(Eerste publicatie: 6-9-2013)
Dit stukje is vermoedelijk, en bij wijze van uitzondering, alleen interessant voor wie Russisch spreekt. Wie die taal niet machtig is, mag even wat voor zichzelf gaan doen.
Vorige week drukte ik hier de tekst plus vertaling af van een lied van Aleksandr Galitsj (1918-1977). Hij bezingt daarin Klim Petrovitsj, een alom gerespecteerd arbeider uit de provincie, die in Moskou verhaal gaat halen. Waarom krijgt zíjn fabriek nou nooit eens een onderscheiding? Het wordt Klim Petrovitsj uitgelegd: omdat die fabriek van jou prikkeldraad produceert. Koren op de molen van de vijandige Westerse radiostations, mochten die lucht krijgen van jouw onderscheiding! (De link ‘prikkeldraad-werkkamp’ behoeft tegenwoordig misschien enige uitleg – in de tijd van Galitsj begreep iedereen de zanger meteen.)
Verwoed, maar vergeefs, prijst arbeider Klim Petrovitsj zijn fabriek aan, onder andere met de woorden:
Мы же в счет восьмидесятого года / Выдаем свою продукцию людям!
Mijn Russisch is niet slecht, maar die eerste regel, daar kwam ik niet uit. Letterlijk staat er: Voor rekening van het tachtigste jaar leveren wij de mensen onze productie! En ik vertaalde:
Al sinds 1918 [? of: al 80 jaar?] / Leveren we de mensen onze productie!
“Al 80 jaar”, dan zou de fabriek al voor 1917 prikkeldraad hebben geproduceerd, dat leek me, voor een Sovjet-fabriek, geen reden voor een onderscheiding. Verhaspelde de brave Klim 1918 misschien? Ik aarzelde en had het sterke vermoeden dat ik hier iets miste.
En dat klopt. Wat ik miste, kreeg ik vandaag vanuit Moskou aangedragen door Ludo de Graaf. Hij heeft daar Russische les en had de bewuste tekst van Galitsj aan zijn docente voorgelegd. En die legde uit wat mij was ontgaan.
De vijfjarenplannen! Fabrieken in de Sovjetunie kregen voor een periode van vijf jaar hun productiecijfers voorgeschreven. Die cijfers moesten ze halen, of liever nog: overtreffen. En nu was de prikkeldraadfabriek van onze Klim Petrovitsj zo geweldig productief, dat ze daar ergens in de vroege jaren zeventig al bezig waren met de productie van prikkeldraad voor 1980! De vertaling moet dus ongeveer zijn: Wij leveren de mensen onze productie van 1980.
Een en ander is een overtuigend bewijs dat voor een goede vertaling meer nodig is dan alleen een gedegen kennis van de onderhavige taal.
Dank Ludo, dank ook je docente. (Er zijn op dit blog nog tal van leuke teksten te vinden die je kan aandragen voor je Russisch les. Maar wees een beetje voorzichtig met de spreekkoren uit de voetbalstadions die ik her en der behandel.)
(Ik kan het niet laten. Hier een stukje dat ik eerder schreef over een effectieve methode om het Russisch alfabet te leren. Maar, Ludo, dat blijft strikt tussen ons beiden, neem dat niet mee naar les!)