(Eerste publicatie: 15-5-2009)
Joeri Afanasjev
Hoe gaat Rusland met zijn geschiedenis om? Twee standpunten, een pessimistisch en een optimistisch, en niet van zo maar twee figuren: van Joeri Afanasjev (ere-president van de Staats Humanitaire Universiteit) en van de legendarische dissident Pavel Litvinov. Zij spraken scholieren toe, winnaars van het jaarlijkse concours De mens in de geschiedenis, voor werkstukken gebaseerd op familie-archieven en verhalen van ooggetuigen.
Volgens Afanasjev is de geschiedenis van Rusland en de USSR zoals die er nu is, principieel vervalst. Er zijn geniale boeken geschreven, “vooral literaire”, maar die zijn niet doorgedrongen tot het maatschappelijk bewustzijn. “En daardoor is de Russische samenleving in het geheel en principieel niet in staat tot een kritische blik op de eigen historische ervaring. Daarom is de maatschappij – eigenlijk kan ik beter zeggen: de maatschappelijke constructie die we hebben – niet in staat tot zelfontwikkeling en zelforganisastie.” Volgens Afanasjev leidt dit tot een toenemende primitiviteit van de samenleving. Russen hebben geleerd om zich aan te passen aan laagheden. “Dat betekent niet dat Rusland bewoond wordt door schoften. Het betekent dat Rusland bewoond wordt door mensen die bereid zijn om schoften te worden.”
Pavel Litvinov
Arme scholieren. Kom je op een feestelijke prijsuitreiking, krijg je zoiets te horen. Maar gelukkig kwam na Afanasjev Pavel Litvinov aan het woord. “Ik ben bijzonder geroerd door het werk van de scholieren en de leraren, omdat de toekomst van Rusland afhangt van wat we weten over ons land, over zijn geschiedenis. De eminente historicus, de eminente mens professor Afanasjev heeft vandaag een bittere toespraak gehouden over de toekomst van Russische beschaving. Misschien is het mijn aangeboren optimisme dat me dwingt om het niet met hem eens te zijn: ik ben van mening dat onze toekomst open is en uitsluitend van ons afhangt. En vooral van de jongeren. Ik ben ervan overtuigd dat de toekomst beter zal zijn, al zal dat misschien nog even duren.”
Het concours vierde dit jaar zijn tienjarig jubilieum. De 30.000 werkstukken die door de jaren heen werden ingezonden, gaan gepubliceerd worden op de site urokiistorii.ru.