———————
Er was nog iets waar ik tegenaan liep bij mijn wankele schreden op het tolkenpad – alsof het nog niet genoeg was dat ik flink wat moeite had om een paar zinnen op rij correct te onthouden. Strafzaken worden niet gehouden om heuglijke voorvallen nog eens te memoreren. Je wordt als tolk onvermijdelijk geconfronteerd met de zelfkant van de samenleving. En dat gebeurt niet even terzijde, vluchtig, nee, dat gaat in geuren en kleuren. Daar had ik geen rekening mee gehouden, toen ik me dacht te gaan bekwamen in het tolkenvak.
Bij de IND viel het nog wel mee – geen strafzaken immers – maar ook daar kon de confrontatie met iemand die het niet meezat in het leven, me rauw op het dak vallen. Zo werd ik, niet in het bezit van een rijbewijs, op een ochtend verwacht bij het aanmeldcentrum voor asielzoekers in Ter Apel. Vanuit Hilversum, met het openbaar vervoer, is dat nogal lastig. (Vanuit elders in de wereld, ik weet het, nog een stuk lastiger.) Ik was dus al geruime tijd uit de veren, toen ik aanschoof bij een gesprek tussen een IND-medewerker en een asielzoeker.
Het gesprek was uiteraard vertrouwelijk. Veel ben ik trouwens toch al vergeten. De man was een transseksueel (of een travestiet, dát weet ik al niet eens meer zeker) uit Azerbeidzjan, die na een verblijf in Turkije in Nederland was beland en hier nu asiel aanvroeg. Het onderhoud met de ambtshalve achterdochtige IND-medewerker, dat steeds meer kreeg van een streng verhoor, duurde lang en ging ook na de lunch nog door. Na al die uren namen mijn verbale krachten af. De asielzoeker, die uitgebreid en af en toe in tranen had verteld wat hem elders allemaal was aangedaan, merkte dat bij mij de scherpte eraf was en eiste een andere tolk – een eis die door mij keurig werd vertaald. De medewerker ging er niet op in, en terecht, want voor de vragen en antwoorden die over tafel gingen, waren mijn verrichtingen nog wel voldoende. Het gesprek ging maar door, er kwamen weer tranen, en ik was blij toen ik eindelijk weer in de bus zat, op weg naar huis. Het was niet leuk geweest, en niet eens door die aantijging van de asielzoeker aan mijn adres. De verhalen die hij had verteld hadden de IND-medewerker op het oog niet geraakt, maar mij wel. Was alles aangedikt en overdreven, de tranen gespeeld? Dat is zeer wel mogelijk, maar ik was er, het zal onaardig klinken, liever verre van gebleven.
Rechtbank van Utrecht
En toen kwam dan toch de eerste keer dat ik ging tolken in een heuse rechtbank! In Utrecht. Nog maar bij de rechter-commissaris, niet tijdens een rechtszaak, maar toch. Het betrof een moordaanslag door een Nederlander op een Russische vrouw en de rechter-commissaris wilde van haar nog eens horen wat er nou precies allemaal gebeurd was. En niet alleen tijdens de aanslag zelf (de verdachte had een rubber hamer gehanteerd, zo eentje waarmee stratenmakers klinkers op hun plaats slaan), maar vooral ook wat zich in de tijd daarvoor allemaal tussen slachtoffer en verdachte had afgespeeld. Publiek was er niet bij, alleen nog een notulist, maar het was zo al gênant genoeg. De Russische vrouw kwam op mij sympathiek over, ze had iets van een moeke, en dat maakte het allemaal nog pijnlijker. Op zoek naar een relatie was ze tegen een fout figuur aangelopen. Onder meer kwamen – laat ik het maar zo formuleren – op het intieme vlak de verlangens niet helemaal overeen.
Na drie kwartier was het allemaal klaar – dacht ik. Maar tot mijn schrik zei de rechter-commissaris dat de notulist (ik geloof dat ‘griffier’ de officiële titel is) het gesprek nog even zou uitwerken en dat we dan alles nog een keer zouden doornemen. Dat kwam erop neer dat het hele gesprek opnieuw werd opgelezen en ik alles nog eens in het Russisch moest vertalen. Op mijn tenen lopend redde ik het net. De rechter-commissaris bedankte me vriendelijk voor mijn inspanningen. Ik stond op – en schoof de stoel meteen zo snel mogelijk terug onder de tafel. Op de zitting was overduidelijk te zien dat ik behoorlijk had zitten zweten.
In de hal van de rechtbank wisselde ik nog wat woorden met het Russische slachtoffer. Ze oogde verslagen en ik wist niet wat ik met de situatie aan moest. Eenmaal buiten haalde ik diep adem en besloot zonder enige aarzeling per direct een punt te zetten achter mijn loopbaan als tolk in strafzaken.
-----------------
Als extraatje, voor de taalkundig geïnteresseerde lezer niet vertrouwd met stafrechtjargon, hier een aardige tenlastelegging – d.w.z. eentje zonder bloed en zo. Zo’n tekst is vooraf beschikbaar, die hoor je tijdens de zitting dus niet voor het eerst, maar het taalgebruik – let wel: in dit geval nog relatief overzichtelijk – is voor een tolk (en volgens mij niet alleen voor een tolk) evengoed om gek van te worden.
Aan verdachte is ten laste gelegd dat: hij op een of meer tijdstippen op of omstreeks 19 april 2012 te Best en/of Eindhoven, althans in Nederland, (telkens) tezamen en in vereniging met een ander of anderen en/of alleen, (telkens) opzettelijk en wederrechtelijk in een of meer geautomatiseerde werken, te weten de webserver van [site], of in een deel daarvan, is binnengedrongen, waarbij de toegang is verworven met behulp van een valse sleutel en/of door het aannemen van een valse hoedanigheid, immers heeft/hebben hij, verdachte, en/of zijn mededader(s) meermalen, althans eenmaal, - ingelogd op die webserver, met gebruikmaking van inloggegevens en wachtwoord, tot welk gebruik hij en/of zijn mededader(s) niet gerechtigd is/zijn en/of - (vervolgens) (medische) dossiers/gegevens bekeken, waarna verdachte vervolgens meermalen, althans eenmaal, gegevens, die waren opgeslagen, werden verwerkt of werden overgedragen door middel van dat/die geautomatiseerd(e) werk(en) waarin verdachte zich wederrechtelijk bevond, voor zichzelf of een ander heeft overgenomen, afgetapt of opgenomen, immers heeft hij, verdachte, meermalen, althans eenmaal, deze (medische) dossiers/gegevens gekopieerd/(uit)geprint.