De Russische schilder en (vooral) illustrator Anatoli Kokorin reisde bepaald niet alleen door Nederland (zie mijn vorige stukje). Los van de vele kilometers die hij tijdens de Tweede Wereldoorlog - al tekenend - met het Sovjetleger in Oost-Europa maakte (dat kan je moeilijk ‘reizen’ noemen), verbleef hij in zo’n twintig landen – een naar Sovjetbegrippen uitzonderlijk hoog aantal.

Kokorin illustraties Denemarken Andersen

Odense Andersen Kokorin Denemarken sprookjes

Zijn belangrijkste bestemming was Denemarken. Hij kwam er meerdere keren en had in 1980 in Odense een eigen tentoonstelling in het huis van Hans Christian Andersen. Met de illustraties van bijna al diens sprookjes verwierf hij in Rusland de grootse bekendheid. Een complete scan van Kokorins boek 'In het land van de grote sprookjesschrijver' (1988) vindt u hier.

Kokorin (1908-1987) liet een zeer omvangrijk oeuvre na, mede doordat veel van zijn ‘schetsen’, gemaakt tijdens talloze wandelingen, zo aan de muur of in een boek konden. Hier nog enig werk uit twee andere boeken van Kokorin. Eerst het Leningradski albom uit 1968. Ook hier weer dat charmante eigen handschrift van Kokorin, al blijft de tekst hier beperkt tot een korte inleiding en een enkel laconiek regeltje bij de tekeningen. Hieronder een selectie, scans van alle 68 pagina’s vindt u hier.

Het tweede boekje gaat over Engeland, Schotland en Ierland uit 1972. Het lijkt erg op zijn boekje over Nederland. Jammer is wel dat de handgeschreven tekst hier plaats heeft gemaakt voor gewone drukletters. Hier een selectie (een complete verzameling scans van de 96 pagina’s heb ik niet gevonden):

Over zijn werkwijze schreef Kokorin: “Kijk uit voor de viltstift! Die is verraderlijk en leidt je snel de verkeerde kant op. Zijn lijn rent veel te monter over het papier. Ik geef altijd de voorkeur aan een simpel potlood, een pen, inkt, penseel of een rieten of aangescherpt houten stokje. Die reageren subtieler op je gevoel, ze veranderen het karakter en de spanning van de lijnen, terwijl ze zich aanpassen aan de wil van de kunstenaar.”

Een overzichtje van door Kokorin geïllustreerde boeken vindt u hier.

Kokorin atelier illustrator Andersen sprookjes Russische

Kokorin Holland Harderwijk Rusland Sovjetunie schilder illustratir

Hoe vaak was schilder en illustrator Anatoli Kokorin in Nederland? Ik vermoed maar één keer, in 1960. Het leverde een prachtig boekje op: В Голландии. Путевой альбом (In Holland. Reisalbum), 72 pagina’’s, uitgegeven in Moskou in 1967.

Kokorin (1908-1987) was naar Sovjet-begrippen een uitzonderlijk bereisd iemand. Als kind verbleef hij in de vroege jaren twintig geruime tijd in Engeland en Duitsland, waar zijn stiefvader – een belangrijke spoorwegingenieur – voor zijn werk naartoe was gestuurd. Hij maakte er kennis met veel Westerse kunst. Zijn opleiding tot kunstenaar volgde hij in Perm, waarna hij aan de slag ging als illustrator.

Zijn eerste reisdagboeken maakte hij tijdens de Tweede Oorlog, toen hij als vormgever van frontkrantjes meetrok met het Rode Leger. In 1953 verliet hij het leger en de jaren die volgden brachten hem naast Nederland onder meer in Italië, India, Tsjechoslowakije, Engeland, Frankrijk, Finland, Duitsland en Engeland. En overal tekende, tekende en tekende hij. In de jaren zeventig wierp hij zich op het werk van Hans Christian Andersen. Hij illustreerde bijna al diens sprookjes en dat leverde hem in Rusland zijn grootste bekendheid op.

Los van het boekje In Holland heb ik weinig kunnen vinden over Kokorins verblijf in Nederland. Schilder Viktor Tsigal schreef in een in memoriam dat hij in 1960 samen met Kokorin in Holland was. Tsigal legde zijn reisgenoot vast:

Was dat Kokorins enige reis naar Nederland? Het jaar van publicatie van zijn boekje (1967) laat ruimte voor meer bezoeken en in een artikel over een tentoonstelling staat bij één tekening, van vissers in Harderwijk, het jaartal 1961. Maar was dat het jaar van een volgende reis of het jaar waarin hij de tekening (af)maakte? Uit de pagina’s die ik van het boekje heb gezien, blijkt nergens dat hij meerdere keren in ons land is geweest.

Amstel Bier reclame paard en wagen Rusland Kokorin

Tsigal schrijft over Kokorins illustraties van sprookjes dat die bestemd zijn voor kinderen én volwassenen. Datzelfde kan je zeggen van Kokorins Hollandse tekeningen. Hij moet hier hebben rondgekeken met een intelligente, innemende blik van verwondering. Dat de begeleidende teksten in Kokorins handschrift zijn, geeft het boekje extra charme.

Die teksten zelf hebben niet zo veel om het lijf. Koeien, molens, klompen, vissers, fietsers, ze komen allemaal voorbij, beschreven in het idioom van een vriendelijke toerist. Alleen de woorden die hij aan Utrecht wijdt, vallen uit de toon. Kokorin vindt de stad “nogal somber”. Over Amsterdam schrijft hij iets opmerkelijks. Op de plek waar een verkeersslachtoffer is gevallen, wordt een Nederlandse vlag neergezet die daar 24 uur blijft staan. Was dat zo? Ik lees het voor het eerst.

Hieronder een selectie uit Kokorins Nederlandse reisverslag. Over zijn andere reisverslagen leest u spoedig in deel 2.