(Eerste publicatie: 30-6-2009)
Een kwart van de Russische bevolking woont in een моногород, een monostad. Een kwart! En de toekomst daar ziet er in veel gevallen niet goed uit.
Pikaljovo
Wat is een monostad? Pikaljovo, ten oosten van Sint-Petersburg, is een inmiddels bekend voorbeeld. Het economische leven draait er om een of twee fabrieken, gaan die ten onder, dan sleuren zij de stad mee. In Pikaljovo ging de bevolking de straat op, premier Poetin kwam langs en gaf opdracht om de productie weer te starten en de achterstallige lonen uit te betalen. De bevolking was euforisch, maar hoeveel maanden gaat dat daar nog goed?
Er zijn zo’n 450 steden in Rusland die afhankelijk zijn van één of twee fabrieken. Het budget van de stad drijft erop en vaak neemt het bedrijf een groot deel van de sociale voorzieningen voor zijn rekening. Sluit de fabriek en de stad is ten dode opgeschreven. Een klein deel van de fabrieken (vooral in de olieverwerkende sector) doet het goed, een aantal redt het net, zo’n 150 steden zitten ernstig in de problemen. Boelat Stoljarov van het Instituut voor regionale politiek: “Voor een reeks stadsbepalende fabrieken is de crisis geen tijdelijk verschijnsel. Ze worden weggespoeld en keren niet meer terug in de economische arena”.
Volgens Stoljarov zijn er drie scenario’s denkbaar:
1. Er komt een investeerder die de dode fabriek tot leven wekt en producten gaat leveren waar de markt om vraagt.
2. Een monostad wordt een slaapstad, de mensen vinden werk op reisafstand.
3. De bevolking trekt weg, de steden en nederzettingen verdwijnen van de kaart. Stoljarov: “Binnen 15-20 jaar zal de helft er niet meer zijn”.
En wat zijn de politieke consequenties? Wenden regio’s zich af van het centrum, wanneer dat niet langer de helpende hand kan toesteken? Hoe gaan lokale politici zich gedragen, wanneer Moskou de loyaliteit van de regio’s niet meer kan kopen? Een weloverwogen beleid van het Kremlin dient zich nog niet aan, het lijkt voorlopig op het blussen van veenbranden. Die in Pikaljovo is voorlopig uit, maar elders kan het vuur zo weer oplaaien. In Roebtsovsk (regio Altaj) verspreidde een lokaal arbeiderscomité een oproep: “Broeders en zusters! De bedrijven van onze stad zijn te gronde gericht en leeggeroofd. De overheid en de eigenaren hebben ons aan ons lot overgelaten. Al lang kunnen we ons wettig verdiende loon niet ontvangen … Wij zullen op Poetin wachten bij onze fabrieken!”
Bron: Itogi.