--------------------
Is het iemand opgevallen? Het minieme, postume, bijrolletje van zanger Michail Krug in Leviathan, de veelbesproken film van Andrej Zvjagintsev? Mij wel! Zijn lied over Vladimirski Tsentral, een van de bekendste gevangenissen van Rusland, klinkt even uit de autoradio. Het is vette symboliek, een verwijzing naar de heersende dievenmoraal en het lot dat de hoofdpersoon te wachten staat. Hier het bewuste lied helemaal, in een aparte clip (dus niet uit de film van Zvjagintsev.) De man met pet, snor en buik, in het begin, dat is Krug:
Michail Krug! Twee keer kwam ik hem tegen. We zouden samen beroemd worden! Hem is dat gelukt, mij nog niet zo erg. Waar tegenover staat dat hij in 2002 is vermoord. De dag dat ik dat hoorde, schreef ik een stukje over hem voor de krant. Het verscheen op 10 juli 2002 in NRC-Handelsblad:
BIJ DE DOOD VAN MICHAIL KRUG
De eerste keer dat ik hem zag was in 1996. Ik had hem gebeld vanuit Moskou, hij wilde me wel ontmoeten, maar dan moest ik naar Tver komen, zijn woonplaats, een paar uur met de bus. Het was rond het middaguur – eerder was ik niet welkom – en daar stond hij, in de deuropening van zijn smoezelige flat. Michail Krug, de zanger die ik kende van cassettes van Russische vrienden. Erg bekend was hij nog niet, maar bij het eerste nummer dat ik van hem hoorde, wist ik het zeker: met hem wil ik samenwerken. Hij zou de melodieën leveren, ik de teksten, en samen gingen we de wereld veroveren.
Krug zei bij die eerste ontmoeting niet veel. “Valt niet mee, met een kater”, mompelde hij, en hij greep zijn gitaar en barstte los in een nummer dat hij de avond ervoor geschreven had. Drie jaar later hoorde ik het nummer terug op zijn zoveelste cd.
Over onze samenwerking wilde hij niet praten. Eerst moest er die middag gedronken worden, buiten de stad, in het gezelschap van zijn vrienden. Er hing rond Michail Krug, die eigenlijk Michail Vorobjov heette, een sfeer van lichte criminaliteit. In zijn liedjes koketteerde hij met een gevangenisverleden en de lui waar ik die middag het glas mee hief, hadden zo te zien ook geen kantoorbaan.
‘s Avonds namen we als vrienden afscheid. Ik zou de volgende keer een contractje meenemen waarmee hij mij toestemming gaf om zijn melodieën te gebruiken. Het had moeite gekost om dat uit te leggen, want auteursrechten en Rusland vormen geen gelukkige combinatie. “Wees zuinig op je talent”, zei ik nog, geroerd door de wodka, want ik had sterk de indruk dat hij zich kapot dronk.
Een half jaar later ontmoetten we elkaar weer. Op dringend doktersadvies was hij gestopt met roken en drinken en hij was kilo’s aangekomen. Hadden wij daar in het westen geen middeltje tegen?
Opnieuw kwamen de zaken pas aan het einde van de dag ter sprake. Hij weigerde mijn contractje te tekenen, omdat daarin stond dat hij zijn inkomsten zou krijgen via de RAO, de Russische auteursrechtenorganisatie. “Dan kan ik fluiten naar mijn geld”, bromde hij op een toon die veel zei over de reputatie van de RAO. We besloten tot een herenakkoord. Ik zou het geld in Nederland voor hem innen en het hem komen brengen. Als nog grotere vrienden namen we afscheid. Het was de laatste keer dat ik hem zag.
Regelmatig kwam ik sindsdien in Rusland. In Nederland lukte het me maar niet om zijn melodieën met mijn teksten aan de man te brengen, maar in eigen land werd Michail, die aardige ex-drinkeboer uit Tver, een ster van het volk. Het ontroerde me wanneer ik zijn donkere stem over straat hoorde schallen, uit een raam, een autoradio of bij een stalletje met cd’s. “Klasse, Michail”, zei ik dan zachtjes, “het is je gelukt.”
Ik zocht hem niet meer op. Ik kon hem geen buitenlandse successen melden en hij zou wel genoeg lastiggevallen worden. Hij kreeg een filmrol als bendeleider. Hij trouwde en kreeg een zoon. Om de zoveel tijd verscheen er een nieuwe cd, met weer nieuwe liedjes over mama, dieven en rozen, maar ons herenakkoord bleef onuitgevoerd.
Vorige week dinsdag floepte de internetversie van de Izvestija op mijn scherm. Michail Krug keek me aan. Even was er een vonkje blijdschap, totdat ik de kop boven de foto las: “Koning van het Russische chanson vermoord”. Hij had twee inbrekers verrast in zijn nieuwe huis buiten Tver. Twee schoten in zijn borst maakten een eind aan zijn leven.
Op grote afstand, via internet, lees ik over zijn begrafenis. Vladimir Zjirinovski is overgekomen uit Moskou. Hij heeft altijd cassettes van Krug in de auto, vertelt de populist.
Het centrum van Tver is afgesloten voor alle verkeer. De menigte loopt met bloemen, vooral anjers, want de prijs van rozen is die dag overal in de stad opeens verdubbeld.
------------------------------------
Aanvulling: Ik heb wel degelijk een simpele, getekende verklaring van Michail Krug liggen over onze samenwerking. De RAO, die hij wilde omzeilen, wordt daarin niet genoemd. Als mijn geheugen mij niet bedriegt, is die verklaring inderhaast opgesteld, nadat hij het uitgebreidere contract mét de RAO erin geweigerd had te tekenen. Of de verklaring enig juridisch-auteursrechtelijk gewicht heeft, weet ik niet. Het maakt ook niks meer uit.
Hier een kort programma over Michail Krug en zijn geboortestad Tver. Laat de eerste minuten zitten, kijk een stukje vanaf 3.50. Wat was het een aardige vent! En vanaf 13.55, met het door hem geschreven 'volkslied' van Tver. En vanaf 17.00 ... Dat hele dievengedoe, hij had het ook zonder wel gered.
En hier het eerste nummer dat ik van hem hoorde en waarmee hij me meteen voor zich won. En ja, daar heb ik een Nederlandse tekst bij geschreven. En nee, die druk ik hier niet af.
En tenslotte hier het nummer dat Michail had geschreven, die avond voordat ik hem voor het eerst ontmoette in Tver.