Op de tribune bij Dinamo Moskou – het Feyenoord van Rusland. Schrijver Dmitri Danilov vatte zijn kwellingen samen in een boek.

---------------

View fullsize

Selectiedag bij Dinamo Moskou. De ouders mogen niet naar binnen.

De supporters die u op de foto hieronder ziet, worden in het Russisch koezmitsji genoemd. Toen ik die foto maakte, in de zomer van 2013 in Jaroslavl, wist ik dat nog niet. Nu wel, dankzij het boek Есть вещи поважнее футбола (Er zijn belangrijkere zaken dan voetbal) van Dmitri Danilov.

Sjinnik Jaroslavl

Het kost Danilov bijna zijn huwelijk, maar het levert hem wel een boek op: een jaar lang bezoekt hij – niet eens zo’n enorme voetballiefhebber – zo veel mogelijk wedstrijden van Dinamo Moskou, afgewisseld met wedstrijden op regionaal niveau, en doet daarvan verslag. Een vergelijkbaar procédé leidde eerder tot het boek Описание одного города (Beschrijving van een stad), waarin Danilov een aantal keren een en dezelfde provinciestad bezoekt en simpelweg optekent wat hij zoal tegenkomt. (Over zijn Beschrijving van een stad schreef ik eerder, het is in het Nederlands vertaald.)

Als FC Zenit-supporter moet ik bekennen dat Danilovs Dinamo-notities op mij een verrassend prettige indruk maken. Dat heeft vermoedelijk te maken met de overeenkomst tussen Dinamo Moskou en – Danilov komt zelf met die club op de proppen – Feyenoord. Ook zo’n club waar men aan het begin van ieder seizoen droomt van het onvermijdelijke succes, om er vrij snel achter te komen dat het ook dit keer weer niet zal lukken. Wat dan volgt zijn lange maanden van supportersleed, lijdzaam gedragen in de wetenschap dat dit in de aard der dingen besloten ligt.

Danilov begint zijn boek nog als koezmitsj, een min of meer bedaarde supporter die zo zijn thuiswedstrijdjes meepikt. De klassieke koezmitjs, aldus Danilov, heeft een sovjet-proletarisch voorkomen, met pet en papiros, en lijdt niet zelden aan een zware vorm van zonnebloempitverslaving. In de jaren tachtig zag je ze nog volop. Bij het oude Dinamo-stadion stonden ze bij de Noordtribune en bespraken daar het voetbal in het algemeen en de tegenslagen van Dinamo in het bijzonder.

View fullsize

Bij Sjinnik Jaroslavl, mijn buren in 2013

Omdat het oude stadion is afgebroken en het nieuwe nog niet voltooid, speelt Dinamo zijn thuiswedstrijden in een buitenwijk van Moskou, in de Chimki Arena. Danilov koopt er een seizoenkaart voor tribune VIP-3 A. Erg veel ‘vip’ is het niet; maar er is een buffet, een wc vlakbij en het uitzicht op Moskou is mooi. (Lang niet zo mooi als het uitzicht op Sint-Petersburg bij Zenit.) Hij laat zijn status van koezmitsj achter zich en promoveert tot ‘actieve supporter’, door af en toe ook naar een uitwedstrijd te gaan, naar een bekerwedstrijd tegen het bescheiden Sjinnik Jaroslavl bijvoorbeeld. Misschien kwam hij daar wel die twee voetballiefhebbers tegen die er in 2013 een onuitwisbare indruk op me maakten door met te onthalen op wodka en tomaat. Bij uitwedstrijden in de gewone competitie belandt hij in het uitvak met de fanatiekere supporters. Uit bij FC Zenit bijvoorbeeld (kansloze nederlaag), waar hij zichzelf luidkeels hoort meedoen met de rest: только Яшин, только Динамо! (enkel Jasjin, enkel Dinamo!)

Danilovs observaties en overpeinzingen zijn simpel, maar toch ga je gaandeweg meeleven met de clubs die hij bezoekt. Niet zozeer met Dinamo (er zijn grenzen), maar wel met Olimp-SKOP (Derde divisie, provincie Moskou, groep A), en Blauwe Pijlen (competitie regio Ljoeberetski). Wanneer in de Derde divisie de ontknoping nadert, krijg je de neiging om snel door te bladeren naar de laatste wedstrijddag.   

