————————
Robbie van Leeuwen, Klaas van der Wal, Mariska Veres, Cor van der Beek
———————-
De Russische Rockmuzikant Aleksandr Poesjnoj is op bezoek bij een middelbare schoolklas. Hij speelt het eerste akkoord van Venus, de klassieker van Shocking Blue, en vraagt welk nummer dat is. Ik vermoed dat behoorlijk wat Nederlandse scholieren vandaag de dag het antwoord schuldig zouden moeten blijven, maar hun Russische leeftijdgenoten roepen meteen, en met een vreugde die bijna ontroert: ‘Sjizgara!’
Sjizgara? We zijn in Rusland, dus dat antwoord rekenen we goed…
Want hoe zat dat ook weer met Sjizgara? Waarom roepen die leerlingen daar in Rusland niet gewoon Venus? Ik schreef er al eerder over, maar het betreft hier een zaak van nationale trots, dus een keertje extra kan geen kwaad. In de Sovjetunie zal hooguit een enkeling een exemplaar hebben gehad van het singeltje van Shocking Blue. Het werd vooral verspreid via cassettes die werden gekopieerd en gekopieerd, en het werd ook meegezongen in discotheken, met steeds een matige geluidskwaliteit en een eveneens matige kennis van het Engels: She’s got it! uit het refrein werd: Sjizgara!, yeah baby, sjizgara! – en dat is tot op heden zo gebleven. Sterker nog: sjizgara belandde als woordje in de Russische taal, het betekent zoveel als wauw!, te gek!
Terwijl ik met Shocking Blue in het achterhoofd nog wat verder door het internet bladerde, ontdekte ik dat het in Rusland een kleine stap is van Venus naar drank. Er blijkt een alternatieve tekst te bestaan op de ijzersterke melodie van Sjizgara, met daarin een hoofdrol voor Солнцедар (Zonnegave), een alcoholische versnapering van bedenkelijke kwaliteit. Het spul werd vanaf eind jaren vijftig geproduceerd door een wijnfabriek bij het dorp Солнцедар /Zonnegave. In de jaren tachtig kwam daar, ten gevolge van de anti-alcoholcampagne van partijleider Gorbatsjov, een einde aan. Overigens ligt dat Zonnegave in de buurt van Gelendzjik, waar het paleis van Poetin staat dat onderwerp was van een van de vileinste onthullingen van Aleksej Navalny, maar daar zie ik verder geen verband tussen.
—————————
Op de wijs dus van Venus/Sjizgara:
Как заходишь ты в лабаз,
На столе стоит фугас
По цене рупь двадцать семь
"Солнцедар" известен всем
Припев:
Недаром
Нас травят "Солнцедаром"!
Солнце меркнет
Перед этим божьим даром!
Красишь крышу иль сарай -
"Солнцедар" ты покупай
На одно ведро воды
По два фауста бурды
Loop je de schuur in
Staat er een granaat op de tafel
Met z’n prijs van 1 roebel 70
Kent iedereen Zonnegave
Refrein:
Niet voor niks
Vergiftigen ze ons met Zonnegave
De zon verbleekt
Bij deze gave Gods
Verf je dak of schuur
Koop Zonnegave
Op één emmer water
Twee fausten bocht
————————-
Zonnegave komt (uiteraard) voor in het alcohol-epos Moskva-Petoesjki van Venedikt Jerofejev. Timoer Kibirov, mijn favoriete Russische schrijver van dit moment, wijdt er een lang dichtwerk aan (met daarin een rol voor de Beatles). Vele jaren nadat de productie was gestopt en de USSR al niet meer bestond, trachtte een zakenman de merknaam opnieuw te registreren, maar dat verzoek werd afgewezen. De naam Zonnegave, aldus de motivatie, grijpt terug op goedkoop alcohol-surrogaat en roept negatieve associaties op met de tijd van stagnatie. Registratie van de naam is daarom “in strijd met het maatschappelijk belang”.
Nizjny Novgorod (2018). “karaoke bar dansen”
Om terug te keren bij Shocking Blue’s Venus: dat maakt deel uit van het collectieve geheugen van Rusland, zo veel mag je wel zeggen. Op een Russische hitparade kwam ik het nooit tegen, maar het lijkt me, noodgedwongen afziend van vergelijkbare verkoopcijfers, niet overdreven om te stellen dat het nummer in de Sovjetunie/Rusland uiteindelijk een grotere hit is geworden dan ooit bij ons of in Amerika, waar het, in februari 1970, op de eerste plaats belandde. Het kan dan ook niet verbazen dat bij een kleine Russische populariteitspoll, waar gekozen kon worden tussen het origineel en de gelikte variant van Bananarama uit de jaren tachtig, onze Haagse versie met afstand als winnaar uit de bus kwam. (‘origineel’ dient eigenlijk tussen aanhalingstekens te staan, want componist Robbie van Leeuwen had flink leentjebuur gespeeld bij oude folk-muzikanten, maar daar gaat het nu niet om.)
Tussen de commentaren bij die poll trof ik bovenstaand filmpje aan met Aleksandr Poesjnoj. Luister het wat verder af dan de beginklanken van Venus, en u krijgt een bijzondere uitvoering te horen: een mix van Venus en Smells like teen spirit van Nirvana. En dat, als ik weer een ander commentaar moet geloven, valt allemaal nog in het niet bij weer een heel andere versie: “Het best werd het lied uitgevoerd door het vocaal-instrumentaal ensemble Kwinton van de conservenfabriek Kirov in Simferopol.” Die versie heb ik helaas niet kunnen vinden.