Het was een van de opvallendste objecten op de Wereldtentoonstelling in Parijs in 1937 en ook twee jaar later in New York maakte ze indruk: de wandkaart Industrie van het Socialisme, uitgevoerd in edelstenen. Een prachtig visitekaartje van de jonge USSR.
Na terugkeer van de kaart uit New York werd in 1940 besloten tot enkele aanpassingen. Zo moesten de Baltische republieken worden toegevoegd en diende de grens met Finland (ten gevolge van de Winteroorlog) te worden verlegd. Waar de kaart de jaren daarop is gestald, is niet bekend. Mogelijk is hij tijdens de Tweede Wereldoorlog in gedemonteerde vorm bewaard in Sverdlovsk (het huidige Jekaterinburg).
Na de oorlog werd de wandkaart van edelstenen overgedragen aan de Hermitage, waar hij een plek moest krijgen boven het troonpodium in de Georgiev zaal. Het karakter van de kaart werd flink aangepast: het werd een ‘gewone’ politiek-administratieve kaart, de aanduidingen van de industriële objecten werden verwijderd. Om de buitenlandse bezoekers niet wijzer te maken dan nodig was, zo wordt wel gezegd, maar dat klinkt onzinnig. Tien jaar eerder hing ze, mét die objecten trots aangegeven, in New York.
De Georgiev zaal werd in mei 1948 plechtig geopend. Door de jaren heen werd de kaart af en toe nog aangepast, wanneer er bijvoorbeeld weer eens een stad van naam veranderde. Ze heeft er gehangen tot 1982, toen de zaal gerestaureerd moest worden. Vijf jaar later werd ze overgedragen aan het Geologisch Museum.
In 1987 werd duidelijk dat de kaart in slechte staat verkeerde. Besloten werd tot een grondige restauratie, waarbij ook de oude industriële objecten weer zouden terugkeren. De restauratie is nog niet voltooid, maar de kaart is wel weer te zien.
In deel 1 noemde ik al de manier waarop verschillende edelstenen werden gebruikt om geografische elementen weer te geven, lazurit voor zeeën, bijvoorbeeld. Bij mijn volgende verblijf in Sint-Petersburg ga ik natuurlijk op bezoek in het museum. En dan ga ik goed kijken naar de verschillende soorten industrie: voor elk werd een apart soort edelsteen gebruikt. Voor chemische bedrijven was dat maansteen, voor bedrijven uit de papierindustrie bergkristal, voor de bouwindustrie en krachtcentrales almandin, voor bedrijven met dierlijke en plantaardige grondstoffen en voor pijpleidingen rauchtopaas en goudtopaas. De opsomming is niet volledig.
Er moet een prachtige permanente expositie rond de kaart op te bouwen zijn. Met filmpjes van de tentoonstellingen in Parijs en New York, gekoppeld aan de geschiedenis van de USSR. Met verhalen over de ‘bouw’ (zouden daar geen beelden van zijn?) en de restauratie van het kunstwerk. En uiteraard alles mooi uitgelicht. Als ik het museum was, zou ik eens bij Gazprom aankloppen. Dat lijkt me de aangewezen sponsor.
Hier deel 1.
Een van de wapens van de Sovjet-republieken (deze is van Azerbeidzjan) die ook in Parijs en New York te zien waren