Toch ontbreekt er iets aan het boek: sappigheid. Ik had graag wat meer supportersdialogen gelezen. Kreten, vloeken, yells, alles – naast het prachtige voetbal natuurlijk - wat mijn bezoeken aan het Petrovski stadion van FC Zenit telkens tot zo’n feest maakt. De oogst aan nieuw voetbalvocabulaire is bij Danilov bepaald mager. Засушить игру (het spel doodmaken bij een voorsprong) en een валидольная победа (een validol-overwinning, een overwinning waar je hart het bijna bij begeeft) - meer ben ik niet tegengekomen.

Dinamo begint sterk aan het seizoen, maar ach en wee, nee, het wordt uiteindelijk natuurlijk weer helemaal niks. Nou ja, met pijn en moeite wordt de vierde plaats binnengehaald, die recht geeft op Europees voetbal. Maar dan komt het nieuws dat Dinamo Moskoiu het volgend seizoen helemaal geen Europees voetbal mág spelen. Een straf van de UEFA wegens het overtreden van de regels van financieel fair-play.

View fullsize

Danilov troost zichzelf tijdens een bezoekje aan Gent. Hij verblijft toevallig net in de stad wanneer AA Gent daar in mei 2015 voor het eerst in de geschiedenis kampioen van België wordt. Met zijn blauw-witte Dinamo-sjaaltje mengt hij zich in het blauw-witte feestgedruis. Is hij toch nog een beetje kampioen.

In Rusland heette de kampioen van 2015 FC Zenit.

------------------

Toevoeging: Annelies de Hertogh maakte onderstaande foto van Dmitri Danilov inn boekhandel Limerick, tijdens de memorabele avond in Gent.

Hoe Arsenal en Chelsea in 1945 voetballes kregen van Dinamo Moskou

View fullsize

Chelsea-supporters die ’s nachts in de rij staan voor een kaartje voor een vriendschappelijke wedstrijd. Dezelfde taferelen in Glasgow, met uiteindelijk honderdduizend man op de tribunes van een uitpuilend Ibrox Park. En dat tegen een team dat niemand ooit had zien spelen en waarvan niemand de spelers kende: Dinamo Moskou.

Het was in het najaar van 1945. Na jaren van ‘oorlogsdroogte’ smachtte de Britse voetbalsupporter naar weer eens iets bijzonders. En met het Moskouse Dinamo werd hij op zijn wenken bediend. Vanaf het moment dat de tour van de Russen werd aangekondigd tot aan hun vertrek, stonden de sportpagina’s er vol van. En was de toon aanvankelijk wat meewarig geweest (konden die Sovjets eigenlijk wel voetballen?), na afloop was bijna iedereen het er over eens: de Engelsen hadden voetballes gekregen.

Een verslaggever maakt er terloops melding van: de Russen speelden zonder rugnummers. Het was illustratief voor hun ‘vrije’ stijl. Waren de Engelse spelers nog min of meer gebonden aan hun positie op het veld – gesymboliseerd door hun rugnummer – de Russen doken overal op en brachten hun tegenstanders daarmee – en ook door hun opvallende fitheid – flink in de problemen. 

De sfeer in november 1945 was aanvankelijk ijzig geweest. Tot op het laatste moment was niet duidelijk op welke dag Dinamo zou arriveren. De FA, de Engelse voetbalbond, voelde er niks voor om op goed geluk hotelkamers te reserveren, en toen de Sovjetdelegatie uiteindelijk was geland – op welk vliegveld bleef ook lang onzeker – was, tot ergernis van de Russen, een Spartaanse legerkazerne voor die nacht nog de enige optie. 

Bij de eerste officiële ontmoeting zorgden de Russen voor verbazing door veertien eisen op tafel te leggen. Zo wilden ze alleen tegen clubteams spelen, op een dag dat er normaal ook gevoetbald werd in Engeland, wilden ze eerst hun tegenstander in actie kunnen zien en moest een lijst met de spelers van de clubs daags van tevoren beschikbaar zijn. Dat de FA niet bij machte was om op korte termijn het speelschema van de competitie aan te passen, kon er bij de Russen niet in. Uiteindelijk rolden er vier wedstrijden uit: tegen Chelsea, Cardiff City, Arsenal en Glasgow Rangers.

