zomer hun première in Dresden. Zaderatsky schreef de stukken op telegrampapier, terwijl hij gevangen zat in een kamp van de Goelag.  Link (Engels).

- Fotograaf Oleg Klimov verbleef enkele maanden op Sachalin en maakte er een reportage over de bevolking en de visvangst. Link (Russisch, maar het beeldmateriaal op zich is al een klikje waard.)
 

- Sovjetunie, eind jaren tachtig. Legerofficieren verdienen een centje bij door Sovjetkaarten en  -plattegronden van locaties in het Westen te verkopen aan Westerse handelaren. "Inside the crates were maps, thousands of them. In the top right corner of each one, printed in red, was the Russian word секрет. Secret.” De kaarten – een miljoen bladen – zijn vaak gedetailleerder dan wat er in het Westen indertijd zelf aan topografisch materiaal beschikbaar was en vormen nog steeds dankbaar studiemateriaal. Link (Engels, via Lena Lebedeva-Hooft).  
 

- Een schrikbarend lange lijst van gebouwen in Sint-Petersburg die sinds 2003 verloren zijn gegaan of ernstig verminkt zijn geraakt , in verreweg de meeste gevallen ondanks een beschermde status. Link (Russisch).
 

- In de jaren dertig stichtten enkele vooraanstaande Sovjet-architecten een datsja-nederzetting aan de oever van de Istra. Ze gaven haar de naam NIL, wat staat voor Wetenschap, Kunst, Literatuur. Er is daar sindsdien weinig veranderd. Link (Russisch, via Ewoud van Hecke).  
 

- Tot er in 1966 strenger op werd gecontroleerd, liet de Sovjetunie ‘vrouwelijke’ atleten die niet door een sexe-test zouden zijn gekomen, meedoen aan internationale wedstrijden. Oud-olympisch kampioene kogelstoten Galia Zybina (‘normaal’) vertelt er vrij laconiek over, aan het slot van een lang interview, waarin eerst allerlei andere – naar mijn idee een stuk minder opvallende – zaken ter tafel komen. Link (Russisch).
 

- Een muurschilderingfestival dat zich aanvankelijk beperkte tot Jekaterinburg, heeft nu ook de muren in Orenburg, Chanty-Mansijsk, Moeravlenko, Nojabrsk, Novy Port en Mys Kamennyi in het vizier. Thema dit jaar: de lezende mens. Link en link (Russisch).
 

- Patriottische glamour die de elite en het gewone volk verbindt. Een fotoserie van Jevgeni Feldman over het geluk van tot de meerderheid te behoren. Zeer beklemmend. Link. 

Man overboord! ‘Overkil’ in de Zee van Ochotsk. Of: hoe ik mijn kennis van het Russisch weer eens ernstig overschatte.

Dit wordt een taalkundig stukje. Mocht u dat niet zo boeien, sla het dan rustig over, maar kijk wel even naar de twee filmpjes onderaan.

Je bent jaren met Russisch bezig, denkt dat je een aardige woordenschat hebt opgebouwd, en dan stuit je op dit: Bыборка трала по слипу на БАТМе в шторм … Waarover zo meteen meer. Eerst even over de kop boven een ander stukje – over min of meer hetzelfde onderwerp (al had ik dat eerst niet in de gaten). De kop luidde: Оверкиль в Охотском море. Ik werd daar even flink door op het verkeerde been gezet.

In transcriptie luidt de kop: Overkil v Ochotskom more. De laatste drie woorden zijn geen probleem, die betekenen: in de Zee van Ochotsk – geen misverstand mogelijk. Over Overkil deden mijn hersens aanvankelijk ook niet moeilijk. Er stond een foto van een grote vissersboot bij het bewuste artikel en ik dacht: overkil … overbevissing, natuurlijk. Maar dat ging één zinnetje later al schuren. Het artikel ging helemaal niet over overbevissing, maar over het recente ongeluk met een trawler in de Zee van Ochotksk, waarbij meer dan zestig opvarenden waren verdronken. Ik dacht nog: is dat niet wat cru? Zo veel doden omschrijven met het woordje overkil?

Ik besloot – het vertrouwen in mijn Russische woordenschat was wat afgenomen -  dat oверкиль / overkil toch maar eens op te zoeken … Het betekent: kapseizen. Vreemd genoeg heeft het Nederlands voor dat fenomeen geen apart zelfstandig naamwoord (‘kapseizing’ zeg je niet), maar enkel een infinitief dat als zelfstandig naamwoord wordt gebruikt (het kapseizen). Maar met zo’n infinitief – met of zonder lidwoord - krijg je die kop niet vertaald. (“Kapseizen in de Zee van Ochotsk”, dat dekt de lading niet). In het Nederlands wordt zo’n kop dan iets als “Scheepsramp in de Zee van Ochotsk”.  

De laatste lettergreep van overkil heeft dus niks met dood of doden te maken. Volgens de Russische wiki stamt het Russische oверкиль van het Engelse overkeel. Wat weer ernstig indruist tegen mijn Hollandse taaltrots. Met zo veel Russische scheepstermen afkomstig uit het Nederlands, zou overkil opeens uit het Engels komen? En niks te maken hebben met het Nederlandse kiel? Of sloegen Nederlandse boten nooit om en Engelse wel? Dát zal het zijn!

Wat de oorzaak van de kapseizing van de Russische trawler (de Dalny Vostok) betreft, daarover doen verschillende versies de ronde. De meest genoemde is een te zwaar binnengehaald net, met daarbij onvoldoende vloeistof in de bakken die voor stabiliteit moeten zorgen. Bij een te vol net moet een deel van de vangst meteen terug worden gezet. Of dit (te laat) gebeurd is, mogelijk uit winstbejag, is niet duidelijk. Volgens overlevenden sloeg de boot in elk geval om, nadat het net was binnengehaald.

Hieronder twee angstaanjagende, maar wel verhelderende filmpjes. Bij de bovenste kunt u de (irritante) muziek uitzetten. Bij de tweede dient u het geluid beslist aan te laten staan, u krijgt er dan gratis een lesje Russisch vloeken bij. Er slaat iemand overboord. Hoe die weer terug aan boord komt, is mij een raadsel. Let ook op de hond die een kijkje komt nemen en op de manier waarop de drenkeling (nog met zijn helm op!) gewoon weer over het dek wandelt.   

Vergeet ik in mijn taalkundig enthousiasme bijna terug te komen op dat zinnetje uit de eerste alinea: Bыборка трала по слипу на БАТМе в шторм … U mag het vertalen! Want een beetje huiswerk af en toe kan geen kwaad.