Bij de eerste training op Stamford Bridge verlangden de Russen meer dan de vijf ballen die beschikbaar waren. Ze wilden er één per speler – een lastig verzoek, ballen waren in het naoorlogse Engeland schaars, doordat de invoer van rubber (voor de binnenbal) nog niet op gang was gekomen. Ze namen genoegen met de belofte dat er de volgende dag extra ballen geleend zouden worden van Fulham.

Met maar liefst 85.000 toeschouwers was Stamford Bridge op de dag van de wedstrijd letterlijk overvol. Bij 75.000 toeschouwers waren de hekken dichtgegaan, duizenden supporters klommen nog over de hekken en velen van hen belandden op de hondenrenbaan, rondom het veld.

De Chelsea-spelers, wat onhandig met bloemen in hun handen

De Dinamo-spelers (die de Chelsea-spelers flink in verlegenheid brachten door elk een boeket bloemen te overhandigen) toonden zich niet onder de indruk. Vanaf de eerste seconde was duidelijk dat ze bepaald niet de minderen waren van Chelsea – dat wel verzwakt was doordat enkele basisspelers nog onder de wapenen waren. Het kick-and-rush van de Engelsen stak bleekjes af bij het verzorgde Russische spel, waarbij met korte passes steeds een medespeler werd gevonden. Het duel eindigde in 3-3, waarmee Chelsea – daar waren vriend en vijand het over eens – goed was weggekomen.

Doelman Chomitsj, hier in actie tegen Cardiff City, was een van de sterren van Dinamo 

View fullsize

Nadat Dinamo het bescheiden Cardiff City met 10-1 had verslagen, stond Arsenal op het programma. Op de dag van de wedstrijd was White Hart Lane (Arsenals eigen Highbury was na de oorlog nog niet beschikbaar) gehuld in mist. Lang niet alles was even goed te zien geweest, wat een gekleurde berichtgeving over de wedstrijd een stuk makkelijker maakte. De Russen zouden een tijdje met twaalf man hebben gespeeld en de scheidsrechter (op verzoek van Dinamo dit keer een Rus) had zich met allerlei mistige beslissingen moeiteloos gevoegd naar het weer. De wedstrijd liep uit op een onvriendelijk gevecht, met na afloop verwijten over en weer. De Engelsen tackelden te hard, de Russen hingen te veel aan shirtjes. Dat Arsenal zich had versterkt met gastspelers (onder hen - niet de minste – Stanley Matthews), stemde Dinamo niet milder. In feite, stelden ze, hebben we tegen een vertegenwoordigend elftal gespeeld. (Overigens telde Dinamo zelf topspits Vsevolod Bobrov in de gelederen, die verdacht kort voor de Britse tour nog voor CSKA Moskou had gespeeld.)

Het werd op White Hart Lane – met twee treffers van Bobrov – 4-3 voor Dinamo. Dat de laatste wedstrijd op Britse bodem tegen Glasgow Rangers eindigde in 2-2 en dat dit keer de Russen goed waren weggekomen, deed weinig af aan het eindoordeel van de Engelse voetbalkenners: de Russen hadden verrast met uitstekend spel en misschien werd het eens tijd om het eigen isolement op te geven en open te staan voor invloeden van buitenaf. Hoewel dat nergens duidelijk werd gezegd, zal de confrontatie met het Russische voetbal bijgedragen hebben aan het Engelse besluit van 1946 om lid te worden van de wereldvoetbalbond FIFA.

In Rusland liepen de reacties op de prestaties van Dinamo Moskou uiteraard over van enthousiasme. Na de wedstrijd tegen Arsenal riep Radio Moskou uit: “We zijn het tweede vaderland van het voetbal geworden, na een gelijkspel tegen Chelsea, een briljante overwinning op Cardiff en nu met een overwinning op een nationale ploeg van Engelse profs.”

(Ontleend aan: David Downing – Passovotchka. Moscow Dynamo in Britain, 1945.) 

Chelsea - Dinamo Moskou:

Cardiff City - Arsenal:

Arsenal - Dinamo Moskou:

Glasgow Rangers - Dinamo Moskou: